prof.dr hab. Stanisław Weidner, prof. zw.
(profesor nauk biologicznych)
E-mail: weidner@uwm.edu.pl, stanislawweidner@gmail.com
Homepage: http://www.uwm.edu.pl/edu/stanislawweidner/
Tel.: 89 5277386
Data urodzenia: 22 marca 1947

 Stopnie i tytuły naukowe

magister – 1971 – WSR Olsztyn, Wydział Technologii Żywności
Dyscyplina: technologia żywności
Specjalność: technologia produktów pochodzenia roślinnego
Tytuł pracy: „Zmiany pochodnych tioglukozydów w śrucie rzepakowej podczas fermentacji”

doktor – 1980 – ART Olsztyn, Wydział Rolniczy
Dyscyplina: agronomia
Specjalność: biochemia
Tytuł pracy: „Synteza kwasów rybonukleinowych w rozwijających się i kiełkujących ziarniakach pszenicy”

doktor hab. – 1989 – ART Olsztyn, Wydział Rolniczy
Dyscyplina: agronomia
Specjalność: biochemia
Tytuł pracy: „Rozwój ziarniaków zbóż i regulacja ich kiełkowania”

profesor nauk biologicznych – 2001 – UWM Olsztyn, Wydział Biologii
Dyscyplina: biologia
Specjalność: biochemia

Praca zawodowa

asystent – 1971 – 1980 – WSR Olsztyn
adiunkt – 1980 – 1989 – ART Olsztyn
docent – 1989 – 1992 – ART Olsztyn
prof. nadzw. – 1992 – 2006 – ART/UWM Olsztyn
prof. zw. – 2006 – UWM Olsztyn

Międzynarodowe stypendia

Fundator Rok Miejsce pobytu
Ministerstwo Edukacji (Polska) 1984 Uniwersytet w Atenach (3 miesiące)
International Research and Exchange Board (USA) 1990 Nebraska State University (4 miesiące)
Nebraska State University (USA) 1994 Nebraska State University (4 miesiące)
Kościuszko Foundation (USA) 1996/1997 North Carolina State University (6 miesięcy)
Ministerstwo Edukacji (Japonia) 1998/1999 Okayama University (Visiting professsor – 1 rok)

Pełnione funkcje i stanowiska oraz działalność dydaktyczna i badawcza

Stanowisko: kierownik Katedry Biochemii 2005-2014.

W tym okresie nastąpił szybki rozwój zarówno badań naukowych, jak i poprawa jakości kształcenia. Znaczący wpływ na rozwój Katedry miało zorganizowanie w omawianym okresie przez prof. Weidnera pracowni proteomicznej.  W ostatnich latach kierowania Katedrą nastąpił gwałtowny wzrost liczby w prac opublikowanych w czasopismach z listy filadelfijskiej o wysokim IF. Katedra Biochemii znalazła się na pierwszym miejscu na Wydziale w podziale środków finansowych w ramach tematu statutowego, a Wydz. Biol. i Biotechnol. oceniono najwyżej spośród wszystkich wydziałów UWM w Olsztynie. Wydział otrzymał też uprawnienia do doktoryzowania na kierunku biotechnologia oraz jako jedyny w Polsce może poszczycić się wyróżniającą oceną instytucjonalną w dziedzinie nauk biologicznych

Dydaktyka: wykłady – biochemia, enzymologia,  proteomika; seminaria – licencjackie i magisterskie.

Jest doświadczonym nauczycielem akademickim. Przygotował, wyróżniające się pod względem doboru treści i nowoczesnych metod prezentacji, autorskie wykłady z biochemii, enzymologii i proteomiki dla studentów Wydziału Biologii i Biotechnologii. Opracował również program seminariów magisterskich i licencjackich. Zorganizował pracownię proteomiczną i przygotował zaawansowany technologicznie zestaw ćwiczeń do przedmiotu proteomika dla studentów biotechnologii na Wydziale Biologii UWM w Olsztynie.

Uczestniczy w „konstruowaniu” przedmiotów na Wydziale. Jest współautorem pięciu skryptów do ćwiczeń z biochemii i przechowalnictwa produktów rolnych dla studentów Wydziału Biologii i Biotechnologii i Wydziału Kształtowania Środowiska i Rolnictwa UWM w Olsztynie. Wypromował ośmiu doktorantów. Był promotorem 56 prac magisterskich i 13 licencjackich. W Jego badaniach szczególną i bardzo aktywną rolę odgrywają doktoranci i magistranci, czego efektem jest aż 38 publikacji z ich udziałem. Od początku działalności zawodowej aktywnie i z dużym zaangażowaniem uczestniczy w tworzeniu bazy naukowej i dydaktycznej w macierzystych jednostkach organizacyjnych.

