W dniach 31 maja-2 czerwca 2023 roku Katedra Kryminologii i Kryminalistyki Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie zorganizowała konferencję naukową pt. „Dzieje polskiej myśli kryminologicznej”. Konferencja zrealizowana została w ramach grantu „Interdyscyplinarne Forum Doskonałości Naukowej. Konkurencyjność – Mierzalność – Innowacja. Umiędzynarodowienie dziedzictwa polskiej myśli kryminologicznej i zwiększenie rozpoznawalności jej osiągnięć”. Projekt ten jest finansowany w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą „DIALOG” w latach 2019-2023.

               Prowadzone w ramach wspomnianego grantu badania nad początkami i rozwojem polskiej kryminologii pomogły badaczom z Katedry Kryminologii i Kryminalistyki Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie oraz badaczom z innych polskich ośrodków naukowych zaangażowanych w projekcie usystematyzować jej ponad stuletni dorobek. Konferencja stanowiła podsumowanie i umożliwiła prezentację wyników badań zespołu grantowego. Udział w konferencji naukowców z zagranicznych uniwersytetów i innych ośrodków badawczych pozwolił upowszechnić naukowe dziedzictwo polskiej kryminologii poza granicami kraju. Aktywny udział w konferencji wzięli także studenci i doktoranci, którzy swoje zainteresowania naukowe wiążą z kryminologią. Mieli oni okazję do zaprezentowania swoich prac. Jednocześnie możliwość wysłuchania referatów i wzięcia udziału w dyskusjach pozwoliła im poszerzyć wiedzę na temat początków i rozwoju polskiej kryminologii oraz kontynuacji rozwijających się w niej koncepcji we współczesnych doktrynach kryminologicznych. Konferencja była jednym z ważniejszych naukowych przedsięwzięć Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie w 2023 roku, liczba jej czynnych i biernych uczestników przekroczyła 500 osób.

               Konferencja miała charakter hybrydowy, cześć prelegentów występowała online. Cały przebieg konferencji również był transmitowany online. Pierwsza, studencka, część konferencji - ze zorganizowaną w jej ramach częścią posterową - odbyła się na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie. Natomiast druga część konferencji odbyła się w Hotelu Anders w Starych Jabłonkach.

               Zaproszenie do Komitetu Naukowego konferencji przyjęli: prof. dr hab. dr h.c. Emil Pływaczewski (WSPiA Rzeszowska Szkoła Wyższa); prof. dr hab. Irena Rzeplińska (Uniwersytet Warszawski); prof. dr hab. Katarzyna Laskowska (Uniwersytet w Białymstoku); prof. dr hab. Ewa Monika Guzik-Makaruk (Uniwersytet w Białymstoku); prof. dr hab. Jan Widacki (Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego); prof. Chris Eskridge (University of Nebraska, Omaha, USA); dr hab. Dagmara Woźniakowska-Fajst, prof. UW (Uniwersytet Warszawski); dr hab. Jarosław Dobkowski, prof. UWM (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie); nadinsp. dr hab. Iwona Klonowska (Akademia Policji w Szczytnie). Pracom Komitetu Naukowego konferencji przewodniczył prof. dr hab. Wiesław Pływaczewski - Kierownik Projektu Badawczego „Interdyscyplinarne Forum Doskonałości Naukowej. Konkurencyjność – Mierzalność – Innowacja. Umiędzynarodowienie dziedzictwa polskiej myśli kryminologicznej i zwiększenie rozpoznawalności jej osiągnięć”, kierownik Katedry Kryminologii i Kryminalistyki Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.

               Komitet organizacyjny konferencji tworzył zespół złożony z pracowników i przyjaciół Katedry Kryminologii i Kryminalistyki Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego: dr Joanna Narodowska (przewodnicząca komitetu), dr hab. Magdalena Zubańska, dr Aleksandra Nowak, dr Maciej Duda, mgr Weronika Libuda, mgr Szymon Buczyński. W przygotowaniach konferencji wzięło też udział Studenckie Koło Naukowe Kryminologii „Vestigium”.

