Publikacje

Idea gender jako wyzwanie dla teologii, praca zbiorowa pod redakcją Antoniego Jucewicza SVD i Mariana Machinka MSF

Pojęcie gender jest synonimem nie tylko tzw. płci kulturowej w odróżnieniu od płci biologicznej, ale daleko idącej nieufności wobec tej ostatniej jako „zagęszczonej” przez wielowiekowe kultywowanie struktury ucisku, szczególnie wobec takiego odczuwania tożsamości płciowej, która nie mieści się w społecznie uznanych heteroseksualnych stereotypach. Nietrudno dostrzec, że genderyzm wpisuje się w pewien specyficzny nurt światopoglądowy, który za podstawową zasadę istnienia świata i człowieka uważa antagonizm. Niewątpliwie, propozycje wynikające z idei gender stawiają przed refleksją teologiczną szereg pytań i zmuszają do zajęcia wobec nich jasno określonego stanowiska. W odpowiedzi na założenia i społeczno-polityczne postulaty genderyzmu istnieje konieczność podjęcia polemiki, której istotną częścią będzie ukazanie metafizycznej struktury osoby oraz istoty i znaczenie ciała i płci. Prezentacja koncepcji osoby i jej płci w aspekcie ontologiczno-personalistycznym, a zarazem aksjonormatywnym wydaje się tym pilniejsze, im większego rozgłosu i znaczenia społeczno-politycznego i prawnego nabierają postulaty i roszczenia wynikające z idei gender. Niniejsza praca zbiorowa pragnie podjąć to wezwanie i wpisać się w (nader jeszcze skromny na polskim rynku) szereg teologicznych prac, podejmujących dyskusję z ideą gender. Jak wszystkie nowe idee, idea gender niesie ze sobą również krytyczny potencjał, który może stać się czynnikiem oczyszczającym i stymulującym. Nie ulega wątpliwości, że kulturowy wyraz tożsamości płciowej może i powinien ulegać modyfikacji oraz że istnieją stereotypy ról płciowych, które rzeczywiście są dyskryminujące. Jednak radykalna banalizacja płci biologicznej, a tym samym ludzkiej cielesności, jaka stoi u podstaw idei gender, musi się ze strony teologii spotkać z równie radykalną i zdecydowaną krytyką.

Marian Machinek „Spór o status ludzkiego embrionu”

Zagadnienie statusu embrionu ma swoją dług historię i nic nie traci na aktualności. Chociaż wiele starożytnych poglądów na temat mechanizmu powstawania człowieka i rozwoju embrionu zostało zweryfikowanych przez współczesne dokonania naukowe, kontrowersje wokół statusu embrionu nie milknie. We współczesnej debacie bioetycznej spór o status embrionu nabiera nowych wymiarów nie tylko w świetle coraz bardziej precyzyjnej wiedzy o embrionalnym rozwoju człowieka ale przede wszystkim za sprawą możliwości ingerencji w ten rozwój i wykorzystania embrionu dla celów terapeutycznych. Tytułowy spór juz dawno przestał być sporem czysto akademickim, a jego rozstrzygnięcie ma poważne społeczne, kulturowe, ale także polityczne, a nawet ekonomiczne konsekwencje. Jako potencjalne źródło komórek macierzystych, pomocnych w rozwoju nowych terapii ludzki embrion stał się niezwykle cennym obiektem zainteresowania nauki i przemysłu. Czy jednak traktowanie go jako przedmiotu uprawnień innych osób jest adekwatnym odniesieniem? Czy wolno wytwarzać go na zamówienie, a w razie niewykorzystania do celów reprodukcyjnych, traktować go jako surowiec? Czy w przypadku embrionu mamy do czynienia jedynie z „czymś“, ludzką tkanką z którą należy postępować, jak z innymi tkankami? A może jest to już „ktoś“ — osoba ludzka w pierwszej fazie jej istnienia, podmiot praw, któremu należy się szacunek, jak każdej innej istocie ludzkiej? Oto zasadnicza kontrowersja, która w niniejszej książce zostaje poddana dogłębnej analizie. Czytelnik jest konfrontowany z wielością faktów, poglądów i stanowisk, począwszy od aspektów historycznych i medycznych, poprzez rozważania filozoficzne i teologiczne, aż po aspekty prawne. Oprócz szczegółowych informacji, książka pozwala prześledzić przytaczane argumenty zarówno zwolenników zredukowanego statusu embrionu, jak i rzeczników uznania pełni jego praw.