Badania: biochemiczne podstawy indukcji i ustępowania spoczynku w ziarniakach; proteomiczne analizy reakcji roślin na niskie temperatury oraz stres osmotyczny; rola i aktywność polisomów związanych z cytoszkieletem u roślin; zmiany endogennych kwasów fenolowych i innych związków fenolowych w roślinach pod wpływem różnych stresów; regulacja przedsprzętnego porastania ziarniaków zbóż; określanie ekspresji genów biorących udział w reakcjach obronnych roślin; mechanizmy regulujące stabilność mRNA u roślin.

Jego działalność naukowa skupia się głównie wokół zagadnień związanych z fizjologią, biochemią i biologią molekularną nasion. Jest kontynuatorem chlubnej tradycji olsztyńskiej szkoły fizjologii i biochemii nasion, której założycielami byli między innymi tacy wybitni profesorowie, jak Stanisław Grzesiuk i Krzysztof Kulka. Znaczna część jego prac badawczych dotyczy przemian biochemicznych zachodzących w rozwijających się i dojrzewających ziarniakach zbóż oraz przełamywania spoczynku, kiełkowania nasion, a także uwarunkowań odporności roślin na stresy.

Promotorstwo doktoratów:

Lp. Imię i nazwisko Tytuł pracy doktorskiej Data zakończenia przewodu
1 Jolanta Paprocka Związki fenolowe w rozwijających się i dojrzewających ziarniakach zbóż oraz ich rola w spoczynku tych ziarniaków 1995.06.22
2 Dorota Łukaszewicz Udział polisomów związanych z cytoszkieletem oraz innych frakcji polisomów w mechanizmie spoczynku ziarniaków zbóż 1997.07.07
3 Ewa Frączek Udział polisomów oraz rola kwasu abscysynowego w mechanizmach spoczynku i kiełkowania ziarniaków Triticosecale 2001.12.07
4 Wioletta Brosowska-Arendt Formowanie się polisomów oraz proteomiczne reakcje kiełkujących nasion Pisum sativum L. na stres osmotyczny 2008.05.08
5 Sylwia Świgońska Zmiany w metabolizmie wtórnym i proteomie korzeni kiełkujących nasion soi (Glycine max L.) pod wpływem stresu chłodu i stresu osmotycznego 2010.05.14
6 Anna Badowiec Zmiany w proteomach korzeni kiełkujących nasion fasoli (Phaseolus vulgaris L.) i grochu (Pisum sativum L.) w odpowiedzi na stres chłodu 2013.12.12
7 Angelika Król Zmiany w proteomie i związkach fenolowych liści oraz korzeni winorośli (Vitis vinifera L.) pod wpływem długotrwałych stresów chłodu i suszy 2016.02.25
8 Agnieszka Mostek Zmiany w proteomach korzeni jęczmienia pod wpływem stresu solnego łagodzonego przez kwas β-aminomasłowy 2016.10.27

Inna działalność

Pol. Tow. Biologii Eksperymentalnej Roślin, Pol. Tow. Botaniczne, The Federation of European Societies of Plant Biology, The Federation of European Biochemical Societies, The International Society for Seed Science.

Europejskie Programy Współpracy w Dziedzinie Badań Naukowo-Technicznych (COST): COST Action 828 „Seed science in the field of genetically controlled stress physiology” (1997-2001) – przedstawiciel Polski oraz członek zarządu programu, COST Action 858 „Viticulture: Biotic and abiotic stress, grapevine defence mechanisms and grape development” (2003 – 2009) – przedstawiciel Polski oraz członek zarządu programu. Action FA0603: „Plant proteomics in Europe” (EUPP) (2007 – 2011) – przedstawiciel Polski oraz członek zarządu programu.  COST Action FA0901 „Putting Halophytes to Work – From Genes to Ecosystem” (2009 – 2013) – przedstawiciel Polski oraz członek zarządu programu. COST Action FA 1003 ” East – West Collaboration for Grapevine Diversity Exploration and Mobilization of Adaptive Traits for Breeding (2010-2014) – przedstawiciel polski oraz członek zarządu programu. COST Action FA1306 „The quest for tolerant varieties: Phenotyping at plant and cellular level” (2014 – 2018) – przedstawiciel Polski oraz członek zarządu programu. CA COST Action CA17111  „ Data integration to maximise the power of omics for grapevine improvement ” (2018 – 2022) – przedstawiciel Polski oraz członek zarządu programu. COST Action FA1306 „The quest for tolerant varieties: Phenotyping at plant and cellular level” (2014 – 2018) – przedstawiciel Polski oraz członek zarządu programu. CA COST Action CA17111  „ Data integration to maximise the power of omics for grapevine improvement ” (2018 – 2022) – przedstawiciel Polski oraz członek zarządu programu.

