prof. dr hab. Janusz Połom
Janusz Połom urodził się 16 października 1950 r. w Toruniu. Do szkół uczęszczał początkowo we wsi Sząbruk i Unieszewo koło Olsztyna, następnie w Olsztynie, gdzie ukończył szkołę podstawową i III Liceum Ogólnokształcące w 1968 r. W 1971 roku dostał się na studia na Wydziale Operatorskim i Realizacji Telewizyjnej w PWSFTviT w Łodzi. Skończył je obroną dyplomu z wynikiem bardzo dobrym w 1977 r. Jego teoretyczna praca dyplomowa pt. „Film – sztuka obrazu” została wydana jako skrypt dla studentów. W czasie studiów, na III roku otrzymał stypendium ministra za najwyższą średnią ocen. W tym samym czasie studiował na Wydziale Reżyserii Filmowej i Telewizyjnej uzyskując absolutorium w 1979 r. Jeszcze przed obroną dyplomu, w 1975 r. został asystentem, starszym asystentem i wykładowcą na Wydziale Operatorskim i Realizacji Telewizyjnej w Łodzi.
W roku 1981 został wybrany najmłodszym w Polsce dziekanem Wydziału Operatorskiego i Realizacji Telewizyjnej. Funkcję tę pełnił do 1984 r. W tym samym roku po raz pierwszy wyjechał do Meksyku, by uczyć jako zaproszony profesor na Universidad Autonoma Azcapotzalco i w narodowej szkole filmowej Centro de Capacitación Cinematografica. W 1986 r. wyemigrował z powodów osobistych do Kanady, a następnie, w 1989 r. do Meksyku. Do Polski powrócił w 2001 r. Obronił doktorat (kwalifikacja I stopnia) w zakresie dyscypliny artystycznej „realizacja obrazu filmowego i telewizyjnego” na Wydziale Operatorskim i Realizacji Telewizyjnej PWSFTvi T w Łodzi. W 2010 r. uzyskał stopień doktora habilitowanego w dziedzinie sztuki filmowej na tym samym wydziale. Obecnie jest profesorem Uniwersyteckim Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego i pracuje
w Instytucie Sztuk Pięknych Wydziału Sztuki. Jest laureatem dwóch Nagród Rektora ( za osiągniecia naukowe – II stopnia i dydaktyczne – II stopnia), nagrody Prezydenta Olsztyna za osiągnięcia w dziedzinie kultury za rok 2009 i nagrody Prezydenta Olsztyna im. Hieronima Skurpskiego z wybitne osiągnięcia w dziedzinie plastyki w 2015 r. W 2011 r. został odznaczony przez Prezydenta RP złotym medalem za długoletnią służbę.
Karierę naukowo-artystyczną prof. Janusza Połoma można podzielić na trzy etapy: na okres aktywności
w Polsce, do wyjazdu w 1986 r, okres emigracji i czas po powrocie do kraju w 2001 r. Początkiem twórczej aktywności Połoma była działalność w amatorskim ruchu filmowym, zwłaszcza w Amatorskim Klubie Filmowym „Grunwald” w Olsztynie (1967-1971). Klub ten uznawany był za jeden z najlepszych w Polsce i na świecie. Jego film „Przebudzenie” tam zrealizowany, zdobył na światowym festiwalu filmów amatorskich UNICA nagrodę za najlepsze zdjęcia. Jako fotograf debiutował wystawą indywidualną w 1970 r. w Klubie Baccalarium w Olsztyńskiej Wyższej Szkole Rolniczej.
W czasie studiów w Szkole Filmowej przystąpił w 1971 r. do działającej tam, jako koło naukowe, neoawangardowej grupy Warsztat Formy Filmowej. W jej skład wchodzili (w kolejności alfabetycznej): Kazimierz Bendkowski, Wojciech Bruszewski, Paweł Kwiek, Antoni Mikołajczyk, Janusz Połom, Józef Robakowski, Andrzej Różycki, Ryszard Waśko. Grupa ta zajmowała się teoriopraktyką w obszarze kina strukturalnego, fotografii analitycznej, nawiązywała do tradycji polskiej awangardy międzywojennej, konstruktywizmu, w niektórych z działaniach do dadaizmu. Z perspektywy historycznej grupa ta uznawana jest za najważniejszą polską grupę neoawangardową w dziedzinie mediów, w latach 70. ubiegłego stulecia. Zarówno grupa jak i artyści do niej należący prezentowali swoje prace w znaczących galeriach i festiwalach
w Europie i na świecie. W Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie w 2000 r. odbyła się jej wystawa retrospektywna. Do najważniejszych dokonań Janusza Połoma w okresie działalności w Warsztacie była realizacja „Elektroniczne antynomie” w ramach pokazów Warsztatu w Muzeum Sztuki w Łodzi w 1973 r. Pokazał tam instalację wykorzystującą po raz pierwszy w Polsce komputery. Zrealizował również dwa filmy: ”Tekst” i „Alfabet” Film „Alfabet” znajduje się w zbiorach Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Realizacja „Elektroniczne antynomie” miała pokaz w Centrum Georges Pompidou w Paryżu w ramach największej powojennej wystawy sztuki polskiej Presences Polonaises. L'art vivant autour du Musee de Lodz, w 1983 r gdzie reprezentował Polskę jako jeden z 70 polskich artystów współczesnych.
