Członkowie ZNP w UWM w Olsztynie zwracają uwagę na zapisy, które mogą kolidować z obowiązującymi przepisami prawa i być niekorzystne dla pracowników w proponowanym nowym regulaminie oceny nauczycieli akademickich.

Uwaga nr 1

Podstawę prawną regulaminu stanowi ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (PSWN), w szczególności rozdział 5. Pracownicy uczelni. Art. 114 określa grupy, w jakich zatrudnia się nauczycieli akademickich. Są to: pracownicy dydaktyczni, badawczy, badawczo-dydaktyczni. Kolejny artykuł ustawy definiuje obowiązki w poszczególnych grupach pracowniczych:

1. Do podstawowych obowiązków nauczyciela akademickiego będącego pracownikiem:

1) dydaktycznym – należy kształcenie i wychowywanie studentów lub uczestniczenie w kształceniu doktorantów;

2) badawczym – należy prowadzenie działalności naukowej lub uczestniczenie w kształceniu doktorantów;

3) badawczo-dydaktycznym – należy prowadzenie działalności naukowej, kształcenie i wychowywanie studentów lub uczestniczenie w kształceniu doktorantów.

2. Nauczyciel akademicki jest obowiązany do uczestniczenia w pracach organizacyjnych na rzecz uczelni oraz stałego podnoszenia kompetencji zawodowych.

Nauczyciele akademiccy są zatrudniani na stanowiskach: profesora, profesora uczelni, adiunkta, asystenta (art. 116). Ocena pracy wynika z kolei z art. 128 PSWN, w punkcie 1. czytamy:

Nauczyciel akademicki, z wyjątkiem rektora, podlega ocenie okresowej, w szczególności w zakresie wykonywania obowiązków, o których mowa w art. 115, oraz przestrzegania przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a także o własności przemysłowej. Ocena okresowa może być pozytywna albo negatywna.

Kwestia zasad oceny jest doprecyzowana w punkcie 3 art. 128:

Kryteria oceny okresowej dla poszczególnych grup pracowników i rodzajów stano-wisk oraz tryb i podmiot dokonujący oceny okresowej określa rektor po zasięgnięciu opinii senatu, związków zawodowych, samorządu studenckiego oraz samorządu doktorantów.

Z ustawy wprost wynika, że kryteria oceny nauczycieli akademickich powinny być jednakowe w jednostce (uczelni) i różnicowane wg stanowisk. Oznacza to, że wymagania dla profesora, profesora uczelni, adiunkta lub asystenta zatrudnionego w grupie pracowników badawczo-dydaktycznych muszą być jednakowe bez względu na dyscyplinę naukową. Zatem art. 128 ustawy PSWN nie wskazuje na możliwość zastosowania innego podziału kryteriów oceny okresowej, np. według dyscypliny naukowej. Zastosowane w projekcie Regulaminu oceny nauczycieli różnicowanie wymogów w zależności od dyscypliny wykracza poza granice upoważnienia wskazane w ustawie PSWN. W § 5 ust. 3 należy wykreślić sformułowanie „w dyscyplinach naukowych”.

Różnicowanie pracowników wg dyscyplin naukowych narusza zasadę równego traktowania. Należy także podkreślić, że pracodawca ma obowiązek stosowania obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów oceny pracowników oraz wyników ich pracy, co wynika z art. 94 pkt 9 Kodeksu pracy. Niewłaściwe jest zatem stosowanie różnych kryteriów w odniesieniu do tej samej grupy pracowniczej. Zasady oceny mogą różnić się w grupach pracowniczych (dydaktyczna, badawcza, badawczo-dydaktyczna – art. 114 PSWN), ale nie w zakresie dyscyplin, w szczególności na tym samym stanowisku na wydziale. Równe traktowanie pracowników w trakcie stosunku pracy gwarantują m.in. następujące artykuły Kodeksu pracy: art. 11, pkt 2 (zasada równego traktowania pracowników), art. 18, pkt 3a, 3c (zakaz dyskryminacji pracowników). Z kolei z art. 94 pkt 2b wynika, że pracodawca ma przeciwdziałać dyskryminacji w zatrudnieniu. Podobne treści zawiera Regulamin pracy w UWM.

