Elżbieta Chojka - METALE A ORGANIZM CZŁOWIEKA
Krystyna Janus -
PLAN PRZEDSIĘWZIĘCIA PROGRAMU EKOZESPOŁÓW
Bożena Rutkowska - ROLA I ZADANIA SPOŁECZNYCH ORGANÓW W SYSTEMIE OŚWIATY
Elżbieta Chojka, nauczyciel chemii
Zespół Szkół Chłodniczych i Elektronicznych w Gdyni
Metale mogą mieć różne znaczenie dla organizmu człowieka. Wszystkie one są toksyczne w dużych stężeniach. Ze względu na znaczenie fizjologiczne możemy je podzielić na trzy grupy:
Biometale- metale niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Należą do nich makroelementy: sód-Na, potas-K, wapń-Ca i magnez-Mg oraz mikroelementy: chrom-Cr, wanad-V, żelazo-Fe, mangan-Mn, kobalt-Co, nikiel-Ni, miedź-Cu, cynk-Zn, molibden-Mo i cyna-Sn. .Makroelementy to pierwiastki występujące w organizmie w ilościach do kilku procent suchej masy, mikroelementy to składniki śladowe, stanowiące w organizmie bardzo małe ilości.
Cu- miedź- występuje w hemoglobinie, jej niedobór powoduje niedokrwistość.
Fe- żelazo- (dawniej zaliczane do makroelementów) wchodzi w skład enzymów oksydoredukcyjnych i ochronnych ,jego brak powoduje anemię.
Mn- mangan- wchodzi w skład grup prostetycznych niektórych enzymów, bierze udział w procesach oksydoredukcyjnych- niedobór powoduje zahamowanie wzrostu i niedokrwistość.
Zn- cynk- wchodzi w skład licznych enzymów, niedobór powoduje zaburzenia rogowacenia skóry, karłowatość, hipogonadyzm u mężczyzn..
Co- kobalt- wchodzi w skład witaminy B 12, niezbędnej przy syntezie hemoglobiny oraz jest aktywizatorem wielu enzymów, niedobór powoduje niedokrwistość.
Znaczenie niektórych metali dla organizmu nie jest dokładnie poznane.
Metale szlachetne- platyna-Pt, złoto-Au, srebro-Ag - obojętne dla organizmu ludzkiego. Wykazują właściwości bakteriobójcze. Mogą być stosowane do wypełniania ubytków np. kości, zębów.
Metale toksyczne dla człowieka- rtęć-Hg, ołów-Pb,kadm-Cd,glin-Al.
Do pierwiastków, które według dotychczasowych badań nie spełniają w organizmie pozytywnych funkcji, natomiast w wyraźny sposób zakłócają procesy życiowe należą rtęć i ołów.
Rtęć – jedyny metal występujący w stanie ciekłym to najbardziej toksyczny metal. Jest ona przyczyną choroby Minamata która powoduje porażenie wszystkich narządów zmysłowych. Nazwa tej choroby pochodzi od nazwy zatoki na Morzu Japońskim gdzie została wykryta. Zmetylowana rtęć powstaje w ciele ryb lub w planktonie. Najwięcej przypadków tej choroby zaobserwowano w rodzinach rybaków. Wszystkie związki rtęci a zwłaszcza jej metylopochodne są toksyczne. Profilaktyka polega na usuwaniu rtęci z życia codziennego z laboratorium i przemysłu, wycofuje się termometry rtęciowe.
Ołów jest przyczyną schizofrenii, agresji, niektórych chorób serca, alergii, nowotworów oraz osłabia pamięci. Do środowiska trafia wraz z odpadami przemysłowymi – produkcja akumulatorów, pocisków, stopów, farb olejnych oraz na skutek spalania benzyny ołowiowej. Ołów w glebie unieczynnia magnez. Rośliny rosnące na takich glebach mają niedobór magnezu a ponad normę ołowiu. Profilaktycznie zaleca się zażywanie preparatów magnezowych (magnez aktywuje ok. 300 linii biochemicznych w organizmie) oraz picie wód zawierających kationy, które zmniejszają toksyczność ołowiu.
