Cyrkulacja głębinowa
Cyrkulacja w głębinach oceanu podlega pewnej prawidłowości: gdy w jednej partii wody pogrążają się, w innej muszą przemieszczać się ku górze. Rolę regulatora głębinowego krążenia, z uwagi na zależność gęstości od temperatury i zasolenia, spełnia stratyfikacja gęstościowa, zwana inaczej termohaliczną. Te parametry stanowią o dążności mas wodnych do osiągnięcia takiego położenia, które jest zgodne z ich gęstością. Złożoność ruchów Wszechoceanu widać na schemacie globalnej cyrkulacji głębinowej. Głównymi źródłami wód głębinowych są: strefa na południe od Grenlandii oraz kilka obszarów wokół Antarktydy. Ich przepływ zwiększa się wzdłuż zachodnich krańców oceanów. Masy transportowane prądami, płynące w zachodnich rubieżach oceanów, rozchodzą się ku wschodowi. Początkują przepływ dyfuzyjny w kierunku obszarów, z których wypłynęły. Chłodne i rozcieńczone wody pośrednie z rejonów okołobiegunowych, odpływając ku wschodowi, tworzą wiry: zgodne z ruchem wskazówek zegara na półkuli południowej i niezgodne na półkuli północnej. Zamykają one obiegi przez dojście do wód płynących w strefach skrajnego ich rozprzestrzeniania. Zachodzi wtedy horyzontalna i pionowa adwekcja, która wyrównuje ubytki. Opadanie wód chłodnych zachodzi na niewielkich przestrzeniach. Jest ono szybkie może osiągać kilkadziesiąt centymetrów na sekundę. Cyrkulacja głębinowa ma tempo niewspółmiernie wolniejsze. Średnio cząsteczka wody w głębokich warstwach migruje kilkaset lat. Specyficzny układ ruchów wód na dużych głębokościach można prześledzić (patrz.rys.) na przekrojach obrazujących oceany w linii południkowej. Poza głównymi obszarami zasilania (strefami konwergencji), w których wody pogrążają się po ochłodzeniu i zwiększeniu gęstości, obszarami alimentującymi są słone morza strefy ciepłej. Na przekrojach widać wyraźnie, jak wielkie znaczenie dla globalnego systemu cyrkulacyjnego oceanu mają wody okalające Antarktydę. Ze strefy konwergencji antarktycznej wody na głębokości 500-1000 m przekraczają równik, a przy dnie oceanu najcięższe osiągają równoleżnik 40oN. Północnoatlantyckie wody głębinowe wdzierają się klinem między denne i pośrednie wody antarktyczne. Przekroje obrazują prawidłowość: jeśli w jakiejś części oceanu następuje opadanie, to w innej zachodzi wznoszenie. Jest to konieczny warunek kompensowania ubytków powstających w wyniku odpływu.
Uproszczony schemat cyrkulacji wód głębinowych. Grube linie oznaczają główne prądy denne, które są identyfikowane równolegle do zachodnich obrzeży oceanów. Cienkie linie obrazują ogólny powrót przepływu wody. Kropki lokalizują główne źródła wód głębinowych.