Program

Załącznik nr 5.

PROGRAM  OLIMPIADY  OGÓLNOPOLSKIEJ 

WIEDZY  O  RODZINIE

 Terminarz Olimpiady Wiedzy o rodzinie:

 

Rok szkolny 2022/23

Termin zawodów szkolnych:            16.11.2022 r.

Termin zawodów okręgowych:         01.03.2023 r.

Termin zawodów centralnych:          19.04.2023 r.

 

Rok szkolny 2023/24

Termin zawodów szkolnych:            listopad 2023 r.

Termin zawodów okręgowych:         marzec 2024 r.

Termin zawodów centralnych:          kwiecień 2024 r.

 

Rok szkolny 2024/25

Termin zawodów szkolnych:            listopad 2024 r.

Termin zawodów okręgowych:         marzec 2025 r.

Termin zawodów centralnych:          kwiecień 2025 r.

Tematyka olimpiady ogniskuje się wokół wartości rodziny i małżeństwa oraz funkcjonowania ucznia jako członka rodziny, a w przyszłości osoby pełniącej rolę małżonka
i rodzica.

Olimpiada stwarza uczestnikom przestrzeń do refleksji nad wartościami i celami w ich życiu. Udział w Olimpiadzie stanowi także okazję do namysłu na temat wyborów życiowych w aspekcie życia osobistego, zawodowego i społecznego oraz pogłębiania wiedzy związanej z funkcjami rodziny. Główne wątki tematyczne Olimpiady nakierowane są na rozwój kompetencji komunikacyjnych, społecznych i budowanie satysfakcjonujących relacji koleżeńskich, przyjacielskich i partnerskich związanych z założeniem rodziny. Realizacja koncepcji Olimpiada pozwalać będzie na rozwijanie umiejętności rozwiązywania problemów związanych z okresem dorastania i wyborem drogi życiowej.

Celem Olimpiady jest przede wszystkim promowanie wartości małżeńsko-rodzinnych, oraz zbliżanie się do wartości dobra, prawdy, przyjaźni i miłości. Znajomość zakresu zagadnień umożliwi uczestnikom lepsze zrozumienie siebie i otoczenia Zmusi do poszukiwania i udzielania odpowiedzi na pytania o istotę człowieczeństwa, sens i cele życiowe.

Założeniem Organizatora jest ponadto rozwijanie umiejętności pracy w zespole, komunikowania oraz porozumiewania się, tak dziś koniecznej i pożądanej.

Na każdym etapie zawodów uczestnicy pracują w zespołach 2-osobowych; w związku z tym muszą ze sobą współpracować, wzajemnie uzupełniać się, wypracowywać kompromisy i słuchać się nawzajem. Powyższe umiejętności przydadzą się młodzieży dla dobrego funkcjonowania w przyszłości ich małżeństwa i rodziny.

 

  1. Zakres wiedzy i umiejętności wymaganych na I etapie Olimpiady

Etap zawodów szkolnych polega na rozwiązaniu przez uczestników testu jednokrotnego wyboru, składającego się z 30 pytań. Na tym etapie uczestnicy będą musieli wykazać się znajomością przepisów prawa polskiego (w tym konkordatowego) dotyczącego w szczególności: małżeństwa i rodziny, możliwości pomocy osobom dotkniętych przemocą, praw i obowiązków rodziców oraz dzieci. Przygotowując się do testu uczestnicy pogłębią wiedzę związaną z funkcjonowaniem rodziny, usystematyzują ją w zakresie pełnienia ról małżeńskich i rodzicielskich. Będą mieli tez okazję do uporządkowania posiadanej już wiedzy i umiejętności zdobytych na różnych przedmiotach w szkole.

Zakres treści kształcenia uwzględnionych w teście pobudzi do refleksji nad podejmowaniem odpowiednich decyzji dotyczących wyboru drogi życiowej, małżeństwa i rodziny.

Zakres problematyki, na bazie której będzie opracowany m.in. test:

  • macierzyństwo i ojcostwo;
  • prawodawstwo dotyczące rodziny;
  • formy, zasady i warunki zawarcia małżeństwa;
  • prawa i obowiązki małżonków, rodziców i dzieci; obowiążki państwa
  • przemoc w domu, profilaktyka, możliwości uzyskiwania pomocy;
  • separacja i rozwód – rozróżnienie;
  • adopcja i rodzina (piecza) zastępcza;
  • obowiązki państwa wobec rodziny;
  • instytucjonalna pomoc rodzinie w trudnych sytuacjach (choroby, ubóstwa, bezrobocia, zachowań ryzykownych, problemów psychicznych i społecznych)
  • konstytucyjnie chronione wartości związane z funkcjonowaniem jednostki w społeczeństwie: małżeństwo, rodzina, rodzicielstwo;

Bibliografia:

Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., (Dz. U. 1997, nr 78, poz. 483 z późn. zm.).