Natomiast brak zróżnicowania kryteriów oceny między stanowiskami profesor i profesor uczelni jest naruszeniem ustawy PSWN.

Uwaga nr 2

Wprowadzenie zasady dzielenia punktów za artykuł, który się ukazał w czasopiśmie za co najmniej 100 pkt, pisany we współautorstwie z pracownikiem spoza uczelni macierzystej, jest działaniem niesprawiedliwym i przede wszystkim niezgodnym z obowiązującym prawem. Narusza bowiem zasadę punktowania publikacji naukowych, które ustala odpowiedni minister – podstawa prawna: ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (art. 267), Komunikat Ministra Nauki z dnia 5 stycznia 2024 r. w sprawie wykazu czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych oraz Obwieszczenie Ministra Edukacji i Nauki z 13 lutego 2022 r. (Dz. U. 2022, poz. 661), w szczególności § 13. 1., który brzmi:

Przeliczeniowa wartość punktowa wieloautorskiego artykułu naukowego wynosi 100% całkowitej wartości punktowej artykułu naukowego, jeżeli wartość ta zgodnie z przepisem § 12 ust. 1 pkt 1 wynosi 100, 140 albo 200 pkt;

Zmiana punktacji powoduje nierówne traktowanie, dominację pracodawcy. Uczelnia bowiem (dany instytut, dyscyplina) przypisuje sobie w tym przypadku całość punktów, natomiast pracownikom tylko ich część. W przypadku, jeśli wśród autorów występują osoby spoza uczelni to suma udziałów procentowych autorów zatrudnionych na uczelni jest niższa niż 100%. Regulacja taka uderza w prawa pracownicze oraz bezpośrednio w Strategię rozwoju Uniwersytetu na lata 2021–2030: cel szczegółowy „Dalszy rozwój pozapłacowego systemu motywacyjnego ze szczególnym uwzględnieniem działań integrujących społeczność uniwersytecką”, cel strategiczny: „Wprowadzenie nowoczesnego systemu zarządzania, zapewnienie Uniwersytetowi stabilnych finansów i materialnych warunków rozwoju”.

Można przewidywać, że konsekwencją dzielenia punktów będzie spadek publikacji wieloautorskich pisanych z autorami zagranicznymi, co pozostaje w sprzeczności z interesami Uniwersytetu, zapisanymi w strategii rozwoju na lata 2021–2030 – cel szczegółowy: Tworzenie międzynarodowych zespołów badawczych, cel strategiczny: Spełnienie kryteriów konkursu „Inicjatywa doskonałości – uczelnia badawcza”.

Uwaga nr 3

Przelicznik 0,015 punktu (Tabela Nr 2, pkt 1) za przeprowadzone zajęcia dydaktyczne jest skrajnie niski, nie pozwala bowiem na ocenę dostateczną przy przeprowadzeniu zajęć zgodnie z pensum. Przykładowo, pensum adiunkta wynosi rocznie 240 godzin dydaktycznych, co pozwala na otrzymanie 3,6 punktu rocznie. Punkty za cztery lata wynoszą 14,4, co jest poniżej progu na ocenę pozytywną (tj. równą 18). Poza tym zdarzają się przypadki losowe (choroby) uniemożliwiające pracę (urlopy na poratowanie zdrowia lub urlopy bezpłatne z powodu poważnej choroby członka rodziny), a także urlopy naukowe. Wspomniane sytuacje mogą spowodować brak możliwości uzyskania minimalnego progu punktowego. Takie okresy uniemożliwiające pracę dydaktyczną powinny być podstawą do proporcjonalnego naliczania punktów za przypadający na ten okres godziny dydaktyczne.