Po ukończeniu studiów – równolegle z działalnością dydaktyczną na uczelni – był współpracownikiem Studia Małych Form Filmowych SE-MA- FOR w Łodzi. Zrealizował tam 3 filmy krótkometrażowe, jako reżyser (w tym „Mozaikę”, która była jego praktyczną pracą dyplomową i zdobyła nagrodę UNIATHEC w Moskwie) oraz ok. 20 filmów, jako operator filmowy. Fotografował również filmy w Wytwórni Filmów Oświatowych. Współpracował z wybitnymi reżyserami filmów dokumentalnych i o sztuce – Andrzejem Papuzińskim i Józefem Robakowskim, Tamarą Sołoniewicz. Z Kazimierzem Konradem zrealizował dwa filmy muzyczne „Muzyka o życiu i śmierci”.
W 1980 r. na fali ruchu Solidarności, wraz z grupą młodszych pracowników naukowych założył Komitet Ruchu Odnowy Uczelni żądający autonomii Uczelni w zakresie programowym i radykalnie zmieniający proporcje
w składach personalnych senatu i rad wydziału. W konsekwencji przemian, w wieku 31 został wybrany lat dziekanem Wydziału Operatorskiego i Realizacji Telewizyjnej. Funkcję tę pełni do 1984 r.
Drugim etapem jego działalności jest okres pobytu na emigracji w Kanadzie i Meksyku. W 1987 roku został zaangażowany na 1 rok w Université du Quebec w Montréalu. Nauczał filmu i pracował jako autor zdjęć do filmów w niezależnych produkcjach. Czynnie uczestniczył w ruchu Solidarności na emigracji w komórce montrealskiej. Z jej ramienia był mężem zaufania w pierwszych wolnych wyborach w 1989 r. w Konsulacie Polskim w Montréalu. W tym samym czasie, jako profesor wizytujący zaczął wykładać fotografię filmową
w Centro de Capacitacion Cinematografica – meksykańskiej wyższej szkole filmowej, z którą współpracował
w 1985 r. W 1990 r. otrzymał propozycję utworzenia specjalizacji w zakresie fotografii filmowej na tejże uczelni. Został koordynatorem i jednocześnie nauczycielem przedmiotu. Okres od 1990 do 2001 był najważniejszy w jego aktywności artystycznej i dydaktycznej na emigracji. Specjalizację „fotografia filmowa” lub „reżyseria i fotografia filmową” w Centro de Capacitación Cinematografica kończyli wówczas jego studenci – dziś, wielu z nich to najwybitniejsi meksykańscy twórcy i operatorzy filmowi. Należą do nich mi.in: Rodrigo Prieto – fotograf, nominowany do Oscara i zdobywca 11 światowych nagród za zdjęcia. Wybitni dokumentaliści: Everardo Gonzalez i Tatiana Huezo, zdobywca Złotej Żaby na Camerimage Ernest Pardo, Juan Carlos Rulfo. Juan Pablo Villasenor – laureat ponad 20 nagród międzynarodowych, Sergei Tanaka, Damian Garcia i inni. W tym samym okresie Janusz Połom zrealizował, jako autor zdjęć, trzy ważne pełnometrażowe filmy. Jednym z nich był film fabularny w reżyserii jego byłego studenta Juana Pablo Villasenora „Por si no te vuelvo a ver”. W 1997 r. film ten zdobył 8 z 19 Arieli – odpowiedników naszych gdańskich Złotych Lwów i ponad 20 ważnych nagród na festiwalach światowych. W 1998 r był najbardziej kasowym filmem w Meksyku. Dwa pozostałe filmy to „Silent Witness”, kanadyjski dokument w reż. Harriet Wichin, nominowaany do Genie – kanadyjskiego Oscara i zdobywca Gloden Plaque na International Film Festiwal w Chicago za najlepszy film dokumentalny. Pełnometrażowy film dokumentalny „Mon coeur est temoin” w reżyserii Louise Carreé został uznany za najlepszy film dokumentalny o Afryce na Festiwalu Filmowym „Vues d'Afrique” w Montrealu.