Kodeks Prawa Kanonicznego. Przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu Polski, Pallottinum 1984, kan. 1055-1165.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. (Tekst jednolity: Dz.U. z 2020 r. poz. 1359).

Konwencja o prawach dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z 1991, nr 120. poz. 526. z późn. zm.).

Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Tekst jednolity: Dz.U. z 2022 r. poz. 615).

Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2004 r. nr 64, poz. 593
z późn. zm.).

Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej z dnia 9 czerwca 2011 r.
(Tekst jednolity: Dz.U. z 2022 r. poz. 447).

 

 

  1. Zakres wiedzy i umiejętności wymaganych na II etapie Olimpiady

 

Na etapie Okręgowym uczniowie (2-osobowy zespół) przygotowują prezentację lub  film na wybrany temat z listy 10 tematów ogłoszonych każdego roku szkolnego przez Komitet Główny Olimpiady. Po ich omówieniu, członkowie Komisji zadają 3 pytania dotyczące przedstawianej prezentacji lub filmu. Celem zadawanych pytań jest m.in. sprawdzenie samodzielności wykonania prezentacji lub filmu przez zespół.

Uczestnictwo w II etapie Olimpiady umożliwi rozwijanie następujących umiejętności:

  • kształtowania pozytywnej postawy wobec życia ludzkiego, osób niepełnosprawnych i chorych, poszanowanie godności życia ludzkiego i dojrzałego funkcjonowania w rodzinie;
  • rozumienia znaczenia zawarcia i trwałości małżeństwa dla dobra rodziny;
  • kształtowania pozytywnego stosunku do wartości i pojęć takich jak: przyjaźń, akceptacja i szacunek w relacjach międzyludzkich;
  • przedstawiania wizji swojego małżeństwa i opisywania fundamentów na których powinno się ono opierać;
  • poszukiwania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł;
  • posługiwania się technologiami informacyjnymi;
  • rozwiązywania problemów w twórczy sposób;
  • efektywnego działania w zespole;
  • prezentowania własnego punktu widzenia i brania pod uwagę poglądów kolegi/koleżanki;
  • kształtowania w sobie postawy dialogu, umiejętności słuchania innych i rozumienia ich poglądów;
  • komunikowania uczuć i budowania prawidłowych relacjach w rodzinie i grupie społecznej;
  • poprawnego posługiwania się językiem ojczystym;
  • rozwijania wrażliwości społecznej, moralnej i estetycznej;
  • zdobywania umiejętności, formułowania samodzielnych i przemyślanych sądów;
  • doskonalenia umiejętności myślowo-językowych takich jak: formułowanie pytań i problemów, posługiwanie się kryteriami, uzasadnianie, wyjaśnianie, klasyfikowanie, wnioskowanie, posługiwanie się przykładami itp.;
  • wyszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł oraz dokumentowania swojej pracy;
  • stosowania technologii informacyjno-komunikacyjnch.

Powyższe umiejętności będą sprzyjały wspieraniu rozwoju moralnego i kształtowaniu hierarchii wartości, uświadomieniu roli rodziny w życiu człowieka, promowaniu trwałych związków, których podstawą jest więź emocjonalna, odpowiedzialność, efektywne sposoby komunikowania i wzajemne zrozumienie.

Zakres problematyki, stanowiącej podstawę do tworzenia tematów prezentacji lub filmu:

  1. Rodzina – to drużyna.
  2. W rodzinie siła
  3. Konflikt pokoleń; przyczyny i sposoby rozwiązywania konfliktów.
  4. Rodzina niepełna.
  5. Rola autorytetów w życiu człowieka.
  6. Zagrożenia okresu dojrzewania: presja seksualna, pornografia, prostytucja nieletnich, subkultury, sekty (możliwość wyboru).
  7. „Mieć” czy „być”.
  8. Zakochanie, miłość, odpowiedzialność.
  9. Internet – szanse i zagrożenia.
  10. Różnorodność kulturowa – szansą czy zagrożeniem?
  11. Kobieta i mężczyzna – skazani na siebie czy obdarowani sobą?
  12. Jak przygotować się do małżeństwa?
  13. Samotne macierzyństwo z wyboru.
  14. Samotność – wybór czy konieczność?
  15. Niepełnosprawność, starość, choroba, umieranie i śmierć – czy to tylko nieszczęścia dla rodziny?