Uwaga nr 4

W punkcie 6 (Tabela Nr 2) uwzględniono punkty za przeprowadzone egzaminy (0,1 za każdą osobę), brakuje punktów za przeprowadzenie zaliczenia z oceną. Na studiach neofilologicznych i innych humanistycznych odbywają się zajęcia, na których studenci muszą zdobywać konkretne stopnie biegłości językowej (np. w zakresie gramatyki, leksyki i pisania), a więc w trakcie semestru studenci piszą kilka dużych kolokwiów oraz sporo popraw. Jest przy tym więcej pracy niż przy jednym/samym egzaminie, na którym jest jeden test. Za przeprowadzenie takich zaliczeń/zaliczeń na ocenę pracownik (o ile nie jest ich koordynatorem) nie może uzyskać żadnego punktu. Proponujemy uwzględnić zaliczenia przedmiotu na ocenę w ten sam sposób, co egzamin.

Uwaga nr 5

W punkcie 4. (Tabela Nr 2) znajduje się nieaktualna informacja – nie ma już obowiązku składania w dziekanacie protokołów zaliczeniowych i egzaminacyjnych.

Uwaga nr 6

W punkcie 12. Tabeli Nr 2 wprowadzono limit punktów 8, co ogranicza aktywność koła naukowego. W celu zniesienia blokady rozwoju studentów proponujemy likwidację limitu punktów tak, jak ma to miejsce w punktach 7-10. Również zastosowana punktacja za opublikowaną pracę członka koła naukowego jest rażąco niska i niesprawiedliwa. Należy wprowadzić punktację taką samą, jak w punkcie 10.

Uwaga nr 7

W punkcie 17. (Tabela Nr 2) ujęto wyłącznie opracowanie autorskiego programu studiów, natomiast nie uwzględniono nowelizacji programu studiów, którą należy przeprowadzać co kilka lat, reagując na zmieniające się realia społeczno-gospodarcze. Nowelizacja wiąże się z ogromem pracy koncepcyjnej i przygotowaniem – w dużym zakresie – nowej dokumentacji. Zespoły nowelizujące podejmują się trudnej, odpowiedzialnej pracy i powinny mieć prawo odnotować to w arkuszu jako konkretne działanie na rzecz dydaktyki, licząc na jego adekwatną wycenę punktową.

Uwaga nr 8

W punkcie 22. Tabeli nr 2 wprowadzono limit punktów 10. Ograniczanie możliwości rozwoju nauczyciela akademickiego w postaci odbycia kursów i szkoleń nie sprzyja podnoszeniu kompetencji dydaktycznych i zawodowych. Należy zlikwidować ten limit.

Uwaga nr 9

W wykazie aktywności dydaktycznych całkowicie pominięto promotorstwo doktoratu. Promotor otrzymuje wyłącznie wynagrodzenie za finalizację doktoratu (obrona). Kierownik Szkoły Doktorskiej prof. Brzuzan podkreśla, że celem studiów doktoranckich nie jest stopień naukowy, lecz rozwój doktoranta. Taka perspektywa może prowadzić do sytuacji, w której praca promotora (4-6 lat) nie zostaje w żaden sposób zauważona i wynagrodzona (wolontariat?). W związku z powyższym postulujemy uwzględnienie w arkuszu punktów za każdego prowadzonego doktoranta (nie wypromowanego).

Uwaga nr 10

W Tabeli nr 3 brakuje punktu dotyczącego „wyceny punktowej” pracy sekretarzy oraz redaktorów poszczególnych zeszytów czasopism naukowych.

