Program konferencji współczesne ekstremizmy
Jedną z patologii współczesnego świata są ekstremizmy czyli głoszenie, propagowanie, pochwalanie, rozpowszechnianie skrajnych poglądów i ideologii. Mogą one występować na płaszczyźnie politycznej, narodowościowej, etnicznej, rasowej, religijnej, a także kulturowej. Dotychczas słabo zbadana problematyka ekstremizmów wymaga pogłębionej refleksji naukowej, zainteresowania służb publicznych jak również szerokiej dyskusji społecznej. Inicjatywę stworzenia takiej platformy wymiany poglądów i doświadczeń podjęła Katedra Kryminologii i Polityki Kryminalnej Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie wspólnie z Delegaturą Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w Olsztynie organizując ogólnopolską konferencję naukową pt. „Współczesne ekstremizmy – geneza, przejawy, przeciwdziałanie”, która odbyła się 5 grudnia 2013 r. w Centrum Konferencyjnym UWM w Olsztynie. Jednym z impulsów, który skłonił do zorganizowania tego spotkania jest niepokojąco wzrastająca dynamika tzw. przestępstw z nienawiści. Tradycyjnie nie do przecenienia jest rola jaką przy przygotowaniu konferencji odegrali również członkowie Studenckiego Koła Naukowego Kryminologii „Vestigium”. Podkreślić należy, iż w konferencji bardzo licznie udział wzięli przedstawiciele organów ścigania i służb publicznych odpowiedzialnych za przeciwdziałanie ekstremizmom (Prokuratura, Prokuratura Wojskowa, Policja, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego).
Uroczystego otwarcia konferencji dokonali współgospodarze spotkania: Kierownik Katedry Kryminologii i Polityki Kryminalnej – prof. dr hab. Wiesław Pływaczewski oraz Dyrektor Delegatury Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w Olsztynie – płk Paweł Lubiewski, a także Prodziekan ds. Nauki Wydziału Prawa i Administracji – prof. dr hab. Piotr Majer.
Jako że „muzyka łagodzi obyczaje” organizatorzy zadbali również o oprawę artystyczną konferencji, która miała miejsce zaraz po powitaniu gości. Przed licznie zebranymi na Auli Karmazynowej gośćmi wystąpiło dwoje utalentowanych studentów Wydziału Sztuki UWM w Olsztynie – Emilia Kitłowska i Łukasz Młynarczyk. Audytorium miało możliwość wysłuchania kilku współczesnych utworów w wykonaniu pięknego damskiego wokalu, który współgrał z akompaniamentem gitary.
Konferencja podzielona została na dwie części. W pierwszym panelu zatytułowanym „Aspekty prawne, kryminologiczne i kryminalistyczne współczesnych ekstremizmów” rolę prowadzących objęli dr Piotr Chlebowicz (adiunkt Katedry Kryminologii i Polityki Kryminalnej) i kpt. Radosław Goszczyński (Delegatura ABW w Olsztynie). Jako pierwszy w tej sesji wystąpił mgr Szymon Buczyński (doktorant Katedry Kryminologii i Polityki Kryminalnej) z referatem zatytułowanym „Geografia współczesnych ekstremizmów – główne obszary zagrożeń”. Prelegent omówił podstawowe pojęcia związane ze zjawiskiem ekstremizmów oraz klasyfikacje skrajnych ideologii. Następna wystąpienie pt. „Nieletni jako ofiara technik psychomanipulacyjnych stosowanych przez ugrupowania ekstremistyczne” zaprezentowała dr Monika Kotowska (adiunkt Katedry Kryminologii i Polityki Kryminalnej). Referentka analizowała metody psychomanipulacji, które zwiększają prawdopodobieństwo wstąpienia młodych osób do tzw. grup prześladowczych oraz profilaktykę tego zjawiska. Następnym prelegentem był Aleksander Suhak (Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa „Borussia”), który w wystąpieniu pt. „Antysemityzm – polsko-polski dyskurs z Zagładą w tle” poruszył temat dyskryminacji Żydów oraz poglądów antysemickich w polskim społeczeństwie. Z kolei prof. dr hab. Wiesław Pływaczewski (Kierownik Katedry Kryminologii i Polityki Kryminalnej) w swoim referacie „Gangi motocyklowe – melanż skrajnej ideologii i przestępczości” odniósł się do historii powstania gangów, zasad ich funkcjonowania oraz aktywności o charakterze kryminalnym. Jak zauważył, w przypadku każdej skrajnej ideologii „należy najpierw poznać etiologię, aby zacząć działać”. Jako kolejna wystąpiła mgr Agata Lewkowicz (asystent Katedry Kryminologii i Polityki Kryminalnej) poruszając temat „Ekspresja mowy nienawiści w cyberprzestrzeni”. Prelegentka zwróciła uwagę na regulacje prawne dotyczące problemu ekstremizmów oraz podała przykłady występujących w sieci internetowej zniewag na tle religijnym, etnicznym, narodowościowym i rasowym, przytoczyła objawy mowy nienawiści na stronach www takie jak: teksty piosenek, zdjęcia, programy czy też gry komputerowe. Ostatnie w tej sesji wystąpiły studentki Ewa Czajkowska i Małgorzata Truskolaska (Studenckie Koło Naukowe Kryminologii „Vestigium”), które zaprezentowały referat pt. „Wandalizm jako wizualny przejaw mowy nienawiści (na przykładzie województwa podlaskiego)”. Prelegentki scharakteryzowały występujące na Podlasiu ze szczególną intensywnością akty wandalizmu ideologicznego, ich społeczną ocenę, a także sposoby zapobiegania tym dewiacjom.