W latach 1989 – 2001 Połom wielokrotnie wystawiał swoje prace fotograficzne: w galeriach Entre-Cadre, Les trois „C” w Montréalu, w Casa de la cultura San Angel i Casa de la Cultura Coyacan galerii 'El Atrio” Ambasady Kanady Galeria visual Centro Nacional de Las Artes w Mieście Meksyk, w Galerii Casa azul w Cueravace, w, Aguascalientes w Meksyku, Muzeum Kinematografii w Łodzi, Muzeum Miasta Łodzi i in. Również w tym czasie zaczął pisać wiersze, które wydał w wydawnictwie Wers w tomie pt. „Czas w Tepoztlanie” w 2003 r.
Powrócił do Polski w 2001r. i podjął pracę w Katedrze Sztuk Pięknych na Wydziale Nauk Społecznych i Sztuki.
W 2009 r. skończył fabularny film „Mala Yerba – Złe Zioło”, będący kopodukcją polsko-meksykańską, który był jego dziełem habilitacyjnym. Prezentował swój film na pokazach autorskich (film jest poza dystrybucją)
w Łodzi, ,Warszawie , Mieście Meksyk, Morelii, Olsztynie. Obecnie zajmuje się głównie fotografią oraz małymi formami filmowymi. Jako dydaktyk czterokrotnie był zapraszany na wykłady do Centro de Capacitacion Cinematografica do Meksyku. Prowadził seminarium filmowe w Morelii (2008) i w Centro de Capacitacion Cinematografica 2010 r. Prace fotograficzne wystawiał w Galeriach w BWA w Olsztynie, Meksyku (Galeria Visual Centro Nacional de las Artes – 2008 , Casa Africa – 2011. Trzykrotnie w Muzeum Kinematografii w Łodzi 2007, 2009, 2011, Warszawie w Galerii 2b w 2011, Narodowej Galerii Sztuki Zachęta – wystawa kuratorska „Kosmos Wzywa! Sztuka i nauka w długich latach 60”. (2014) i innych. W roku 2013 wydał album fotograficzny „Znikąd donikąd” a w roku 2016 album-monografię „Na 275. kilometrze będący przekrojową prezentacja jego twórczości. W ostatnich latach miał dwukrotnie wystawy indywidualne w Biurze Wystaw Artystycznych w Olsztynie. Wystawę fotograficzną „ W słoneczne popołudnie” w 2015 roku i wystawę multimedialna „Pejzaż
w zagrożeniu w 2016 roku.
Jego ostatnimi osiągnięciami dydaktycznymi są fotograficzne prace dyplomowe studentów na poziomie licencjatu i magisterium. Dwie studentki otrzymały nagrody dziekana za najlepsze dyplomy artystyczne,
a jedna z absolwentek zdobyła I nagrodę na Olsztyńskim Biennale Plastyki o Medal Prezydenta. Od chwili otrzymania stopnia doktora habilitowanego recenzuje przewody doktorskie i habilitacyjne w na Wydziale Operatorskim i Realizacji Telewizyjnej PWSFTviT. Był promotorem jednej obronionej pracy doktorskiej i jest promotorem otwartego przewodu doktorskiego na tymże wydziale. 16 grudnia br. pokazał swoje prace w Galerii Atlas Sztuki w Łodzi, gdzie odbyła się retrospektywna wystawa Warsztatu Formy Filmowej. O tej neoawangardowej grupie artystów której był członkiem działających w latach 70 przy Szkole Filmowej w Łodzi, ukazały się w 2017 r. dwie monografie: w wydawnictwie Sternberg Press – Warsztat Formy Filmowej
w opracowaniu Mariki Kużmicz i Łukasza Rondudy oraz w wydawnictwie Muzeum Kinematografii w Łodzi -
„W kręgu neoawangardy. Warsztat Formy Filmowej” pod redakcją Alicji Cichowicz. W 2017 roku Janusz Połom prezentował trzy duże multimedialne wystawy indywidualne. W prestiżowej Galerii Fotografii „Imaginarium” Łódzkiego Domu Kultury wystawę „Tam, gdzie pachnie żywicą”, wystawę „Za kurtyną lasu” w Galerii Reszel Muzeum Warmii i Mazur oraz wystawę „Leśny całun” w Galerii R5 w ramach Międzynarodowego Festiwalu Fotografii „Interphoto 2017” w Białymstoku. Ostatnio ukazała się miniantologia jego filmów „Za kurtyną lasu” zawierającą realizacje z lat 2013 – 2017 . Od 1975 roku jest członkiem Stowarzyszenia Filmowców Polskich.
W 2018 r. został odznaczony przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego brązowym medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”