               Patronatem medialnym konferencję objęli: rozgłośnia UWM 95,9 FM oraz redakcje „Wiadomości Uniwersyteckich” i „Ukiel.Info”. Dzięki tej współpracy o konferencji jeszcze w trakcie jej trwania dowiedział się szerszy krąg odbiorców z UWM oraz miasta Olsztyna.

               Tematyka konferencji spotkała się z zainteresowaniem szerokiego grona badaczy polskich i zagranicznych. Wśród ponad 60 wygłoszonych referatów znajdowały się różnorodne tematycznie i metodologicznie analizy przedstawiające dorobek polskiej myśli kryminologicznej, sylwetki znanych polskich kryminologów lub koncepcje kryminologiczne, które znacząco wpłynęły na rozwój polskiej i światowej kryminologii. Referaty stanowiły przyczynek do dyskusji i wymiany poglądów na temat różnych perspektyw badawczych. Wielu prelegentów zaproponowało rozważania na temat relacji między historycznymi koncepcjami kryminologicznymi a współczesnym obrazem przestępczości i patologii społecznych oraz nowoczesnymi metodami zapobiegania i zwalczania tych zjawisk. Niektóre z zaprezentowanych rozważań odnosiły się do przyszłości rozwoju kryminologii. W dyskursie obecne były również punkty odniesienia prawnokulturowe, społeczne, filozoficzne, a także techniczne z uwzględnieniem współczesnych technologii internetowych i sztucznej inteligencji.

               Uroczystego otwarcia konferencji dokonał przewodniczący jej Komitetu Naukowego, kierownik Katedry Kryminologii i Kryminalistyki Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie – prof. dr hab. Wiesław Pływaczewski.

               Wykłady inauguracyjne wygłosili - prof. dr hab. dr h.c. Emil W. Pływaczewski (WSPIA Rzeszowska Szkoła Wyższa) Polskie związki z kryminologią angloamerykańską i criminal justice z perspektywy retrospektywnej oraz – prof. Chris Eskridge (University of Nebraska, USA) History and development of criminological thought.

                 Następnie referaty w panelach wygłosili:

1. prof. dr hab. Katarzyna Laskowska (Uniwersytet w Białymstoku)

Działania Białostockiej Szkoły Kryminologii na rzecz badania przestępczości rosyjskojęzycznej (2000-2023)

1. prof. dr hab. Ewa M. Guzik-Makaruk, dr Ewelina Wojewoda (Uniwersytet w Białymstoku)

Prace badawcze Białostockiej Szkoły Kryminologii na rzecz ochrony życia i zdrowia człowieka

1. prof. dr hab. Leszek Wieczorek (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach)

Diagnoza społeczna i monografia terenu w polskich badaniach kryminologicznych

1. prof. dr hab. Wiesław Pływaczewski (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie)

Czy Mikołaj Kopernik był kryminologiem? Wprowadzenie do dyskusji nad zakresem dawnej i współczesnej kryminologii oraz statusem kryminologa

1. dr hab. Monika Kotowska (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie), dr hab. Justyna Karaźniewicz, prof. UKW (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy)

Kryminogeneza jako obszar zainteresowania polskiej myśli kryminologicznej. Perspektywa prof. Leona Tyszkiewicza

1. dr hab. Marta Romańczuk-Grącka (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie)

Dorobek polskiej myśli kryminologicznej w prawie wojskowym po odzyskaniu niepodległości

1. dr hab. Denis Solodov, prof. UWM (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie)

Cybercrime-as-a-service – czyli cyberprzestępstwo jako usługa: problematyka kryminologiczna i kryminalistyczna

1. dr hab. Wojciech Filipkowski, prof. UwB (Uniwersytet w Białymstoku)

Navigating the New Frontier: Challenges and Opportunities for Polish Criminology in the Era of Internet and AI

1. dr Anna Świerczewska-Gąsiorowska (WSPIA Rzeszowska Szkoła Wyższa)

Myśl Johna Howarda o wykonywaniu kary pozbawienia wolności, a współczesny kryzys starzenia się więźniów

1. mł. insp. dr Kornelia Stępień (Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie)

Reforma przepisów regulujących status nieletniego

1. podkom. dr Edyta Mucha (Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie)

Refleksja nad zjawiskiem nielegalnej produkcji alkoholu – co do tej pory wiemy?