Uwaga nr 11

Bardzo nisko (zbyt nisko) wyceniono pracę opiekuna praktyk (0,025 za osobę) – punkt 24 w Tabeli nr 3. Biorąc pod uwagę wytyczne komisji akredytacyjnych, które wskazują, by opiekun praktyk miał nad nimi bezpośredni nadzór, a nawet prowadził ich hospitacje, należy tę punktację zwiększyć. Również ograniczenie punktów do wartości 5 powoduje w przypadku większych roczników brak uwzględnienia pracy opiekuna praktyk w arkuszu oceny.

Uwaga nr 12

Postulujemy, by w punkty 44-46 Tabeli nr 3 dodać w wykazie także listy ERIH Plus.

Uwaga nr 13

W punkcie 53. Tabeli nr 3 nie uwzględniono pracy wykonywanej przez administratorów profili wydziałowych/kierunkowych w mediach społecznościowych, a to głównie tymi kanałami odbywa się komunikacja z kandydatami na studia oraz studentami.

Uwaga nr 14

Punkt 67. w tabeli 3 zawiera ograniczenie punktów za działalność na rzecz uniwersytetu do 16 pkt w okresie 4-letnim (czyli po 2 czynności na rok), co jest niesprawiedliwie i w konsekwencji spowoduje ograniczanie takiej działalności. W dobie zabiegania o studentów dla danego kierunku, często w ciągu roku wykonuje się wiele działań (warsztaty, zajęcia i prelekcje dla szkół). W konsekwencji części działań nie można wykazać. Zaangażowanie pracowników w działania na rzecz popularyzacji nauki oraz promocji uczelni, w tym jej oferty kształcenia, powinny być premiowane, a nie ograniczane poprzez wprowadzenie górnego limitu punktów (=16) w okresie 4 lat. Wiele kierunków prowadzi różnego rodzaju programy współpracy ze szkołami, zachęcając w ten sposób młodzież do zainteresowania się studiami na UWM. Utrzymanie dotychczasowych ograniczeń punktowych może w najbliższych latach doprowadzić do zapaści promocyjnej.

Uwaga nr 15

Brakuje docenienia prac wszystkich członków zespołu ds. III kryterium. Postulujemy także, by osoba, która „wypracowała” albo pracowała na pojawienie się dowodów wpływu, otrzymała najwięcej punktów.

Uwaga nr 16

W § 1 ust. 2 postulujemy zmianę treści punktu 2 na: „okresie ocenianym, należy przez to rozumieć okres faktycznie podlegający ocenie, pozostały po odliczeniu Usprawiedliwionej nieobecności w pracy nauczyciela akademickiego przez okres co najmniej 3 miesięcy, wynikających z np.:”.

Uwaga nr 17

W § 4 ust. 5 projektu regulaminu proponujemy dopisać obok kierownika jednostki organizacyjnej również członków komisji oceniającej, by wszyscy mieli prawo wystąpić o udokumentowanie osiągnięć, które oceniany nauczyciel akademicki zamieścił w Arkuszu Oceny. Wszyscy członkowie komisji oceniającej mają prawo wglądu do arkusza i dokumentów.

Uwaga nr 18

Postulujemy utworzenie niezależnej komisji audytującej, która sprawdzałaby działania poszczególnych Komisji Wydziałowych oraz Uczelnianej Komisji Oceniającej. W związku z tym proponujemy następujące zmiany w § 10: w ust. 6 dodać zdanie: a następnie przesyła arkusz wraz z protokołem głosowania do weryfikacji i ewentualnego zatwierdzenia Komisji Audytującej; oraz zmienić treść punktu 7. na: Na tle stosowania Regulaminu komisja może skierować zapytanie do Komisji Audytującej.

