Zasady etyczne

Redakcja kwartalnika „Prace Językoznawcze” wprowadziła zasady, których celem jest przeciwdziałanie przejawom nierzetelności naukowej, w tym zaporę ghostwriting i zaporę guest authorship.
Zjawisko ghostwriting zachodzi wówczas, gdy ktoś, kto wniósł istotny wkład w powstanie pracy, nie został wymieniony jako jej współautor oraz nie podano jego udziału w powstaniu publikacji. Autor-widmo (ghost author) to ktoś pominięty na liście autorów, choć kwalifikował się do autorstwa. W ramach zapory ghostwriting redakcja wymaga od autorów publikacji podania ich afiliacji oraz ujawnienia, jeśli ktoś inny niż autor tekstu opracował koncepcję, zebrał dane itd. i wskazania osoby, która dokonała wspomnianych czynności. Odpowiedzialność za prawdziwość informacji ponosi autor zgłaszający tekst do druku.
Zjawisko guest authorship ma miejsce wówczas, gdy udział autora jest znikomy lub w ogóle nie miał miejsca, a pomimo został on wskazany jako autor/współautor publikacji. Autor gościnny (guest author) lub grzecznościowy (gift author) to ktoś wymieniony jako autor, choć nie spełnia kryteriów autorstwa. W ramach zapory guest authorship redakcja wymaga w przypadku dwóch lub większej liczby autorów tekstu  złożonego do „Prac Językoznawczych” podania procentowego wkładu poszczególnych autorów w powstanie publikacji. Na oświadczeniu wymagane są podpisy wszystkich autorów tekstu.
Zasady przyjęte przez redakcję „Prac Językoznawczych” są zgodne z procedurami COPE (Comittee on Publication Ethics) oraz wytycznymi Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Kodeksem dobrych obyczajów w publikacjach naukowych UNESCO oraz Kodeksem Narodowego Centrum Nauki dotyczącym rzetelności badań naukowych i starania o fundusze na badania

W przypadku wykrycia nierzetelności naukowej postępowanie jest zgodne zasadami przyjętymi przez COPE i z algorytmem COPE, dostępnym w wersji polskojęzycznej pod adresem: http://publicationethics.org/files/Full%20set%20of%20Polish%20flowcharts.pdf. Poniżej przedstawia się najważniejsze zasady. Szczegóły postępowania są dostępne pod przytoczonym powyżej adresem internetowym. W każdej sytuacji podejrzenia o nierzetelność naukową redakcja uwzględnia szczegółowe zalecenia COPE, w tym kontakt z autorem/autorami i uwzględnienie w toku postępowania uzyskanych odpowiedzi.