Teologiczne inspiracje integracji europejskiej, praca zbiorowa pod red. Antoniego Jucewicza SVD i Mariana Machinka MSF

Integrujące się państwa i narody Starego Kontynentu nie mogą nie postawić pytania: na jakim fundamencie aksjologicznym i etycznym ma zostać wzniesiony gmach zjednoczonej Europy? Czy motywem budowania wspólnoty państw ma być troska o dobro wspólne realizowane w oparciu o zasadę solidarności i pomocniczości, czy też działanie na rzecz jednoczenia może kierować się ochroną partykularnych interesów ekonomicznych i politycznych? Pytaniom tym towarzyszą także głosy krytyki kierowane pod adresem dotychczasowego procesu tworzenia jedności europejskiej. Wymienia się, między innymi, prymitywizację kultury duchowej, deprecjację rodziny jako fundamentalnej wspólnoty ludzkiej, promowanie aborcji, eutanazji czy uprzywilejowania i zrównania z małżeństwem związków homoseksualnych. Przywołuje się także postępujący proces dechrystianizacji, konsekwencją którego jest szerzący się okultyzm i synkretyzm religijny. Istnieje niebezpieczeństwo, że w klimacie zamętu kulturowego, w sposób nieunikniony zrodzi się chaos aksjologiczny, niemożność identyfikacji z określonym systemem wartości, a w konsekwencji defetyzm i pustka egzystencjalna. Nie brakuje też zastrzeżeń o charakterze patriotycznym. W wielu środowiskach pada pytanie: Czy ów twór ekonomiczno-społeczny, jakim jest Unia Europejska, nie naruszy niezależności państwowej i tożsamości narodowej jej członków? Niewątpliwie, w formułowanie duchowych fundamentów jednoczącej się Europy musi włączyć się także akademicka refleksja teologiczna, która czerpiąc z bogatego przekazu nauczania Magisterium Kościoła i z wnikliwej obserwacji dokonujących się procesów, może przyczynić się do głębszej oceny istniejących i przewidywanych zjawisk społeczno-kulturowych i odważniejszego podejmowania wyzwań współczesnej Europy.

„Życie w dyspozycji człowieka” oraz „Śmierć w dyspozycji człowieka” to dwa bliźniacze opracowania monograficzne, omawiające główne zagadnienia i problemy etyczne wokół początku i kresu ludzkiego życia. Opracowanie przeznaczone jest dla studiujących bioetykę, studentów teologii, ale także dla wszystkich, którzy chcą poznać stanowisko personalistycznej etyki chrześcijańskiej wobec najnowszych technik biomedycznych i zagadnień związanych ze współczesnymi problemami moralno społecznymi. Oba tomy posiadają podobną przejrzystą strukturę. Każde zagadnienie jest najpierw przedstawiane od strony medycznej (bądź prawnej), po czym omówione są zagadnienia etyczne, ale także problemy psychologiczne i społeczne, związane z danym tematem. W ostatnim paragrafie każdego rozdziału, zatytułowanym “Głos Kościoła” zebrane zostały odnośne teksty pochodzące z dokumentów Kościoła oraz krótki komentarz do nich. Każdy rozdział kończy się encyklopedycznym podsumowaniem zatytułowanym “Jednym słowem”, zawierającym kluczowe na dany temat.

Obydwie pozycję stanowią drugie wydania książek, które ukazały się w 2000 i 2001 r. Autor rozszerzył i uzupełnił zebrany materiał, a w przypadku tomu “Życie w dyspozycji człowieka” gruntownie przebudował jego strukturę