Uwaga nr 19

Komisji Oceniającej powinien przewodniczyć jej Przewodniczący, a nie Dziekan czy Dyrektor, o czym zaświadcza też bardzo trafny § 18 „W obradach komisji oceniających oprócz jej członków mogą uczestniczyć bez prawa do głosowania: bezpośredni przełożony osoby ocenianej, dziekan, dyrektor Szkoły Zdrowia Publicznego, dyrektor filii lub kierownik jednostki ogólnouczelnianej”. W związku z powyższym proponujemy następujące zmiany w § 11:

2. Członkami Uczelnianej Komisji Oceniającej są: właściwy prorektor - jako przewodniczący Komisji, którym nie może być osoba z kadry zarządzającej Uczelnią (w przypadku oceny wskazanego prorektora funkcję przewodniczącego pełni Rektor lub wyznaczony przez niego inny prorektor).;

w § 12:

1. Wydziałowej komisji oceniającej przewodniczy dziekan Przewodniczący Komisji, którym nie może być osoba z kadry zarządzającej Wydziałem;

w § 13:

1. Komisji Oceniającej w Szkole Zdrowia Publicznego przewodniczy dyrektor Szkoły Zdrowia Publicznego Przewodniczący Komisji, którym nie może być osoba z kadry zarządzającej Szkołą.

Uwaga nr 20

W związku z propozycją utworzenia Komisji Audytującej postulujemy w § 17:

1. Nadzór nad pracą wydziałowych komisji oceniających, Komisji Oceniającej w Szkole Zdrowia Publicznego i Komisji do spraw Oceny Nauczycieli Akademickich dla Jednostek Ogólnouczelnianych oraz Uczelnianej Komisji Oceniającej w zakresie przestrzegania Regulaminu sprawuje Rektor oraz Niezależna Komisja Audytująca, którzy po stwierdzeniu naruszenia Regulaminu zwracają Arkusz Oceny przewodniczącemu właściwej komisji oceniającej, wyznaczając termin dokonania ponownej oceny. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu, Uczelniana Komisja Oceniająca dokonuje oceny pracownika zgodnie z postanowieniami niniejszego Regulaminu.

Uwaga nr 21

W Tabeli 11 w Załączniku nr 2 do Regulaminu błędnie podano punkty za działalność organizacyjną i popularyzatorską. Pracownik uzyskujący 8 punktów może być jednocześnie otrzymać ocenę dostateczną i dobrą. Należy przy ocenie dobrej ustalić punktację 9-10 (nie 8-10).

Uwaga nr 22

Brakuje korelacji między Regulaminem oceny NA a NNA. W naszej opinii oba regulaminy powinny być logicznie spójne, a różnice powinny dotyczyć jedynie obowiązków podlegających ocenie.

Uwaga nr 23

Brak zapisów w Regulaminie NA, odnoszących się do konsekwencji dwóch negatywnych ocen z rzędu oraz wyjątków/odstępstw od stosowania tych konsekwencji. Proponujemy wprowadzić zapis z projektu Regulaminu oceny NNA: „Zapisu o dwóch kolejnych ocenach negatywnych nie stosuje się, jeżeli między nimi wystąpił okres długotrwałej, usprawiedliwionej nieobecności – wtedy ciągłość kolejnych ocen ulega przerwaniu”.

Pragniemy podkreślić, że wszystkie zmiany na niekorzyść pracownika uderzają w jego prawa pracownicze oraz bezpośrednio w Strategię rozwoju Uniwersytetu na lata 2021–2030, m.in. cel szczegółowy „Dalszy rozwój pozapłacowego systemu motywacyjnego ze szczególnym uwzględnieniem działań integrujących społeczność uniwersytecką”, cel strategiczny: „Wprowadzenie nowoczesnego systemu zarządzania, zapewnienie Uniwersytetowi stabilnych finansów i materialnych warunków rozwoju”. Taka stan rzeczy budzi nasz głęboki niepokój i obawy o zrównoważony rozwój uczelni.

W związku z powyższym, mając na uwadze dobro całej społeczności uniwersyteckiej, a także Uniwersytetu jako instytucji apelujemy o jednolite, sprawiedliwe kryteria oceny dla pracowników uczelni będących nauczycielami akademickimi, służące ich rozwojowi naukowemu i dydaktycznemu.