Kierownik polsko-japońskiego projektu badawczego: „The role of the cytoskieleton and other factors in the dormancy mechanism of cereal grains” (2003 – 2004). Udział w Międzynarodowej Sieci Badawczej (International Research Network) – „Physiological and practical aspects of the yield and seed quality improvement by ecological methods” (2004 – 2006).

Kierowanie grantami i specjalnymi programami badawczymi KBN: 1993-1996, 1997-2001, 2004- 2007, 2008-2009, 2008-2010. Od 2000 pełni funkcję Associate Editor w czasopiśmie Acta Physiologiae Plantarum.


ZDJĘCIA GRUPOWE UCZESTNIKÓW – EU COST Action FA1306 – The quest for tolerant varieties: phenotyping at plant and cellular level. The 3rd general meeting, Oeiras, Portugal March 27-28, 2017. Abstract book of the 3rd general meeting Oeiras, Portugal, 27 – 28  March 2017 – https://www.plant-phenotyping.org/lw_resource/datapool/systemfiles/elements/files/0ef4a8bc-0fa3-11e7-8c78-dead53a91d31/live/document/COST_Abstract_book.pdf

Osiągnięcia

Do najważniejszych osiągnięć  można zaliczyć między innymi: wykazanie (jako jeden z pierwszych, oprócz Ajthozhina i Spirina) powstawania polisomów oraz rozdzielenie białek rybosomowych za pomocą elektroforezy dwuwymiarowej; stwierdzenie rytmicznych zmian transkrypcyjnych aktywności chromatyny w czasie dojrzewania i kiełkowania ziarniaków zbóż; zidentyfikowanie białek, których ekspresja zmienia się pod wpływem stresów (białka te mogą służyć jako obiekty strategii inżynieryjnych, mających na celu powstanie odmian wykazujących większą odporność na niekorzystne warunki klimatyczne lub jako białka wskaźnikowe    w diagnostyce); wykazanie, że białkiem obecnym wyłącznie w kiełkujących nasionach Pisum sativum L. w warunkach stresu osmotycznego i regeneracji po stresie był enzym metylotransferaza 6 α-hydroksymaakiainowa, biorący udział w syntezie pizatyny; wykazanie, że zwiększona tolerancja roślin na stres solny jest głównie wynikiem wzmożonej aktywności w przekazywaniu sygnałów w ich komórkach, co prowadzi do akumulacji białek chroniących przed stresem oraz zmian w strukturze ścian komórkowych; zbadanie (po raz pierwszy) molekularnego mechanizmu łagodzenia stresów u roślin przez kwas β-aminomasłowy (aminokwas niebiałkowy); wykazanie istnienia (poza wspólnymi) bardzo specyficznych dla poszczególnych stresów mechanizmów obronnych w winorośli, co ma ogromne znaczenie w tworzeniu nowych odmian uprawianych w warunkach klimatycznych północno-wschodniej Europy; wykazanie, że liście winorośli mogą służyć jako komercyjne źródło antyoksydantów. Wykazanie po raz pierwszy, że nasiona fasoli szparagowej odmian zielonostrąkowych charakteryzują się większą ogólną zawartością związków fenolowych niż odmiany żółtostrąkowe, co ma istotne znaczenie dla zdrowia człowieka oraz przydatności odmian w uprawie ekologicznej; stwierdzenie, że długotrwałe działanie chłodu silniej wpływa na zmniejszenie aktywności metabolizmu wtórnego w liściach odmian winorośli wrażliwych na chłód niż odmian tolerujących stres; wykazanie, że długotrwałe poddawanie sadzonek winorośli stresowi suszy powoduje zmniejszenie poziomu akumulacji ponad połowy zidentyfikowanych białek w liściach (jednocześnie po raz pierwszy wykazano w warunkach stresu suszy wzrost akumulacji formanidazy kinureninowej).