Kadm działa pobudzająco na układ nerwowy, powodując nad ciśnienie prowadzące do wylewów krwi do mózgu. Wywołuje chorobę Itai – itai objawiającą się zmiękczeniem kości i zanikiem mięśni. Powoduje nowotwory kości i układu rodnego. Kadm dostaje się do otoczenia z zakładów przemysłowych, z pyłami, ściekami oraz wodami kopalnianymi ród metali kolorowych, głównie cynkowych. Kadm znajduje się również w dymie papierosowym. Kadm zakłóca nie tylko gospodarkę wapniową organizmu. Na toksyczne działanie tego metalu mają wpływ również inne pierwiastki występujące w pożywieniu. Zależności po między kadmem, selenem, cynkiem, miedzią i żelazem były przedmiotem wielu badań. Stwierdzono, że zwiększony poziom selenu zmniejsza toksyczne działanie kadmu. Tak samo działa cynk.
Istnieją hipotezy, że glin dostający się do organizmu gromadzi się w mózgu i tam powoduje jego degradację, chorobę Alzheimera .
Krystyna Janus
Oligofrenopedagog, nauczyciel przyrody i biologii
Dzielę się z państwem swoimi doświadczeniami z pracy dydaktyczno – wychowawczej dotyczącej realizacji ścieżki Edukacja Ekologiczna. W ramach ścieżki realizuję Program ekozespołów, którego celem jest wprowadzenie trwałych nawyków w życiu codziennym ucznia oraz jego rodziny, poprzez działania możliwe do przeprowadzenia w gospodarstwie domowym. Działania ekologiczne programu zostały podzielone na pięć obszarów:
zużycie energii
zużycie wody
sposób podróżowania
dokonywanie zakupów
wytwarzanie odpadów
Uczestnicy programu sami decydują, jakie działania ekologiczne podejmą w swoich domach, szkole czy też społeczności lokalnej. W wyborze pomaga podręcznik zawierający propozycje konkretnych rozwiązań. Autorami programu są Alicja Szarzyńska i Zdzisław Nitak. Program ten może być realizowany przez jeden semestr lub rok szkolny oraz uzupełniany i modyfikowany przez nauczycieli według możliwości uczniów. Program opracowany jest metodą projektów. Opracowując program dla moich uczniów wykorzystałam wiadomości i umiejętności zdobyte podczas warsztatów metodycznych zorganizowanych przez Fundację GAP Polska we współpracy z Olsztyńskim Centrum Edukacji Ekologicznej w Olsztynie.
Wszystkich bardzo zachęcam do udziału w Programie ekozespołów i życzę wielu sukcesów w pracy zawodowej.
POMÓŻ SOBIE I PRZYRODZIE
Cel ogólny:
- podniesienie świadomości ekologicznej uczniów i ich rodziców;
- wyrabianie trwałych nawyków i zachowań ekologicznych w domu, szkole i najbliższym otoczeniu
Cele szczegółowe:
- wie, jakie działania należy podjąć, aby przekształcić swoje gospodarstwo domowe w przyjazne środowisku;
- potrafi włączyć rodziców i rodzeństwo w działania na rzecz ochrony środowiska;
- potrafi zaplanować kilka działań na rzecz ochrony środowiska w swojej szkole
Zasięg oddziaływania przedsięwzięcia: szkoła, dom rodzinny, środowisko lokalne
Osoby i instytucje wspierające: dyrektor szkoły, nauczyciele, rodzice, pracownicy obsługi, Oczyszczalnia ścieków, Biblioteka Pedagogiczna i Miejska, Sanepid
Harmonogram działań:
L.p. |
Działanie |
Termin realizacji |
Osoba odpowiedzialna |
Rezultat działania |
1. |
Zorganizowanie spotkania
informacyjnego -Przedstawienie Programu
ekozespołów: jak działa Program, jakich dziedzin życia dotyczy, jakie są
materiały edukacyjne, jakie korzyści uzyska środowisko naturalne w wyniku działalności
ekozespołu |
Październik |
Opiekun ekozespołu |
Zainteresowanie uczniów
Programem i zachęcenie ich do aktywnego w nim udziału |
2. |
Utworzenie ekozespołu -wypełnienie przez
członków listy uczestników, -określenie obszarów działania
na rzecz środowiska -wybór liderów
poszczególnych działów Programu |