1. dr Bartłomiej Kowalski (WSPIA Rzeszowska Szkoła Wyższa)

Dyferencja w ujęciu zakresu przestępczości gospodarczej z perspektywy kryminologii i organów ścigania

1. dr hab. Mieczysław Różański, prof. UWM (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie)

Zabójstwo w tramwaju. Śmierć Juliusza Kunitzera 30 września 1905 r. w Łodzi

1. podkom. mgr Dorota Niewiarowska, mgr Radosław Jasiński (Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie)

Rola Policji w zwalczaniu przemocy domowej w XX i XXI w.

1. podkom. mgr Marcin Czosnek (Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie)

Różne czasy, podobne problemy: sto lat kryminologicznej obserwacji zjawiska przestępczości gospodarczej w Polsce

1. nadkom. mgr Wojciech Bilewicz (Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie)

Kodeks moralny, zasady policyjnej etyki zawodowej oraz ochrona praw człowieka w okresie międzywojennym i współcześnie

1. prof. Alfredas Kiskis (Mykolas Romeris University, Wilno, Litwa)

Some aspects of the history of criminology in Lithuania

1. dr Benjamin Ellis (School of Criminology, University of Leicester, Wielka Brytania)

A Brief History of British Criminology

1. JUDr. Ľubica Saktorová, PhD., LL.M., M.A., doc. JUDr. Adrián Vaško, PhD. (Matej Bel University, Bańska Bystrzyca, Słowacja)

Plea Bargaining – A Comparison of the Approach in Slovakia and the Czech Republic

1. dr Octavian Bejan (Institute of Criminology, Kiszyniów, Mołdawia)

A few pages from the past of criminological research and education in the Republic of Moldova

1. doc. JUDr. et PhDr. mult. Libor Klimek, PhD., dr. h. c., JUDr. Dean Babony, RSc. (Matej Bel University, Bańska Bystrzyca, Słowacja)

Historical Issues of Criminology in the Slovak Republic

1. dr Barbara Błońska, dr hab. Dagmara Woźniakowska-Fajst (Uniwersytet Warszawski)

Badania prowadzone przez warszawskie ośrodki kryminologiczne

1. dr Renata Chrzan (Uniwersytet Łódzki)

Adam Ettinger (1878-1934) – pionier polskiej kryminologii

1. dr Magdalena Ickiewicz-Sawicka (Politechnika Białostocka)

Profesor Jan Sehn – Łowca zbrodniarzy wojennych

1. dr hab. Magdalena Zubańska (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie)

Przestępstwo – byt nieabstrakcyjny i nieoderwany od rzeczywistości

1. dr Katarzyna Pruszkiewicz-Słowińska (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie)

Wspólna droga psychiatrii sądowej i kryminologii najstarsze koncepcje odpowiedzialności prawnej osób chorych psychicznie

1. dr Aleksandra Nowak

Przeciwdziałanie patologiom społecznych w Polsce w okresie międzywojennym – analiza kryminologiczna

1. dr Joanna Narodowska (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie)

Wkład dyscyplin naukowych w rozwój myśli kryminologicznej

1. dr Maciej Duda (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie)

Polacy nie gęsi i swój wkład w kryminologię mają

1. mgr Szymon Buczyński (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie)

Dwóch Panów B. Myśl kryminologiczna Romana Buczyńskiego, przyczynek do biografii naukowej

1. mgr Adriana Kuligowska-Tyszka (Uniwersytet w Białymstoku)