Nagrody i odznaczenia

Nagrody Ministra Edukacji Narodowej – indywidualna (1990); zespołowa (1999, 2006); Srebrny (1994) i Złoty (2003) Krzyż Zasługi; Medal „2000 Outsanding Scientists of the 20th Century” przyznany przez Międzynarodowe Centrum Biograficzne przy Uniwersytecie w Cambridge (2000); Nagroda im. Antoniego Dmochowskiego (2008) przyznawana przez Polskie Towarzystwo Biochemiczne za osiągnięcia w nauczaniu biochemii, biologii molekularnej i biotechnologii – nagroda przyznana autorom podręcznika „Biochemia kręgowców” W. Minakowski i S. Weidner (PWN 2007); Medal Komisji Edukacji Narodowej (2009); Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2018); Nagrody J.M. Rektora (15).

Publikacje

Rozprawy – 2, monografie – 10, prace w czasopismach recenzowanych – 89, doniesienia konferencyjne – 103, współautor podręcznika i 5 skryptów. Ogólnie jest autorem 210 publikacji.

Warto także wspomnieć o dużym osiągnięciu dydaktycznym, jakim było przygotowanie podręcznika o zasięgu ogólnopolskim pt. „Biochemia Kręgowców”, pod redakcją Wacława Minakowskiego i Stanisława Weidnera, PWN Warszawa 1998), który został wyróżniony nagrodą Ministra Edukacji Narodowej. O popularności tego podręcznika wśród studentów mogą świadczyć kolejne wydania w 2005, 2007, 2010 i 2015 roku.

Pełna lista publikacji

Współpraca międzynarodowa

North Carolina State University (USA)
Okayama University (Japonia)
Ehime University (Japonia)
University Piere et Marie Curie, Paris (Francja)
URLEG – INRA Dijon (Francja)

Wykaz projektów, którymi kierował, realizowany we współpracy z naukowcami z innych polskich i zagranicznych jednostek naukowych

  • „Badania nad regulacją  procesu porastania ziarniaków zbóż”. Grant KBN (nr  5S30207905).  Lata realizacji   1993 – 1996 – kierownik projektu.
  • Badania nasion w zakresie genetycznie kontrolowanej fizjologii stresu”. Projekt międzynarodowy niewspółfinansowany, realizowany na podstawie decyzji Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego nr 118/E-383/SPUB/P-6/DZ17(97). Lata realizacji: 1997 – 2001 – kierownik grantu.
  • „Metabolizm wtórny i mechanizmy obronne winorośli”. Projekt międzynarodowy niewspółfinansowany, realizowany na podstawie decyzji Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego nr 2871/E-383/SPB/COST/P-06/DWM58/2004 – 2007 – kierownik grantu.
  • Zmiany w kompozycji związków fenolowych i właściwościach antyoksydantów w korzeniach winorośli Vitis vinifera, pod wpływem stresu suszy i chłodu oraz w procesie regeneracji po stresach”. Projekt międzynarodowy niewspółfinansowany, realizowany na podstawie decyzji Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego nr 117/N-COST/2008/0. Lata realizacji 2008 – 2009 – kierownik grantu.
  • „Analiza proteomiczna białek nasion grochu, popularnej w Polsce odmiany „Sześciotygodniowy”, poddawanych kiełkowaniu w warunkach stresu osmotycznego”. Projekt międzynarodowy niewspółfinansowany, realizowany na podstawie decyzji Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego nr 195/N-COST/2008/0. Lata realizacji 2008 – 2010 – kierownik grantu.

Wykaz recenzji i opinii sporządzonych w przewodach doktorskich i habilitacyjnych oraz w postępowaniach o nadanie tytułu naukowego profesora

 

