Autor odpowiedzi: ks. prof. dr hab. Lucjan Świto

Pytanie: Intercyza – rozsądne zabezpieczenie czy brak zaufania przed ślubem? I czy może podważyć ważność małżeństwa kanonicznego?

Odpowiedź: Intercyza, czyli umowa o rozdzielności majątkowej zawarta przed ślubem, sama w sobie nie stanowi jeszcze przyczyny nieważności małżeństwa kanonicznego. Prawo Kościoła nie nakazuje małżonkom wspólności majątkowej, a więc dopuszcza różne formy zarządzania dobrami materialnymi. Kluczowe znaczenie ma jednak intencja, z jaką nupturienci zawierają intercyzę.

Jeżeli jej celem jest ochrona przed ewentualnym ryzykiem finansowym, wynikającym np. z prowadzenia działalności gospodarczej, zobowiązań kredytowych czy odpowiedzialności zawodowej – nie ma w tym nic sprzecznego z istotą małżeństwa. W takich przypadkach rozdzielność majątkowa może być nawet wyrazem odpowiedzialności i troski o dobro przyszłej rodziny.
Inaczej jednak należy ocenić sytuację, gdy intercyza wynika z braku zaufania, egoizmu lub niechęci do budowania wspólnoty życia. Wtedy może się okazać, że strony w chwili wyrażania zgody małżeńskiej faktycznie nie chciały stworzyć wspólnoty całego życia, do której małżeństwo z natury jest ukierunkowane. Taka postawa może oznaczać wykluczenie jednego z istotnych elementów zgody małżeńskiej — tzw. bonum coniugum, czyli dobra małżonków — a w konsekwencji prowadzić do nieważności małżeństwa.
Zawarcie intercyzy może być więc dowodem pośrednim w procesie kanonicznym, jeśli wynika z postawy sprzecznej z jednością i wzajemną odpowiedzialnością. W skrajnych przypadkach może wskazywać również na wykluczenie nierozerwalności (bonum sacramentum) lub niezdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich (kan. 1095 n. 3 KPK).
Ostatecznie to nie sama forma umowy, lecz duch, w jakim została zawarta, decyduje o jej znaczeniu. Intercyza może być przejawem dojrzałości i roztropności – albo przeciwnie, znakiem, że wspólnota życia i miłości nigdy naprawdę nie została podjęta.

Szerzej na ten temat: Jedność małżeńska a rozdzielność majątkowa małżonków. Aspekt kanoniczno-cywilny.