Tok postępowania redakcji przedstawia się następująco w odniesieniu do:
a) podejrzenia o zbędną (zduplikowaną) publikację w zgłoszonym manuskrypcie: zgromadzenie pełnej dokumentacji z materiałem dowodowym → sprawdzenie zakresu pokrycia/powtórzeń programem antyplagiatowym lub za pomocą innych źródeł → w zależności od wyników badania stopnia pokrycia/powtórzeń oraz reakcji lub braku reakcji autora decyzja o: kontakcie z instytucją autora, wycofaniu publikacji, korekcie tekstu albo dalszym procedowaniu;
b) podejrzenia o zbędną publikację w opublikowanym artykule: zgromadzenie pełnej dokumentacji z materiałem dowodowym → sprawdzenie zakresu pokrycia/powtórzeń → w zależności od wyników badania stopnia pokrycia/powtórzeń oraz reakcji lub braku reakcji autora decyzja o: kontakcie z instytucją autora, wycofaniu publikacji, korekcie tekstu albo dalszym procedowaniu;
c) podejrzenia o plagiat w zgłoszonym manuskrypcie: zgromadzenie pełnej dokumentacji z materiałem dowodowym → sprawdzenie, w jakim stopniu praca została skopiowana → w zależności od wyników badania stopnia pokrycia/powtórzeń oraz reakcji lub braku reakcji autora decyzja o: kontakcie z instytucją autora, wycofaniu publikacji, poinformowaniu autora drugiego czasopisma włączonego w tę sprawę lub wydawcy splagiatowanej książki, korekcie tekstu albo dalszym procedowaniu;
d) podejrzenia o plagiat (za plagiat uznaje się wykorzystanie fragmentów tekstu i/lub danych bez uznania autorstwa, zaprezentowane tak, jakby były autorstwa plagiatora) w opublikowanym artykule: zgromadzenie pełnej dokumentacji z materiałem dowodowym → sprawdzenie, w jakim stopniu praca została skopiowana → w zależności od wyników badania stopnia pokrycia/powtórzeń oraz reakcji lub braku reakcji autora decyzja o: kontakcie z instytucją autora, wycofaniu publikacji z wersji elektronicznej, zamieszczeniu notki na ten temat w kolejnymi opublikowanym numerze w wersji tradycyjnej i elektronicznej, poinformowaniu autora drugiego czasopisma włączonego w tę sprawę lub wydawcy splagiatowanej książki, jeśli zarzuty zostały potwierdzone;
e) podejrzenia o sfabrykowanie danych w zgłoszonym manuskrypcie: prośba o dowody do osoby zgłaszającej podejrzenia, że dane zostały sfabrykowane → analiza danych, kontakt z autorem, ewentualne zasięgnięcie opinii z zewnątrz → w zależności od wyników postępowania decyzja o: kontakcie z instytucją autora, wycofaniu publikacji, korekcie, jeśli błąd był niezamierzony, albo dalszym procedowaniu, jeżeli zarzut był bezpodstawny;
f) podejrzenia o sfabrykowanie danych w opublikowanym artykule: prośba o dowody do osoby zgłaszającej podejrzenia, że dane zostały sfabrykowane → analiza danych, kontakt z autorem, ewentualne zasięgnięcie opinii z zewnątrz → w zależności od wyników postępowania decyzja o: kontakcie z instytucją autora, wycofaniu publikacji, jeśli zarzuty zostały potwierdzone, korekcie, jeśli błąd był niezamierzony;
g) zmian na liście autorów przed opublikowaniem tekstu: wyjaśnienie powodów zmian autorstwa, sprawdzenie, czy wszyscy autorzy zgadzają się na dodanie/usunięcie kolejnej osoby → jeśli tak – dodanie/usunięcie autora, jeśli nie – wstrzymanie recenzji/publikacji do czasu rozstrzygnięcia kwestii autorstwa przez wszystkich autorów, w razie konieczności za pośrednictwem ich instytucji;
h) zmian na liście autorów po opublikowaniu tekstu: wyjaśnienie powodów zmian autorstwa, sprawdzenie, czy wszyscy autorzy zgadzają się na dodanie/usunięcie danej osoby → jeśli tak, dodanie/usunięcie autora, jeśli tak – opublikowanie korekty, jeśli nie –wyjaśnienie autorom, że nie zostaną dokonane zmiany do czasu uzyskania zgody wszystkich autorów, jeśli zostanie ona uzyskana opublikowanie korekty, jeśli nie zgłoszenie przypadku do instytucji autora wraz z prośbą o rozstrzygnięcie sytuacji, opublikowanie korekty, jeśli jest wymagana przez instytucję;
i) podejrzenia o autorstwo widmo, gościnne lub grzecznościowe: przejrzenie zgłoszenia tekstu i oświadczenia autorskiego → w przypadku podejrzenia pominięcia/nieuzasadnionego dodania jakiejś osoby kontakt z autorami i wyjaśnienie wątpliwości → w przypadku konieczności zmian w autorstwie pozyskanie zgody wszystkich autorów → przekazanie do recenzji/druku.

Wykryte przypadki nierzetelności naukowej będą demaskowane, włącznie z powiadomieniem odpowiednich podmiotów (instytucji zatrudniających autorów i/lub ciał nadzorujących). W związku z zapobieganiem tego typu zjawiskom prosimy autorów o przestrzeganie wymogów etycznych oraz oświadczenie, że praca jest oryginalnym wynikiem ich badań i wskazanie ich procentowego udziału w powstaniu tekstu.