Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie reprezentowany przez Katedrę Kryminologii i Polityki Kryminalnej jest, wraz z Wydziałem Prawa Uniwersytetu w Białymstoku oraz Wyższą Szkołą Policji w Szczytnie, członkiem Sieci Naukowej „Polska sieć badawcza – Badania naukowe i prace rozwojowe na rzecz bezpieczeństwa państwa i obywateli”, która powstała na bazie funkcjonującego od 2009 r. „Forum Naukowego Podlasie – Warmia i Mazury”. Współpraca naukowo-badawcza w tym zakresie obejmuje przede wszystkim szeroko rozumiane dyscypliny prawa karnego i prawa finansowego. Przedmiotem działania Sieci są badania naukowe i prace rozwojowe z zakresu bezpieczeństwa państwa i obywateli. Sieć służy integracji i aktywizacji społeczności lokalnych w celu poprawy bezpieczeństwa w Polsce, głównie w województwie warmińsko-mazurskim i podlaskim. Aktywność Sieci ukierunkowana jest na integrację środowisk naukowych Członków Sieci, wymianę doświadczeń i konkretne działania realizowane głównie na rzecz regionu podlaskiego i warmińsko-mazurskiego. Środkiem realizacji założonych celów są podejmowane badania w zakresie prawa karnego, kryminologii i kryminalistyki, w tym badania empiryczne obejmujące rozpoznawanie i ustalanie zagrożeń przestępczością i związanych z nią zjawisk patologii społecznej oraz ustalanie czynników kryminogennych. Dotychczas w ramach Forum odbyły się cztery konferencje: w Rynie (20-22 maja 2009 r.), w Białowieży (16-19 maja 2010 r.), w Szczytnie (9-10 maja 2011 r.) oraz w Pacółtowie (6-8 maja 2014 r.). Organizowana konferencja była już zatem piątą inicjatywą konferencyjną w ramach działalności Forum Naukowego Podlasie – Warmia i Mazury.
Ponadto Wydział Prawa Uniwersytetu w Białymstoku związany jest w ramach odrębnej inicjatywy „Forum Naukowego – Prawne i medyczne aspekty zdrowia człowieka” z University of Cambridge, Śląskim Uniwersytetem Medycznym w Katowicach oraz Uniwersytetem Medycznym w Białymstoku. Konferencja „Prawne, kryminologiczne i medyczne aspekty wykluczenia społecznego”, która odbyła się w dniach 11-14 maja 2015 r. w Hotelu Supraśl w Supraślu, stanowiła połączenie powyższych dwóch inicjatyw, a jednocześnie swoisty pomost pomiędzy naukami prawnymi i medycznymi. Jak podkreślali organizatorzy: prawo i medycyna są z sobą nierozerwalnie związane, zwłaszcza w XXI wieku, który zdecydowanie należy do nowych technologii, niosących postęp we wszystkich dziedzinach życia.
Patronat Honorowy nad konferencją objęli: prof. Irena Lipowicz – Rzecznik Praw Obywatelskich, Cezary Grabarczyk – Minister Sprawiedliwości, Władysław Kosiniak-Kamysz – Minister Pracy i Polityki Społecznej, Andrzej Meyer – Wojewoda Podlaski, Mieczysław Baszko – Marszałek Województwa Podlaskiego, prof. Tadeusz Truskolaski – Prezydent Miasta Białegostoku, prof. Sir Leszek Borysiewicz – vice-chancellor of Cambridge University, Jego Magnificencja insp. dr Piotr Bogdalski – Komendant-Rektor Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie, Jego Magnificencja prof. zw. dr hab. Leonard Etel – Rektor Uniwersytetu w Białymstoku, Jego Magnificencja prof. dr hab. n. med. Przemysław Jałowiecki – Rektor Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, Jego Magnificencja prof. dr hab. n. med. Jacek Nikliński – Rektor Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku oraz Naczelna Rada Adwokacka.