Kryminalistyczne aspekty przestępczości farmaceutycznej – rys historyczny

1. mgr Weronika Libuda (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie)

Handel ludźmi – rys historyczny i etiologia zjawiska

1. mgr Natalia Dąbkowska (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie)

Powstanie Policji Państwowej w Polsce. Rys historyczny

1. mgr Łukasz Lenartowicz (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie)

Przestępczość żywnościowa na tle ewolucji myśli kryminologicznej

1. mgr Bartłomiej Łukasz Kamiński (Uniwersytet w Białymstoku)

O karach przewidzianych dla przestępcy refleksji słów kilka. Zarys problematyki oddziaływania na sprawcę wedle stanowiska Profesora Stanisława Budzińskiego

1. Adrianna Sierko (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
   w Warszawie)

Historia myśli kryminologicznej w psychologii

               Interesujące referaty w sesji studenckiej przedstawili również studenci i doktoranci Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Wykazali się oni dużą starannością w opracowaniu sylwetek wybitnych polskich kryminologów. Analizując osiągnięcia naukowe opracowywanych postaci mieli okazję poznać również ich często dramatyczne losy w okresie zaborów, wojen i zmian ustrojowych. W wystąpieniach studentów pojawiały się także odniesienia do współczesności stanowiące trafne wnioski wynikające z ich badań historii kryminologii.

               W sesji studenckiej zostały wygłoszone następujące referaty:

1. Michał Arsoba, Miejsca wspólne – polska a rosyjska kryminologia w XIX wieku
2. Katarzyna Wasilewska, Historia Leona Wachholza – pioniera polskiej kryminologii
3. Amelia Burdach, Życie i działalność naukowa Stanisława Batawii
4. Natalia Wiśniewska, Kryminologia i kryminalistyka w Polsce. Ewolucja teorii i praktyki, ich różnice i podobieństwa na przestrzeni wieków
5. Zuzanna Chlebicka, Władysław Sobolewski – Wybitny kryminalistyk w dziejach Polski
6. Aleksandra Daukszewicz, Profilowanie kryminalistyczne w Polsce – kiedyś a dziś
7. Adam Pobiarżyn, Seryjni mordercy w II Rzeczpospolitej – analiza przypadku Tadeusza Ensztajna i Ferdynanda Grüninga
8. Mikołaj Mirecki, Wykorzystywanie technik kryminologicznych w procesach o stwierdzenie nieważności małżeństwa kanonicznego
9. Julia Dzierżęga, Brunon Hołyst oraz przestępczość narkotykowa na przestrzeni lat
10. Maja Lemanowicz, Początki i rozwój polskiej myśli kryminologicznej: Od XIX wieku do czasów współczesnych
11. Amelia Błaszków, Daria Grosz, Stanisław Batawia i jego poglądy kryminologiczne
12. Karolina Adamska, Juliusz Makarewicz i Kodeks Karny z 1932 roku
13. Julia Ziółkowska, Analiza dorobku dr. Wacława Makowskiego oraz jego wpływ na kształtowanie się polskiej myśli kryminologicznej w I połowie XX wieku
14. Juliusz Borawski, Rafał Lemkin – twórca pojęcia "ludobójstwo"
15. Filip Stepanik, Nina Kurpios, Rozwój polskiej myśli kryminologicznej po II wojnie światowej
16. Jakub Kowalski, Helena Kołakowska-Przełomiec i problematyka nieletnich recydywistów w czasach słusznie minionych
17. Dominika Solarska, Amelia Trześniowska, Wybrane przedstawicielki polskiej myśli kryminologicznej
18. Maria Pragłowska, Aktor-zbrodniarz – na przykładzie polskich artystów PRL-u
19. Józef Beń, Kryminologia w erze sztucznej inteligencji i postępowania cywilnego: przeszłość, teraźniejszość i przyszłość polskiej myśli kryminologicznej
20. Kacper Szeluga, Predykcyjna kryminalistyka z wykorzystaniem sztucznej inteligencji. Wyzwania etyczne i prawne
21. Oliver Zubkowski, Rewolucja cyfrowa w kryminologii. Jak sztuczna inteligencja zmienia podejście do badania przestępczości w Polsce?

