Barwniki roślinne jako wskaźniki pH
Najpopularniejszym wskażnikiem pH pochodzenia naturalnego jest lakmus.
Jest to niebieski barwnik otrzymywany z porostów Rocecella i Lecanora
występujących na wybrzeżu Morza Śródziemnego i Atlantyku. Nazwa "lakmus"
pochodzi od holenderskiego słowa lacmoes (od moes="papka,
pulpa"). Roztwór lakmusu w środowisku zasadowym barwi się na niebiesko,
zaś w obecności kwasów na czerwono. Zakres zmiany barwy przypada na pH
ok. 5-8.
Jako wskaźników kwasowo-zasadowych można używać też innych produktów
naturalnych. Na przykład sok z buraków jest purpurowy w środowisku
kwaśnym (w obecności kwasu octowego w barszczu). Zabarwienie to utrzymuje
się do pH=7. Po dodaniu do takiego roztworu amoniaku następuje zmiana barwy
na niebieskofioletowy, a przy pH=12 na brązowy.
Innym ciekawym produktem naturalnym mogącym pełnić rolę wskaźnika pH
może być wywar z czerwonej kapusty.
|
Odczynniki i sprzęt:
Wodny wyciąg z czerwonej kapusty, roztwory o różnym pH sporządzone
na przykład wg przepisu na bufor uniwersalny,
probówki ze statywem.
Wykonanie:
Probówki wypełniamy do połowy świeżo przygotowanym wyciągiem z kapusty
i dolewamy po ok. 5 ml roztworów buforowych o pH od 2 do 12. |
Za zmianę barw wywaru z czerwonej kapusty w zależności od pH środowiska
odpowiedzialne są barwniki antocyjanowe (antocyjany). Antocyjany
nadają zabarwienie wielu jagodom (np. czarna jagoda, aronia) i kwiatom
(np. pelargonia, dalia, róże, fiołki i inne). Nazwa antocyjanów wywodzi
się od greckiego słowa anthos="barwa" i kyaneos="niebieski".
Antocyjany występują w postaci glikozydów i hydrolitycznie rozpadają
się na część cukrową i tzw. aglikon, właściwą substancję barwną zwaną antocyjanidyną.
Zasadnicze cztery antocyjanidyny to: pelargonidyna, cyjanidyna, delfinidyna
i apigenidyna.
chlorek pelargonidyny
stankor@uwm.edu.pl |