W skład Komitetu Naukowego weszli: mł. insp. Janusz Bryk – Dziekan Wydziału Administracji Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie, dr hab. n. med. Agnieszka Drosdzol-Cop – Kierownik Katedry Zdrowia Kobiety Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, dr hab. Ewa M. Guzik-Makaruk, prof. UwB – Prodziekan Wydziału Prawa ds. Nauki Uniwersytet w Białymstoku, dr n. med. Anna B. Kluz-Kowal – Klinika Ginekologii i Ginekologii Onkologicznej Wydział Lekarski z Oddziałem Stomatologii i Wydziałem Nauczania w Języku Angielskim, Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, prof. zw. dr hab. Stanisław Pikulski – Dziekan Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, prof. dr hab. n. med. Violetta Skrzypulec-Plinta – Dziekan Wydziału Nauk o Zdrowiu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, prof. zw. dr hab. Emil W. Pływaczewski – Dziekan Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku, prof. dr hab. n. med. Jacek Szamatowicz – Klinika Ginekologii i Ginekologii Onkologicznej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, prof. dr hab. n. med. Marian Szamatowicz – Klinika Rozrodczości i Ginekologii Endokrynologicznej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, prof. dr hab. Sławomir J. Terlikowski – Dziekan Wydziału Nauki o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.
Do udziału w konferencji zaproszono wybitne grono specjalistów z Polski i zagranicy z zakresu nauk medycznych i nauk prawnych, a także środowisko praktyków: sędziów, prokuratorów, adwokatów, aplikantów adwokackich, komorników, lekarzy i rezydentów odbywających specjalizację.
W dniu 12.05 odbyły się dwie sesje plenarne z udziałem przedstawiciele nauki i praktyki z ONZ, Austrii, Japonii, Niemiec, Rosji, Słowacji, Szwecji, USA, Wielkiej Brytanii. Niniejsze sesje składały się z serii referatów w języku angielskim, które zostały wygłoszone przez przedstawicieli środowiska akademickiego z różnych kontynentów, będących autorytetami w zakresie problematyki wykluczenia społecznego. Wystąpienia prelegentów skonstruowały szeroki przegląd zróżnicowanych aspektów izolacji społecznej charakterystycznych dla poszczególnych państw. Zgromadzone w toku wieloletnich badań doświadczenie pozwoliły referentom na pełne zaprezentowanie będącej przedmiotem konferencji tematyki z wykorzystaniem przykładów zaobserwowanych w ramach wykonywanej pracy.
W sesji I, której przewodniczyli dr Michael Platzer (ONZ) i Dr Paolo Campana (University of Cambridge), referaty wygłosili: dr Michael Platzer – Introductory lecture, dr hab. Sławomir Redo (ONZ) – Criminology and social inclusion from the United Nations perspective: A look into the post-2015 educational agenda, prof. Yakov Gilinsky (The Herzen State Pedagogical University of Russia – Social Exclusion as Criminogenic and Victimogenic Factor. (Russian Experience), prof. George Vincentnathan (The University of Texas-Panamerican) – Caste Exclusion and Violence among Catholics in India oraz prof. Minoru Yokoyama (Kokugakuin University of Tokyo) – Exclusion and Inclusion of Offenders in Japan with Low Tolerance.
Sesja II, pod przewodnictwem prof. Yakova Gilinskiego i dr. hab. Sławomira Redo, obejmowała wystąpienia: prof. Nikolaia Aleksiejewicza Isaeva (The Herzen State Pedagogical University of Russia) – Excluded and outlawed as biopolitics in the late modern society, dr. Paolo Campany – The structure of human trafficking: lifting the bonnet on a transnational ring, Jolanty Łopusiewicz-Redo (ONZ, Asia Crime Prevention Foundation) – Pro publico bono legal assistance for the materially impoverished clients, as a contribution to the United Nations sustainable development goals 2016-2030: An Eurasian view oraz ppłk dr Magdaleny Odincovej (Academy of Police Force in Bratislava) – Przestępczość młodzieży i wybrane inicjatywy o resocjalizacyjnym charakterze podejmowane na terenie Republiki Słowackiej. Po przerwie obiadowej uczestnicy konferencji zaproszeni zostali na zwiedzanie Akademii Supraskiej oraz wystawy eksponatów sztuki więziennej z Zakładu Karnego w Białymstoku.