Podczas drugiego panelu zatytułowanego „Koordynacja działań służb publicznych w zakresie przeciwdziałania współczesnym, nielegalnym ekstremizmom”, ze względu na podejmowane przez uczestników zagadnienia operacyjne, obecni mogli być tylko zaproszeni goście ze służb publicznych. Przewodniczącymi tego panelu byli: dr Monika Kotowska, dr Waldemar Jaroch (adiunkci Katedry Kryminologii i Polityki Kryminalnej) oraz kpt. Radosław Goszczyński (Delegatura ABW w Olsztynie). Pierwszym prelegentem w tej części konferencji był Jacek Purski (Stowarzyszenie „Nigdy Więcej”) z referatem zatytułowanym „Rasizm i neofaszyzm w Polsce – charakterystyka problemu i metody przeciwdziałania”. W wystąpieniu popartym bogatym materiałem ilustracyjnym skupił się na analizie partii, ruchów i stowarzyszeń o charakterze ekstremistycznym. Kolejny głos zabrał dr Piotr Chlebowicz przedstawiając zagadnienie „Ekstremizm a chuligaństwo stadionowe – wzajemne oddziaływanie”. Wykazał on, iż grupy kibicowskie stanowią kadrowe zaplecze dla organizacji ekstremistycznych. Następnym prelegentem był mgr Maciej Duda (asystent Katedry Kryminologii i Polityki Kryminalnej) z wystąpieniem „Przestępstwa z nienawiści na tle teorii i praktyki orzeczniczej”. Autor omówił problematykę mowy, haseł, symboli, gestów nienawiści, a także teoretyczne i praktyczne zagadnienia związane z odpowiedzialnością karną za przestępstwa z nienawiści. Referat przedstawiciela ABW pt. „Wykładnia znamion przestępstwa z art. 256 k.k.” poświęcony był praktyce ścigania przestępstw propagowania totalitaryzmu i nawoływania do nienawiści. Jako ostatnia głos zabrała podinsp. Agnieszka Choromańska (Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie) prezentując referat pt. „Procesowe aspekty dowodzenia w sprawach o czyny związane ze zjawiskiem ekstremizmu”. Scharakteryzowała w nim rolę Policji w ściganiu przestępstw o charakterze ekstremistycznym oraz omówiła główne problemy praktyczne z tym związane. Panel zakończył dyskusja, której wątkiem przewodnim była współpraca służb publicznych w zakresie przeciwdziałania ekstremizmom.
Konkludując uznać należy, iż organizatorom udało się zrealizować dwa równoległe cele konferencji. Z jednej strony osiągnięty został cel edukacyjny w zakresie przedstawienia studentom WPiA aktualnej i istotnej problematyki ekstremizmów, z drugiej strony służby publiczne miały okazję do wymiany doświadczeń związanych z omawianą tematyką. Wieloaspektowe wystąpienia prelegentów – studentów, pracowników nauki, praktyków, funkcjonariuszy służb – pozwoliły zebranym na poznanie etiologii, form objawowych oraz metod zwalczania ekstremizmów. Z zadowoleniem należy przyjąć fakt, iż temat i program konferencji spotkał się bardzo dużym zainteresowaniem. Zgodnie z tradycja Katedry Kryminologii i Polityki Kryminalnej wygłoszone referaty ukażą się niebawem drukiem.