Październik |
Opiekun ekozespołu |
Zmiana świadomości uczniów
na temat konieczności ochrony środowiska, wyrobienie postawy
odpowiedzialności za powierzone zadanie |
3. |
Przeprowadzenie w
gospodarstwie domowym ankiety zachowań proekologicznych i opracowanie
wniosków |
Listopad |
Ekozespół, rodzice |
Zainteresowanie rodziców
problemem, zachęcenie ich do współpracy z ekozespołem na rzecz ochrony
środowiska |
4. |
Dwukrotne przeprowadzenie
przez każdego uczestnika ekozespołu pomiarów wytwarzania odpadów, zużycia
wody i energii w swoim gospodarstwie domowym: -tygodniowy pomiar
początkowy -tygodniowy pomiar końcowy |
Listopad Listopad Marzec |
Ekozespół, rodzice |
Systematyczne
kontrolowanie stanu licznika wodnego i energii oraz wytwarzanych odpadów |
5. |
Dokonanie przez ekozespół
oceny oddziaływania na środowisko gospodarstwa domowego w następujących
dziedzinach: zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów, racjonalne korzystanie
z wody, energii |
Listopad |
Opiekun i członkowie
ekozespołu |
Planowanie działań
podejmowanych w domu w celu zmniejszenia zużycia energii, wody i wytwarzania
odpadów, rozumienie konieczności prowadzenia pomiarów zużycia zasobów naturalnych
w celu ich racjonalnego użytkowania |
6. 7. 8. 9. |
Podejmowanie i
dokumentowanie działań na rzecz środowiska w domu, szkole i najbliższym
otoczeniu. ODPADY - wykonanie pojemników do
segregacji w szkole - wykonanie plakatów
zachęcających do segregacji śmieci - zorganizowanie wystawki
plakatów pt. „ Segregujesz – Odzyskujesz” w szkole, bibliotece pedagogicznej i miejskiej - lokalizowanie w miejscu
zamieszkania dzikich wysypisk śmieci, kolorowych pojemników do segregacji odpadów - założenie
kompostownika w ogrodzie szkolnym - wiosenne sprzątanie
świata - ogłoszenie i przeprowadzenie konkursu szkolnego na
dekorację klasy z materiałów odpadowych -wykorzystywanie gry
komputerowej pt. „Sortowanie na ekranie” WODA -zapoznanie z walorami
naszego regionu: obejrzenie filmu pt. „ Gdzie woda czysta” -opracowanie regulaminu
oszczędzania wody w domu - „ Czy umiesz oszczędzać
wodę?” – działania w domu wg podręcznika ekozespołu i opracowanego regulaminu - wycieczka do
oczyszczalni ścieków - badanie czystości wody
pobliskiego jeziora Czos - spotkanie z pracownikiem
Sanepidu - opracowanie znaczka
przypominającego o konieczności oszczędzania wody i wywieszenie go w
toaletach szkolnych i domowych ENERGIA - opracowanie dekalogu
oszczędzania energii - uszczelnianie okien w
klasach szkolnych - wykonanie i wywieszenie
znaków graficznych zachęcających do oszczędzania energii w domu i szkole - wymiana kilku żarówek na
energooszczędne w domach członków ekozespołu ZAKUPY - wycieczka do sklepu -
analiza etykiet: termin ważności, skład produktu, znaki stosowane na
opakowaniach przyjaznych środowisku; analiza opakowań: zwrócenie uwagi na
opakowania zwrotne i nadające się do recyklingu - uszycie toreb
płóciennych i rozdanie ich uczniom i pracownikom szkoły - ogłoszenie i
przeprowadzenie konkursu pt. „Zielona klasa” Opracowanie zestawienia
wyników pomiarów ekozespołów i dokumentacji z podjętych działań Zorganizowanie apelu z
okazji Święta Ziemi i przedstawienie efektów działań ekozespołu Opracowanie i przesłanie
sprawozdania z realizacji Programu ekozespołu do Centrum Edukacji
Ekologicznej w Olsztynie. |
Grudzień, Styczeń, Luty,
Marzec, Kwiecień Kwiecień Kwiecień Maj |
Opiekun ekozespołu,
ekozespół, rodzice Opiekun i członkowie
ekozespołu Opiekun i członkowie
ekozespołu Opiekun ekozespołu |
Zmiana świadomości uczniów
i rodziców na temat konieczności zmniejszenia ilości wytwarzanych odpadów,