Kolejne sesje – III i IV – podzielone zostały dwa bloki tematyczne, w których obrady toczyły się równolegle. W części zatytułowanej „Kryminologiczne i wiktymologiczne aspekty wykluczenia społecznego” przedstawiono problem wykluczenia społecznego jako przedmiot zainteresowania prawa karnego i kryminologii. Tematyka ta analizowana była z punktu widzenia obowiązujących regulacji prawnych z uwzględnieniem przyczyn oraz warunków społecznych determinujących występowanie omawianych dewiacji. Obrady skupione były również wokół ofiar zachowań będących przejawami wykluczenia społecznego oraz działań mających na celu ochronę osób nimi pokrzywdzonych. Moderatorami obrad byli dr hab. Wiesław Pływaczewski, prof. UWM (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie) oraz dr Janusz Bryk (Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie), a następnie, po przerwie kawowej dr hab. Monika Płatek, prof. UW (Uniwersytet Warszawski) i prof. dr hab. n. med. Violetta Skrzypulec-Plinta (Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach). W tej części swoje wystąpienia zaprezentowali: HH. Witold Pawlak (Sąd Okręgowy Greenwood, Londyn) – The approach of the court in relation to the artificial nutrition and hydration of terminally ill patients, prof. Monika Płatek – Seks bez/prawnie zakazany. Kryminologiczno-karne aspekty art. 198 k.k., prof. Violetta Skrzypulec-Plinta – Opieka ginekologiczna dla kobiet z różnymi potrzebami, dr hab. Jacek Dworzecki, prof. WSPol (Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie) – Mniejszość romska na Słowacji. Wybrane aspekty prawne, ekonomiczne i społeczne, prof. Wiesław Pływaczewski – Nieuczciwe praktyki na rynku żywności – kryminologiczna analiza zjawiska ze szczególnym uwzględnieniem wiktymizacji osób starszych, dr hab. Janusz Sawicki, prof. UWr (Uniwersytet Wrocławski) – Wykluczeni społecznie a sprawcy wybranych kategorii wykroczeń, dr Janusz Bryk i mgr Jakub Bryk – Żebractwo jako forma handlu ludźmi, dr Emilia Jurgielewicz-Delegacz (Uniwersytet w Białymstoku) – Bezpieczeństwo osób niewidomych i słabowidzących w ruchu drogowym, dr Monika Kotowska (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie) – Działalność instytucji pomocy społecznej jako modelowy przykład przeciwdziałania patologiom w środowisku lokalnym, dr hab. n. med. Agnieszka Drosdzol-Cop (Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach) – Zakażenia HPV u dziewcząt oraz dr hab. Leszek Wieczorek, prof. UJK (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach) – Problemy wykluczenia społecznego w mieście średniej wielkości. Raport z cyklicznych diagnoz.
W części pod hasłem „Praktyczne aspekty działań na rzecz przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu” przedstawione zostały praktyczne aspekty pomocy oraz pracy z osobami zmagającymi się z wykluczeniem społecznym. Przedstawiciele regionalnych oraz ogólnopolskich organizacji, których głównym przedmiotem działalności jest wsparcie osób potrzebujących nakreślili stojące przed nimi wyzwania oraz sposoby zwalczania patologii społecznych. Ponadto zjawisko wykluczenia społecznego przedstawione zostało z perspektywy praktyki stosowania prawa. Moderatorami byli prof. dr hab. n. med. Leszek Markuszewski (Naczelny Lekarz Więziennictwa) i dr hab. Paweł Szuszczyński, prof. UwB (Uniwersytet w Białymstoku), a po przerwie kawowej ppor. mgr Eliza Siemienkiewicz oraz dr Dariusz Ćwikowski. W ramach tego panelu referaty wygłosili: prof. zw. dr hab. Emil W. Pływaczewski i dr hab. Ewa M. Guzik-Makaruk, prof. UwB (Uniwersytet w Białymstoku) – Działania Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku na rzecz przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, płk w st. spocz. dr hab. Paweł Szuszczyński, prof. UwB – Bezpieczeństwo medyczne, prof. dr hab. n. med. Leszek Markuszewski – Zachowania autodestrukcyjne w warunkach izolacji więziennej – błędna kalkulacja czy świadomy wybór?, ppor. mgr Eliza Siemienkiewicz (Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej w Białymstoku) – Przeciw wykluczeniu społecznemu – prowadzenie oddziaływań penitencjarnych i resocjalizacyjnych w jednostkach penitencjarnych okręgu białostockiego, dr Dariusz Ćwikowski (Uniwersytet w Białymstoku) – Wybrane aspekty wykluczenia społecznego w kontekście bezpieczeństwa ekonomicznego państwa i obywateli, mgr Izabela Wiktoruk (Fundacja Spe Salvi) – Pomoc osobom wykluczonym społecznie w praktyce na przykładzie pracy streetworkerów z Fundacji Spe Salvi w Białymstoku, mgr Karolina Trykacz (Izba Komornicza) – Grupy zagrożone wykluczeniem społecznym w kontekście działania komorników, SSR mgr Jagna Rumińska (Sąd Rejonowy w Bytomiu) – Powzięcie wątpliwości co do poczytalności podejrzanego przez organ procesowy – powód do stygmatyzacji, czy warunek ochrony osób cierpiących na choroby psychiczne przed odpowiedzialnością karną, mgr adw. Michał Ciupa (Kancelaria Adwokacka Michał Ciupa) – Ochrona danych medycznych i tajemnica lekarska elementami systemu zapobiegającego wykluczeniu społecznemu nosicieli wirusa HIV.
