POWRÓT

Znaczące oddziaływanie na przebieg pływów ma usytuowanie cokołów kontynentalnych w obrębie basenów oceanicznych oraz duże zróżnicowanie głębokości. Z uwagi na zawiły przebieg linii brzegowych i różny rozkład głębokości trudno jest określić propagację fal pływowych za pomocą wzorów matematycznych. Dlatego dużą rolę w ich opisie odgrywają dane mareograficzne predykcji wysokości pływów w strefie brzegowej. Teoretycznie pływy powinny występować w chwili przejścia Księżyca przez dany południk. Tak jednak nie jest z powodu opóźnienia zależnego od wielu przyczyn. Doba księżycowa jest dłuższa prawie o 50 minut od doby słonecznej i dlatego fala pływowa dochodzi do danego miejsca każdego dnia o 50 minut później niż dnia poprzedniego. Z uwagi na przeszkody w postaci lądów trudno mówić o równoleżnikowym przemieszczaniu fal. Ich przebieg modyfikuje siła Coriolisa. W wyniku jej oddziaływania na pełnym morzu cząstki wody przemieszczają się po poziomych orbitach eliptycznych, natomiast przy brzegach woda piętrzy się, a amplituda fali pływowej rośnie. W oceanie o owalnym kształcie fala pływu przemieszcza się wzdłuż brzegów. Na półkuli północnej jej zwrot jest przeciwny do ruchu wskazówek zegara. Na środku oceanu znajduje się punkt amfidromiczny. Dookoła niego przemieszczają się grzbiety fal pływowych, wykonując pełny obrót. Linie obiegające punkt amfidromiczny (łączące punkty, w których w danym momencie występuje pływ maksymalny) określane są mianem linii kotydalnych. Na półkuli południowej kierunek tego typu tali jest zgodny z ruchem wskazówek zegara. Na otwartym oceanie wysokość fal pływowych sięga zazwyczaj poniżej l m i nie odgrywa większej roli. Dla określenia pływu dominującego na danym odcinku strefy brzegowej stosuje się liczbę pływową F, Wyznacza sieją w wyniku podzielenia podwójnej amplitudy składowych dobowych K₁ i O₁ przez podwójną amplitudę składowych półdobowych M₂ i S₂. [F=(K₁ + O₁) /2 (M₂ + S₂)]. W zależności od wielkości liczby pływowej określa się typ pływu;

•     0 < F < 0,25 - powstają pływy półdobowe, gdzie dwie wody wysokie i dwie niskie mają tę samą wysokość;

•     0,25 < F < 1,5 - kształtują się pływy mieszane, głównie półdobowe, gdzie dwie wysokie i dwie niskie wody następujące w ciągu doby różnicują się pod względem wysokości i czasu występowania:

•     1,5 < F < 3,0 - tworzą się pływy mieszane, przede wszystkim dobowe (jedna wysoka woda, rzadziej dwie w ciągu doby), charakteryzują się dużymi różnicami wysokości i czasu;

•      3,0 < F < ¥ - powstają pływy dobowe z jedną wysoką wodą w ciągu doby.

Na kuli ziemskiej przeważają zdecydowanie pływy półdobowe. Dotyczy to szczególnie wybrzeży Oceanu Indyjskiego i Atlantyku wraz z Morzem Arktycznym. Pływy dobowe najwyraźniej zaznaczają się wzdłuż północnych brzegów Pacyfiku, a mieszane przy azjatyckich brzegach Pacyfiku i u wybrzeży Antarktydy. W rejonach przybrzeżnych wahania pływów sięgają kilku metrów. Mogą się jednak bardzo różnicować i na niewielkim odcinku zmieniać swój charakter (np. półdobowy na mieszany lub nawet na dobowy). Jeszcze większe różnice zachodzą w wysokości pływu, na przykład na odcinku 145 km między Roscoff i St. Mało w Bretanii wynoszą odpowiednio 5 i 12 m. na 50-kilometrowej części brzegu Morza Białego - 3 i 8 m. Ciekawa sytuacja zachodzi, gdy fala przypływu napotyka na swojej drodze dużą wyspę - na przykład Wielką Brytanię. Wtedy fala okrąża ją z dwu stron. Z uwagi na zawiły kształt linii brzegowej stykają się ze sobą dwie fale o odmiennej charakterystyce. Gdy nakładające się wodne wzniesienia będą w tej samej fazie, wówczas może powstać wyjątkowo wysoki przypływ o wysokości równej sumie dwóch nałożonych fal. Gdy wodne wały zetkną się odwrotnymi fazami (tzn. faza przypływu nałoży się na fazę odpływu), wówczas może nastąpić ich wytłumienie i pozornie jest to strefa bez pływów. W pewnych wą­skich zatokach o znacznym wydłużeniu występują skoki pływów, które swoją wielkością znacznie odbiegają od wartości przeciętnych. Anomalne wahania poziomu morza w tego typu akwenach wiążą się ze zjawiskiem pływów rezonansowych. Bezsprzecznie miejscem o największej wielkości pływu jest zatoka Fundy na atlantyckim wybrzeżu Kanady, która charakteryzuje się blisko 20-metrowym sko­kiem. Obszarami o najmniejszych wartościach pływów są akweny zamknięte lub półzamkniętę, połączone z oceanem wąskimi i płytkimi cieśninami.

W miarę przemieszczania się fal, spada dystans między grzbietem fali i doliną, która go poprzedza, a czas odpływu jest mniejszy niż czas przypływu. Gdy front fali pływowej robi się bardzo stromy, powstaje fala typu bore, nosząca różne miejscowe nazwy, na przykład: eagre, maskaret czy bardzo znana, występująca na Amazonce, pororoca. Fale typu bore mogą osiągać kilka metrów wysokości, a ich prędkości dochodzą do ponad 20 km/ h. Ich przemieszczaniu towarzyszy często silny poszum. Spotyka sieje między innymi na Gangesie, Chientang, Sekwanie, Petitcodiac. Najwyraźniej u ujścia Dwiny występuje tak zwana podwójna woda wysoka, zwana manichą. Zjawisko to polega na tym, że fala pływu. napotykając prąd rzeki, na jakiś czas zatrzymuje się i poziom wody pozostaje niezmienny. Po pewnym czasie nie następuje jednak odpływ, lecz nowy przypływ. 

NAJWAŻNIEJSZE SKŁADOWE HARMONICZNE

MIEJSCE WYSTĘPOWANIA PŁYWÓW O NAJWYŻSZYCH SKOKACH