dokonywanie właściwych wyborów w życiu codziennym w celu zmniejszenia
ilości odpadów; stosowanie opracowanych sposobów racjonalnego gospodarowania
wodą w życiu codziennym, zmiana świadomości uczniów i rodziców na temat ich
wpływu na stan czystości wód; świadome kontrolowanie
zużycia energii i wody, wyrobienie nawyku stosowania zaproponowanych sposobów
oszczędzania energii w codziennym życiu, stopniowa wymiana żarówek
tradycyjnych na energooszczędne; używanie toreb ekologicznych do robienia
zakupów, świadome zwracanie uwagi na etykiety ze zdrową żywnością oraz na
opakowania zwrotne Zaprezentowanie efektów działań
na rzecz środowiska |
Autorzy
przedsięwzięcia:
Klasa I gimnazjum
Zespół Szkół Specjalnych w Mrągowie
Imię i nazwisko
nauczyciela:
Krystyna Janus
Bożena Rutkowska
Grzebsk
06- 513 Wieczfnia Kościelna
Organizacja – pojecie wieloznaczne , według T. Kotarbińskiego – to scalenie czynności lub elementów czynności , by lepiej działały dla lepszego celu. Pojęcie to oznacza również grupę ludzi połączonych wspólnym celem działania . Organizacja jest tworem człowieka i w zależności od jej charakteru opiera się na różnego rodzaju przepisach , umowach lub statutach w przypadku organizacji formalnej i więzi występującej między ludźmi w organizacjach nieformalnych. Organizacje są systemami otwartymi, następuje nieustanna wymiana określonych wartości materialnych i nie materialnych pomiędzy nimi a środowiskiem ich działania . Z jednej strony środowisko absorbuje tworzone przez organizację dobra i wartości z drugiej zaś organizacja jest zaopatrywana w materialne i niematerialne czynniki umożliwiające jej kontynuowanie lub rozszerzanie działalności. Aby procesy te przebiegały prawidłowo organizacja musi zaspokajać potrzeby środowiska, środowisko zaś potrzeby organizacji. Organizacja nie zaspakajająca potrzeb środowiska musi przestać istnieć , gdyż środowisko zredukuje jej zasilanie . Wyodrębnia się różne organizacje , np. gospodarcze, społeczne, kulturalne itp.(por.A.K. Koźmiński).
W systemie oświaty skupionym wokół systemu szkolnego funkcjonują różnego rodzaju organizacje różniące się rolą i zadaniami jakie pełnią w danym środowisku, wśród nich istotną rolę pełnią organizacje społeczne.
Społeczne organy w systemie oświaty to :Krajowa Rada Oświatowa, rada szkoły, rada rodziców, samorząd uczniowski.
Krajowa Rada
Oświatowa
Tworzy Minister Edukacji Narodowej, zgodnie z art.45 ustawy o systemie
oświaty jako organ opiniodawczy i
wnioskodawczy . Powstaje ona na wniosek wojewódzkich rad oświatowych będących
reprezentacją co najmniej ¼ województw. W skład Krajowej Rady Oświatowej
wchodzą przedstawiciele wojewódzkich rad oświatowych po jednym z każdego
województwa oraz po jednym
przedstawicielu centralnych struktur związkowych zrzeszających nauczycieli
.Kadencja rady trwa trzy lata i daje
możliwość powołania stałych i doraźnych komisji do prac nad istotnymi sprawami
oświaty. Rada Krajowa opracowuje i przedstawia Ministrowi projekty:
- założeń polityki oświatowej państwa
- udziału nakładów budżetowych na oświatę
opiniuje:
- projekt ustawy budżetowej w części dotyczącej oświaty
- kryteria podziału środków będących w dyspozycji Ministra Edukacji Narodowej,
- koncepcję kształcenia
- ramowe plany nauczania
- zakres obowiązujących podstaw kształcenia
- projekty aktów prawnych dotyczących oświaty,
występuje z wnioskami dotyczącymi spraw oświaty do naczelnych organów
administracji państwowej.
W myśl artykułu 48 ustawy o systemie oświaty organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może powołać radę oświatową działająca przy tym organie .