Proponowana bibliografia (do wyboru przez uczestników);

Augustyn J. (red.), Sztuka relacji międzyludzkich. Miłość. Małżeństwo. Rodzina,
Kraków 2014.

Augustyn J., Duchowy przewodnik. Jak zrozumieć siebie i innych, Kraków 2015.

Chapman G., 5 języków miłości, Kraków 2014.

Chapman G., Przewodnik po relacjach rodzinnych, Warszawa 2016.

Dębska G., Goździalska A., Jaśkiewicz J. (red.), Rodzina w zdrowiu i chorobie. Uwarunkowania środowiskowe zdrowia, Kraków 2012.

Dudek M. (red.), Wsparcie rodziny dysfunkcjonalnej, Krasnystaw 2010.

Dziewiecki M., Rodzina domem miłości i życia, Lublin 2011.

Dziewiecki M., Komunikacja. Kochaj i mów co chcesz, Nowy Sącz 2022.

Glas P., Pulikowski J., Ostateczna bitwa o rodzinę, Kraków 2022.

Grzelak S., Dziki ojciec. Jak wykorzystać moc inicjacji w wychowaniu, Pozna 2029.

Eldredge J., Dzikie serce, Poznań 2021.

Filipek A., Wspomaganie człowieka dorosłego w sytuacji przemocy w rodzinie, https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/7114/1/A_Filipek_Wspomaganie_czlowieka_doroslego_w_sytuacji_przemocy_w_rodzinie.pdf.

Janicka I., Liberska H. (red.), Psychologia rodziny, Warszawa 2019.

Jarosz K. i T., Narzeczeństwo, czyli sztuka przygotowania się do małżeństwa, Kraków 2014.

Kluzer Ch., Rodzice w separacji. Jak rozwiązywać problemy rozpadającej się rodziny,   Warszawa 2009.

Kozak S., Patologiczne formy komunikowania się dzieci i młodzieży w cyberprzestrzeni, Warszawa 2014.

Łuczyński A., Dzieci w rodzinach zastępczych i dysfunkcjonalnych, Lublin 2008.

Matusiak A. (red.), Samotność chciana i niechciana, Kraków 2009.

McKay M., Davis M., Fanning P., Sztuka skutecznego porozumiewania się, Sopot 2013.

Ministerstwo Sprawiedliwości, Małżeństwo jako najlepsza forma profilaktyki przed przestępczością, Warszawa 2019.

Olearczyk T., Sieroctwo i osamotnienie. Pedagogiczne problemy kryzysu współczesnej rodziny, Kraków 2007.

Parrott L. i L., Polubić czy poślubić? Wrocław 2014.

Pawlukiewicz P., O miłości, Kraków 2021.

Pulikowski J., Jak budować więzi w rodzinie?, Kraków 2011.

Pulikowski J., Kobieta od a do z, Kraków 2014.

Pulikowski J., Mężczyzna od a do z, Kraków 2014.

Pulikowski J., Zakochanie… i co dalej? Częstochowa 2011.

Sitarczyk M. (red.), Rodzina w mediach. Media w rodzinie, Warszawa 2013.

Sosnowski T., Ojcostwo w perspektywie pokoleniowej: studium socjopedagogiczne, Warszawa 2018.

Szustak A., Akrobatyka małżeńska, Kraków 2020.

Szustak A., Rodzinne pole minowe, Nowy Sącz 2021.

Turkle S., Samotni razem, Kraków 2013.

Zakrzewski P., Rola wychowawcza ojca w edukacji domowej, Warszawa 2013.

 

Artykuły:

Kuncewicz D., Destruktywne strategie rozwiązywania konfliktów z perspektywy jednostki i w parach , w: S. Steuden, K. Janowski (red.), Psychospołeczne konteksty doświadczania straty, Lublin 2009, s. 111-130. (artykuł)

Rumianowska A., Konflikty w rodzinie w narracjach młodego pokolenia, “Studia nad Rodziną” 2013 nr 2, s. 247-276. (artykuł)

Sowa-Behtane E., Rodzina wielokulturowa w sytuacji konfliktów i zagrożeń, “Wychowanie w Rodzinie” 2017 nr 1, s. 79-92. (artykuł)

UWAGA: Uczestnicy mogą zawnioskować do Komitetu Głównego o uznanie wybranej,  zaakceptowanej przez nauczyciela-opiekuna, literatury do opracowania prezentacji lub filmu przez zespół.

