Cel
Realizowany projekt wpisuje się w badania nad gramatyką współczesnej frazeologii i nad automatycznym przetwarzaniem polszczyzny. Jego głównym celem jest stworzenie elektronicznego słownika odmiany zwrotów frazeologicznych (związków pełniących w zdaniu funkcję orzeczenia), takich jak np. coś ma ręce i nogi, ktoś ładuje akumulatory, ktoś z niejednego pieca chleb jadł itp. Materiał (zbiór jednostek) pochodzi ze słowników ogólnych języka polskiego i słowników frazeologicznych oraz z kartotek wykonawców projektu. Analiza będzie dokonywana zarówno w oparciu o własną kompetencję językową, jak i na podstawie tekstowych wystąpień, zwłaszcza danych z Narodowego Korpusu Języka Polskiego.
Projekt jest ściśle związany ze zalgorytmizowanym opisem fleksji frazeologizmów, będzie stanowić także weryfikację istniejących narzędzi, tworzonych głównie z myślą o leksemach.
Założenia
Metodologicznie projekt nawiązuje do koncepcji jednostek języka Andrzeja Bogusławskiego oraz do prac Andrzeja Marii Lewickiego, za którym przyjmowane jest rozróżnienie składni wewnętrznej i zewnętrznej oraz klasyfikacja funkcjonalna związków frazeologicznych.
W badaniach przyjmuje się, że zwrotom można przypisać kategorie fleksyjne osoby, liczby, rodzaju, czasu i trybu. Jeśli realizowane są wszystkie wartości tych kategorii, uznaje się, że zwrot ma pełną odmianę. Do paradygmatu włączane są formy nieosobowe: bezokolicznik, bezosobnik i imiesłów przysłówkowy. Zakładane jest także odnotowanie, czy badana jednostka tworzy parę aspektową. Problem zasadniczy w badaniach sprowadza się do odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu paradygmat poszczególnych zwrotów wyznaczany jest przez główny czasownikowy komponent, a w jakim jest on odrębny, ograniczony właściwościami indywidualnymi zwrotu.
Informatyczne narzędzia opisu
W projektowanym słowniku frazeologicznym jednostek werbalnych planujemy wykorzystać aplikację (program komputerowy) Toposław, która posłużyła do tworzenia Słownika elektronicznego jednostek frazeologicznych (SEJF). Program wykorzystuje analizator morfologiczny Morfeusz, którego bazę stanowi Słownik gramatyczny języka polskiego.
Literatura
Bąba S. (2009), Frazeologia polska. Studia i szkice, Poznań.
Bogusławski A. (1976), O zasadach rejestracji jednostek języka, Poradnik Językowy, z. 8, s. 356-364.
Czerepowicka M., Savary A. (2012), SEJF, http://zil.ipipan.waw.pl/SEJF.
Kosek I. (2008), Fleksja i składnia nieciągłych imiennych jednostek leksykalnych, Olsztyn.
Kosek I. (2010), Gramatyczna charakterystyka związków frazeologicznych we współczesnych polskich słownikach a najnowsze prace z zakresu frazeologii, Prace Filologiczne LVIII, s. 195-206.
Kosek I. (2013), Paradygmaty zwrotów frazeologicznych – problemy opisu leksykograficznego, /w:/ Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej. Między teorią a praktyką leksykograficzną, pod red. G. Dziamskiej-Lenart i J. Liberka, Poznań 2013, s. 51-61.
Lewicki A. M. (1976), Wprowadzenie do frazeologii syntaktycznej, teoria zwrotu frazeologicznego, Katowice; przedruk /w:/ Lewicki (2003).
Lewicki A. M. (1986), Składnia związków frazeologicznych, Biuletyn PTJ XL, s. 75-82.
Lewicki A. M., Pajdzińska A., Rejakowa B. (1987), Z zagadnień frazeologii. Problemy leksykograficzne, Warszawa.
NKJP: Narodowy Korpus Języka Polskiego, 2012, red. A. Przepiórkowski, M. Bańko, Rafał L. Górski, B. Lewandowska-Tomaszczyk, Warszawa, http://www.nkjp.pl/index.php? page=3&lang=0
Saloni Z., 2000, Wstęp do koniugacji polskiej, Olsztyn.
Saloni Z., 2001, Czasownik polski. Odmiana, słownik, Warszawa.
Saloni Z., Woliński M., Wołosz R., Gruszczyński W., Skowrońska D., 2012, Słownik gramatyczny języka polskiego, wyd. II, b. w.