Po obradach zakończonych ożywioną dyskusją na uczestników konferencji czekała uroczysta kolacja, którą uświetnił występ artystyczny bluesowej grupy „Gęsia skórka”.
W dniu 13.05 odbyły się dwie sesje – V i VI zatytułowane „Medyczne aspekty wykluczenia społecznego”. W ich toku przedstawiciele nauki i praktyki ze środowiska medycznego przybliżyli uczestnikom problematykę wykluczenia społecznego osób niepełnosprawnych i ich rehabilitacji, a także brak społecznej akceptacji chorych na AIDS oraz zaburzenia odżywiania. Poruszony został również problem bezpłodności, narkomanii i dopalaczy. Moderatorami byli prof. dr hab. n. med. Jacek Szamatowicz oraz dr n. med. Anna B. Kluz-Kowal (Uniwersytet Medyczny w Białymstoku), natomiast po przerwie kawowej prof. dr hab. n. med. Alicja Wasiluk i prof. dr hab. n. med. Marek Rogowski (Uniwersytet Medyczny w Białymstoku). W tym panelu została poruszona następująca tematyka: prof. dr hab. n. med. Jacek Szamatowicz (Uniwersytet Medyczny w Białymstoku) – Czy niepłodność może być przyczyną wykluczenia społecznego?, prof. dr hab. n. med. Alicja Wasiluk (Uniwersytet Medyczny w Białymstoku) – Zaburzenia rozwoju płciowego (brak określonej płci u noworodka jako problem medyczny i społeczny), prof. dr hab. n. med. Marek Rogowski (Uniwersytet Medyczny w Białymstoku) – Zaburzenia słuchu jako czynnik sprzyjający wykluczeniu społecznemu, dr hab. n. med. Anna Grzeszczuk (Uniwersytet Medyczny w Białymstoku) – HIV na Podlasiu – dzień powszedni, dr hab. n. med. Napoleon Waszkiewicz (Uniwersytet Medyczny w Białymstoku) – Wybrane problemy używania dopalaczy, dr n. med. Anna B. Kluz-Kowal (Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Białymstoku, Uniwersytecki Dziecięcy Szpital Kliniczny w Białymstoku) – Używki u młodocianych i kobiet a skutki zdrowotne, dr Aleksandra Nowak (Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie) – Wykluczenie społeczne osób uzależnionych od narkotyków, dr n. med. Monika Zbucka-Krętowska (Uniwersytet Medyczny w Białymstoku) – Czy medycyna może zapobiegać wykluczeniu społecznemu?.
Podkreślić należy, iż pomimo sprofilowania dwóch ostatnich paneli na zagadnienia medyczne z pełnym zaangażowaniem wzięli w nich udział również przedstawiciele nauk prawnych gdyż omawiana problematyka miała niezwykle interdyscyplinarny charakter. Jednocześnie stanowiło to dowód na słuszność przyjętej przez organizatorów konferencji koncepcji ścisłych relacji pomiędzy naukami medycznymi i prawnymi.
Po zakończeniu obrad został zorganizowany dla uczestników konferencji autokarowy wyjazd do Leśnictwa Krynki gdzie leśnicy zapoznali gości z walorami przyrodniczymi i turystycznymi Puszczy Knyszyńskiej. Następną atrakcją było zwiedzanie wraz z tatarskim przewodnikiem meczetu i mizaru (cmentarza) w Kruszynianach oraz obiad w tatarskiej restauracji. Na zakończenie pobytu w Supraślu zorganizowano dla gości konferencyjnych biesiadę przy ognisku.
Dziękując gospodarzom konferencji za wybór urokliwego miejsca spotkania, wspaniałą organizację i atmosferę, zaproszenie znamienitych gości oraz niezwykle wysoki poziom merytoryczny konferencji pozostaje z niecierpliwością czekać na kolejne spotkanie w ramach Forum Naukowego „Podlasie – Warmia i Mazury”, którego organizacja przypadnie tym razem, na zasadzie rotacji Wyższej Szkole Policji w Szczytnie.