  1. Zakres wiedzy i umiejętności wymaganych na III etapie Olimpiady

Zawody centralne są 2-stopniowe.

Najpierw zespoły rozwiązują test jednokrotnego wyboru zawierający 30 pytań o zróżnicowanym stopniu trudności. Uczestnicy będą musieli wykazać się znajomością przepisów prawa polskiego i międzynarodowego w szczególności z zakresu obowiązków państwa wobec rodziny, znajomości struktur organizacyjnych oferujących pomoc rodzinie, przygotowanie do małżeństwa.

            Uczestnictwo na tym etapie umożliwi młodzieży pogłębienie, usystematyzowanie i poszerzenie wiedzy na temat możliwości pomocy, celach i zadaniach instytucji świadczących poradnictwo małżeńsko- rodzinne i szeroko rozumianą pomoc społeczną.

Zakres problematyki, na bazie której będzie opracowywany test, jest zbliżony do testu z etapu szkolnego. Pytania na III etapie będą o podwyższonym stopniu trudności.

Problematyka:

  • przygotowanie do małżeństwa;
  • przemoc w domu, profilaktyka, możliwości uzyskiwania pomocy;
  • macierzyństwo i ojcostwo;
  • adopcja i rodzina (piecza) zastępcza;
  • prawodawstwo dotyczące rodziny;
  • formy, zasady i warunki zawarcia małżeństwa;
  • separacja i rozwód;
  • prawa i obowiązki małżonków, rodziców i dzieci;
  • obowiązki państwa wobec rodziny;
  • poradnictwo młodzieżowe i rodzinne w Polsce;
  • techniki negocjacji, empatia (definicje).

Ważne umiejętności zdobywane podczas III etapu Olimpiady to m.in.:

  • rozwijanie umiejętności wnioskowania, abstrahowania, rozwiązywania problemów, osądzania (operacje umysłowe);
  • myślenie analityczne, syntetyczne, logiczne, przyczynowo-skutkowe, kreatywne;
  • kreatywne rozwiązywanie problemów z różnych dziedzin wiedzy;
  • umiejętność samodzielnego docierania do informacji, dokonywania ich selekcji, syntezy oraz wartościowania, rzetelnego korzystania ze źródeł.

Bibliografia:

Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.,
(Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483 z późn. zm.).

Kodeks Prawa Kanonicznego. Przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu Polski, Pallottinum 1984, kan. 1055-1165.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. (Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59 z późn. zm.).

Konwencja o prawach dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz.U. z 1991, nr 120. poz. 526.).

Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Tekst jednolity Dz.U. z 2022 r. poz. 615).

Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Tekst jednolity: Dz.U. z 2021 r. poz. 2268).

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Tekst jednolity: Dz.U. z 2021 r. poz. 1249).

Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej z dnia 9 czerwca 2011 r. (Tekst jednolity: Dz.U. z 2022 r. poz. 447).

W 2 części, zespoły uczestniczą w debacie. Przedmiotem dyskusji będzie: Jakiej polityki rodzinnej potrzebuje Polska? Komitet Główny przygotuje 3 pytania, na które udzieli odpowiedzi każdy z zespołów; ponadto może zezwolić zespołom na zadanie wzajemnie sobie pytań (wcześniej przesłanych Komitetowi Głównemu).

Bibliografia:

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., (Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483 z późn. zm.).

Stolica Apostolska, Karta Praw Rodziny, Warszawa 1999.

Instytut Ordo Iuris, Jakiej polityki rodzinnej potrzebuje Polska?, Warszawa 2015.

Wybrane raporty: Rządowej Rady Ludnościowej, Najwyższej Izby Kontroli oraz inne dotyczące demografii, problemów związanych z funkcjonowaniem rodzin, polityką prorodzinna państwa itd.

Podczas zawodów centralnych uczniowie będą mieli okazję wykazać się umiejętnością wystąpienia publicznego, wyrażania swoich opinii na określony temat, jasnego i przejrzystego formułowania myśli, wspólnego rozwiązywania problemów. Ten etap umożliwi rozwijanie twórczego myślenia i tolerancji wobec różnych poglądów.

Uczestnictwo w Olimpiadzie pomoże młodym ludziom w harmonijnym rozwoju i lepszym przygotowaniu się do uczestnictwa w rodzinie obecnej i tej, którą kiedyś prawdopodobnie założą.