Do zadań rad oświatowych należy:
- badanie potrzeb oświatowych na obszarze działania tej jednostki
- opiniowanie części budżetu dotyczącej oświaty ,
- opiniowanie aktów prawa lokalnego, wydawanych w sprawach oświaty,
- wyrażanie opinii i wniosków w sprawach oświaty.
Rady oświatowe mogą działać przy sejmiku wojewódzkim, radzie powiatu i radzie gminy. Organy te ustalają skład i zasady wyboru członków rady oświatowej oraz regulamin jej działania.
RADA SZKOŁY
Rada szkoły jest organem który może, ale nie musi działać na terenie szkoły( placówki oświatowej) To organ kolegialny posiadający szerokie zadania i uprawnienia . W skład rady szkoły ( placówki) wchodzą w równej liczbie : nauczyciele wybrani przez ogół nauczycieli szkoły , nie pełniący żadnej funkcji, rodzice wybrani przez ogół rodziców, uczniowie wybrani przez ogół uczniów. Rada powinna liczyć co najmniej 6 członków , zaś szerszy skład może określić statut szkoły.
Zadania rady szkoły:
- uchwala statut szkoły lub placówki
- przedstawia wnioski w sprawie rocznego planu finansowego środków specjalnych
- opiniuje plan finansowy szkoły lub placówki,
- występuje do organu nadzoru pedagogicznego nad szkołą lub placówką o dokonanie oceny
działalności szkoły lub placówki
dyrektora szkoły
zatrudnionych nauczycieli
- opiniuje plan pracy szkoły lub placówki
- opiniuje projekty innowacji i eksperymentów pedagogicznych
- ocenia sytuację i stan szkoły i wnioskuje do dyrektora szkoły , rady pedagogicznej, organu prowadzącego szkołę , rady oświatowej w szczególności w sprawach organizacji zajęć pozalekcyjnych i przedmiotów nad obowiązkowych,
- może gromadzić fundusz dla wspierania działalności statutowej szkoły,
- opiniuje w sprawie przedłużenia powierzenia stanowiska dyrektora na kolejną kadencję,
- opiniuje w sprawie powierzania stanowiska wicedyrektora lub innego kierowniczego ( i odwołania z tych stanowisk)
- opiniuje ewentualną zgodę na działalność stowarzyszeń i organizacji , których celem jest działalność wychowawcza. Opinia ta jest dla dyrektora wiążąca ,
- opiniuje projekt oceny pracy dyrektora
Zadania rady szkoły wynikające z
przepisów szczegółowych( na podstawie Zarz. MEN z 12. 11. 1991 r.i 18. 12. 1992r., zarz. MEN z 24. 09. 1992r. i
12. 10. 1993r.)
- opiniuje w sprawie organizacji roku szkolnego i tygodnia szkolnego,
- wnioskuje wiążąco w sprawie zasad przyznawania uczniom klas I – III szkoły podstawowej wyróżnień,
- ustanawia odznaki dla uczniów wyróżniających się.
Rada szkoły działa wg regulaminu, który reguluje pracę i działania organu oraz określa rodzaje spraw, w których rozpatrywaniu nie biorą udziału przedstawiciele uczniów.
W pracach rady z głosem doradczym może uczestniczyć dyrektor szkoły lub osoby zapraszane przez przewodniczącego i inne osoby.
Minister Edukacji Narodowej
zarządzeniem z 1992 roku określił typy placówek w skład, których nie wchodzą
rodzice lub uczniowie ( Dz. Urz. MEN nr 6,poz. 30)
Rodzice nie wchodzą w skład rady w szkołach dla dorosłych , w przedszkolach i
szkołach funkcjonujących przy zakładach opieki zdrowotnej, zakładach poprawczych,
schroniskach dla nieletnich, szkołach przy zakładach karnych, placówkach oświaty
poza szkolnej dla dorosłych, planetariach, szkolnych schroniskach młodzieżowych,
wojewódzkich ośrodkach politechnicznych, domach dziecka, , domach wczasów
dziecięcych, świetlicach, pogotowiach opiekuńczych , w ośrodkach adaptacyjno –
opiekuńczych, w poradniach psychologiczno pedagogicznych i innych placówkach
specjalistycznych.