               Studenci Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie znakomicie zaprezentowali się również podczas sesji posterowej. Grafika i wartość merytoryczna przygotowanych prac były bardzo wysokie. Ich autorzy interesująco opowiadali o postaciach i zagadnieniach kryminologii przedstawionych na posterach.

               W czasie tej sesji zostały przedstawione następujące postery:

1. Szymon Andzel, Rafał Lemkin – twórca pojęcia „ludobójstwa” (genocide) w prawie międzynarodowym
2. Maria Pragłowska, Stanisław Batawia – polski prawnik, kryminolog, lekarz psychiatra
3. Zuzanna Chlebicka, Historia polskiej kryminologii – Wiktor Grzywo-Dąbrowski
4. Agnieszka Marchlewska, Juliusz Makarewicz – polski karnista i kryminolog XX wieku
5. Anna Biedrzycka, Twórczość i działalność Tadeusza Jerzego Grygiera
6. Martyna Zorena, Magdalena Ząbkiewicz, Polski kryminolog – Leon Radzinowicz
7. Amelia Burdach, Stanisław Batawia – życie i działalność
8. Amelia Błaszków, Daria Grosz, Nieznany, ale wybitny, Tadeusz Kuczma
9. Agata Nabojczyk, Jarosław Warylewski, a podejście do kary śmierci
10. Karolina Adamska, Historia polskiej kryminologii – Florian Witold Znaniecki
11. Paulina Bielak, Nieznany kryminolog Leon Wachholz
12. Dominika Abramowicz, Natalia Wysocka, Sandra Czeczko, Rozwój kryminologii w Polsce
13. Patryk Zadroga, Historia polskiej kryminologii – dr hab. Wojciech Dadak
14. Jakub Żurawlew, Kryminogeneza na przestrzeni lat. Przyczyny kształtowania się przestępczości i dewiacji społecznych w rozumieniu polskich przedstawicieli różnych nurtów kryminologii
15. Szymon Gleba, Zuzanna Dembek, Leon Wachholz – niedoceniony polski kryminolog
16. Agnieszka Szewczak, Alicja Redzyńska, Sylwia Wiśniewska, Natalia Han-Ilgiewicz – życiorys i dorobek naukowy

               Konferencja znacząco przyczyniła się do rozpropagowania wyników badań projektu „Interdyscyplinarne Forum Doskonałości Naukowej. Konkurencyjność – Mierzalność – Innowacja. Umiędzynarodowienie dziedzictwa polskiej myśli kryminologicznej i zwiększenie rozpoznawalności jej osiągnięć”. Przeprowadzone w projekcie badania oraz wystąpienia uczestników konferencji potwierdziły zarówno znacznie polskiej myśli kryminologicznej dla prawnokulturowego dziedzictwa narodowego, jak i jej wkład do światowej nauki kryminologii.

               Równolegle do obrad konferencji odbyło się posiedzenie Forum Naukowego „Podlasie – Warmia i Mazury” wzięli w nim udział organizatorzy i uczestnicy konferencji. Uczestnicy tego gremium podjęli decyzję o powołaniu „Interdyscyplinarnego Forum Doskonałości Naukowej. Konkurencyjność – Mierzalność – Innowacja” (IFDN). Powołanie IFDN jest ważnym punktem w realizacji projektu „Interdyscyplinarne Forum Doskonałości Naukowej. Konkurencyjność – Mierzalność – Innowacja. Umiędzynarodowienie dziedzictwa polskiej myśli kryminologicznej i zwiększenie rozpoznawalności jej osiągnięć”, finansowanego w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą „DIALOG” w latach 2020-2023 (nr rej. DIALOG 0071/2019).