Recenzje rozpraw doktorskich

  • mgr Małgorzaty Dmitryjuk, pt. ”Enzymy katabolizmu trehalozy Ascaris suum Goeze, 1782 – występowanie i właściwości”,
  • mgr Elżbiety Łopieńskiej-Biernat, pt. „Enzymy metabolizmu węglowodanowego stadiów larwy Anisakis simplex (Nematoda)”,
  • mgr Katarzyny Marciniak-Darmochwał, pt. „Wpływ nieenzymatycznej glikozylacji białek ziemniaka na ich właściwości fizykochemiczne i immunogenne”,
  • mgr Agnieszki Karszwickiej, pt. „Wpływ metod ograniczających procesy utleniania na kiełkowanie i wigor starzejących się nasion astra chińskiego (Callistephus chinensis) i nagietka lekarskiego (Calendula officinalis)”,
  • mgr Wioletty Pluskoty, pt. „Aktywność promotorów genów amoniako-liazy fenyloalaniny grochu w transgenicznych roślinach tytoniu”,
  • mgr Anny Horszwald, pt. „Czynniki kształtujące pojemność antyoksydacyjną chleba żytniego”,
  • mgr. Piotra Pupla, pt. „Analiza ekspresji genów NP 24 i TERF1 w kiełkujących nasionach pomidora Solanum lycopersicum L.”,
  • mgr. Szymona Kubali, pt. „Molekularne i fizjologiczne podstawy osmokondycjonowania nasion rzepaku (Brasica napus L.)”.

Recenzje w postępowaniach habilitacyjnych

  • dr inż. Agnieszki Piotrowicz-Cieślak (2006),
  • dr. Inż. Lesława Bernarda Lahuty,
  • dr inż. Agnieszki Piotrowicz-Cieślak (2009),
  • dr. inż. Marka Adamczaka,
  • dr Agnieszki Gniazdowskiej-Piekarskiej,
  • dr. Sławomira Borka,
  • dr. Doroty Konopko-Postupolskiej (2018).

 

Recenzje w postępowaniach o nadanie tytułu naukowego profesora

  • dr. hab. Wiesławowi Wątorkowi,
  • dr hab. Krystynie Żółtowskiej,
  • dr. hab. Sławomirowi Bartkowiakowi,
  • dr. hab. Lesławowi Bernardowi Lahucie,
  • dr. hab. Zbigniewowi Janowi Wieczorkowi,
  • dr hab. Małgorzacie M. Posmyk,
  • dr. hab. Małgorzacie Garnczarskiej,
  • dr. hab. Pawłowi Chmielarzowi.

 

Współpraca z mediami

Przywiązuje dużą wagę do upowszechnienia wyników badań (również poza środowiskiem akademickim). Jego zdaniem bardzo ważne jest budowanie dobrych relacji z mediami, budowa stron www, komunikacja w sieci, tworzenie strategii obecności w sieci oraz dotarcie z wynikami badań do grup docelowych. Opublikował kilkadziesiąt artykułów dotyczących badań, a także zdrowia i kultury. Wspomniane artykuły zostały opublikowane w różnych Witrynach internetowych oraz czasopismach, np.: Wiadomości Uniwersyteckie, Wikipedia, Serwis PAP – Nauka w Polsce, Serwis Onkologii, You Tube, Dziedzictwo Kulturowe i Przyrodnicze, The Am-Pol Eagle. Poniżej zamieszczono niektóre przykłady:

In vino sanitas
Misja: ochronić winorośl przed polskim chłodem
Biochemia Kręgowców
Teatr Studencki Kandelabr
Gołubie Kaszubskie
Zdrowie w winorośli
Pestki winogron a nowotwory
Zestresuj roślinę
Odcisk gołębia, czyli dyskusja ekologa z biologiem
Enologia na Wydziale Biologii
„Stresują” rośliny, by uzyskać lepszy plon
Misja: ochronić winorośl przed polskim chłodem
Gołubie mekką dla ludzi ceniących zdrowy tryb życia
Książki Google
Proteomika w Katedrze Biochemii
Grape seeds can help fight cancer
Researchers from Olsztyn „stress” plants to get better crops
Zachować różnorodność genetyczną
Studencki teatr Kandelabr
Polska krajem winnym
Czy wyhodujemy winorośl doskonałą?
Wykorzystanie różnorodności gatunkowej winorośli w celu adaptacji do różnych warunków środowiska
Badania proteomiczne roślin w Europie
Oczekiwany przełom w hodowli winorośli
In vino vita! COST pomoże wyhodować rośliny przyszłości
Polskie winnice i polski rynek wina dynamicznie się rozwijają
Czy wzniesiemy toast winem z Polski?
Fenotypowanie w tworzeniu lepszych roślin uprawnych w przyszłości
Odmiany klimatycznie inteligentne
Polska krajem winiarskim
Był teatr „KANDELABR”….
Rybałci z  Kortowa inspirowali  i integrowali 

Zainteresowania

Muzyka, ogród, turystyka piesza, rowerowa i górska.