Uczniowie nie wchodzą w skład rady szkoły w : przedszkolach, szkołach specjalnych,
w szkołach przy zakładach opieki zdrowotnej, w szkołach i zakładach poprawczych i
schroniskach dla nieletnich , zakładach karnych, w placówkach pozaszkolnej oświaty
dla dorosłych, planetariach i obserwatoriach, w szkolnych schroniskach
młodzieżowych, w domach dziecka, ośrodkach adaptacyjno – opiekuńczych, w
poradniach, bibliotekach pedagogicznych .Tworzenie rad szkoły w wielu przypadkach
jest nie zasadne ( uwzg. wykaz jednostek oświatowych) . W przypadku nie powołania
rady szkoły jej zadania przejmuje i wykonuje rada pedagogiczna . Artykuły 50 –52
ustawy o systemie oświaty stanowią podstawę działalności tego organu.
Rada szkoły jest organem wykraczającym swoim zasięgiem poza obszar jednostki
oświatowej, poprzez zróżnicowany skład reprezentuje interesy trzech różnych
ugrupowań.
Zasięg działania i kompetencje dają możliwość wpływu na istotne oddziaływanie na
pracę i charakter danej jednostki. Poprzez wnioskowanie w sprawach zajęć
pozalekcyjnych i przedmiotów obowiązkowych może ustalać priorytety będące
istotnymi dla środowiska, bezpośredniego otoczenia szkoły. Istotnym jest oddziaływanie
przedstawicieli rodziców w sprawach dotyczących placówki , mogą bezpośrednio
spełniać rolę zarówno decyzyjną jak i doradczą . Należy jednak uwzględnić możliwość
oddziaływania przedstawicieli środowiska rodziców na kwestie organizacyjne szkoły.
Szkoła stanowi swego rodzaju zakład pracy , w którym znajdują zatrudnienie
pracownicy dydaktyczni i obsługa techniczna , daje to możliwość wpływu na decyzje
dotyczące np. rozpatrywania odwołań nauczycieli od oceny ich pracy , co niesie
określone w skutkach konsekwencje dla wszystkich zainteresowanych stron. Rada
szkoły w swoim działaniu powinna mieć na uwadze dobro szkoły jako placówki
pełniącej wszystkie funkcje oświatowe , celem zaś powinno być dobro dziecka i troska
o właściwe i rzetelne kształcenie.
RADA RODZICÓW
Na podstawie artykułów 53 i 54 ustawy o systemie oświaty w placówkach oświatowych może działać rada rodziców stanowiąca reprezentację rodziców uczniów .
Zasady tworzenia rady rodziców uchwala ogół rodziców uczniów danej szkoły i placówki.
Kompetencje rady rodziców
- rada rodziców uchwala regulamin swojej działalności, który jest zgodny ze statutem
szkoły.
- rada rodziców może występować do rady szkoły , rady pedagogicznej i dyrektora szkoły
placówki z wnioskami i opiniami dotyczącymi wszystkich spraw szkoły lub placówki,
- rada rodziców opiniuje nie wiążąco kryteria oceny z zachowania i tryb odwoławczy od
tej oceny,
- rada rodziców w celu wspierania działalności statutowej szkoły lub placówki może
gromadzić fundusze, pochodzące ze składek dobrowolnych oraz innych źródeł. Zasady
wydatkowania funduszy rady rodziców określa regulamin.
- w przypadku oceny pracy dyrektora szkoły udział przedstawicieli w zespole
oceniającym
Rada rodziców jest organem działającym wewnątrz danej szkoły , placówki oświatowej, wywodzi się bezpośrednio z grupy osób zainteresowanych właściwym funkcjonowaniem i rozwojem danej jednostki, bez możliwości bezpośredniego wpływu na funkcjonowanie związane z nakładami finansowymi. Środki finansowe gromadzone przez organ pochodzą z dobrowolnych składek , zaś zasady ich regulaminowego użytkowania skierowane są głównie na różnego rodzaju działalność związaną z potrzebami dzieci . Rada rodziców poprzez wyrażanie swoich opinii dotyczących funkcjonowania szkoły aprobuje jej działalność dydaktyczno – wychowawczą lub dostrzega potrzebę zmian zgodnie z oczekiwaniem rodziców uczniów danej szkoły, placówki.
SAMORZĄD UCZNIOWSKI
Samorząd uczniowski działa w myśl artykułu 55 ustawy o systemie oświaty.
Samorząd tworzą wszyscy uczniowie danej szkoły , placówki oświatowej. Zasady wybierania organów samorządu i jego działalność określa regulamin . Wybrane w trybie głosowania równego, tajnego i powszechnego organy samorządu są reprezentantami ogółu uczniów.
Regulamin nie może być sprzeczny ze statutem szkoły . Samorządy działające przy szkołach dla dorosłych lub placówkach ustawicznego kształcenia mogą gromadzić fundusze pochodzące ze składek dobrowolnych ( innych źródeł) w celu wspierania działalności statutowej szkoły. Zasady wydatkowania tych funduszy winny być określone w regulaminie.
Minister Edukacji Narodowej w zarządzeniu nr 35 z 27 .10. 1992r. ( Dz. Urz. MEN nr 8, poz. 37) podał wykaz placówek, w których nie tworzy się samorządu. Należą do nich : przedszkola, szkoły specjalne, szkoły przy zakładach karnych i schroniskach dla nieletnich, w ogródkach jordanowskich, planetariach, szkolnych schroniskach młodzieżowych, wojewódzkich ośrodkach politechnicznych, rodzinnych domach dziecka, pogotowiach opiekuńczych, ośrodkach adaptacyjno – opiekuńczych, poradniach specjalistycznych, bibliotekach pedagogicznych.
Kompetencje samorządu uczniowskiego:
- może przedstawiać radzie szkoły, radzie pedagogicznej, dyrektorowi wnioski i opinie
we wszystkich sprawach szkoły, a w szczególności w sprawach dotyczących praw
ucznia,
- ma prawo do zapoznania się z programami nauczania ( treść i stawiane wymagania),
- ma prawo domagać się jawnej i umotywowanej oceny postępów w nauce i
zachowaniu
- ma prawo do organizacji życia szkolnego ,umożliwiającego zachowanie właściwych
proporcji między wysiłkiem szkolnym, a możliwością rozwijania i zaspokajania
własnych zainteresowań,
- prawo do redagowania i wydawania gazetki szkolnej,
- organizowania działalności kulturalnej, oświatowej, sportowej zgodnie z potrzebami
i możliwościami organizacyjnymi i w porozumieniu z dyrektorem szkoły,
- samorząd ma prawo wyboru nauczyciela pełniącego funkcję opiekuna samorządu
- na podstawie art. 6a, ust. 5 Karty nauczyciela samorząd uzyskał prawo do wydawania opinii o nauczycielu podczas oceny jego pracy .
Samorząd uczniowski jest organizacją wewnątrzszkolną skupiającą wszystkich uczniów danej szkoły , placówki oświatowej,. Reprezentuje on interesy uczniów, posiadając określone kompetencje ma wpływ na kształtowanie danego środowiska.
Działalność organów samorządowych i ich charakter mogą kreować określone postawy w społeczności szkolnej, nie bez wpływu pozostaje działalność kulturalna mogąca stać się źródłem właściwych postaw i zachowań.
Samorząd uczniowski organizując pracę w swoich sekcjach zrzesza grupy młodzieży pokazując kierunki działania , a także organizuje ją zgadnie z oczekiwaniami .
Jego działalność może też stać się pewną alternatywą dla działalności grup nieformalnych i wnieść określone wartości w społeczność szkolną.
Stowarzyszenia i organizacje
W szkołach i placówkach zgodnie z artykułem 56 Ustawy o systemie oświaty mogą działać z wyjątkiem partii i organizacji politycznych , stowarzyszenia i organizacje, których celem działania jest działalność wychowawcza lub rozszerzenie i wzbogacenie form działalności dydaktycznej, wychowawczej lub opiekuńczej. Zgodę na działalność taką wyraża dyrektor szkoły lub placówki po wcześniejszym uzgodnieniu warunków tej działalności i po uzyskaniu pozytywnej opinii rady szkoły.
Organy społeczne funkcjonują w placówkach publicznych . Placówki niepubliczne nie muszą stosować się do artykułów 50 do 56 Ustawy o systemie oświaty.