CYRKULACJE W OCEANACH
Cyrkulacja ma wielki wpływ na kształtowanie lokalnych, regionalnych lub strefowych warunków biologicznych czy klimatycznych. W wyniku jej działania oceaniczne masy zmieniają swoją temperaturę. Zimą na przestrzeni 20° szerokości (między 20°N a 40°N) różnica temperatur wód powierzchniowych sięga 20°C, w tym samym czasie wzdłuż brzegów Europy i Afryki wynosi jedynie 5°C. Wywiera ona również znaczny wpływ na rozkład ciśnienia i cyrkulację atmosferyczną. Ponad osiami prądów ciepłych przemieszczają się cyklony określające warunki pogodowe przybrzeżnych obszarów lądowych. Prąd Północnoatlantycki powoduje pogłębienie się niżu islandzkiego i wzmożenie działalności cyklonalnej na północnym Atlantyku. Morzu Bałtyckim i Północnym. Cyklonalna cyrkulacja atmosfery, która jest związana z ciepłymi prądami docierającymi do wysokich szerokości geograficznych, odpowiada za obfite opady atmosferyczne. Natomiast nad strefami zimnych prądów, gdzie tworzą się zatoki wysokiego ciśnienia, opady zmniejszają się. W rejonach styku prądów ciepłych i chłodnych (np. nad schłodzonymi wodami Wielkiej Ławicy Nowofundlandzkiej czy ujściem La Platy) często notuje się mgły i duże zachmurzenie. Najsilniejsze oddziaływanie prądów na klimat zaznacza się tam, gdzie ciepłe wody wyjątkowo daleko wnikają do wysokich szerokości geograficznych. Skalę tych zmian najwyraźniej widać przy porównaniu klimatu wybrzeży Europy i Ameryki między 55° a 70° szerokości geograficznej północnej. Okres bezchmurny na wybrzeżach kanadyjskich wynosi poniżej 60 dni, a na wybrzeżu europejskim 150-210 dni. W wypadku pierwszym jest to wpływ zimnego Prądu Labradorskiego, natomiast w drugim ciepłego Prądu Norweskiego. Na zmiany klimatyczne przybrzeżnych stref lądowych oddziałują nawet pulsacje prądów, objawiające się niestałością ich osi oraz zmiennym meandrowaniem.
PODZIAŁ I RODZAJE CYRKULACJI W OCEANACH
CYRKULACJA W OCEANIE ATLANTYCKIM
CYRKULACJA W OCEANIE INDYJSKIM
Położenie prądów morskich we Wszechoceanie:
Prądy zimne; , 5) Kalifornijski, 6) Peruwiański, 7) Brazylijski, 8) Gwinejski, 9) Zatokowy (Golfsztrom), 10) Labradorski, , 12) Grenlandzki, 13) Kanaryjski, 14) Bengalski, 15) Dryf wiatrów zachodnich, , 17) Somalijski, 18) Zachodnioaustralijski, , 21) Oja-Siwo.
Prądy ciepłe; 1) Północnopacyficzny, 2) Północnorównikowy, 3) Równikowy wsteczny, 4) Południoworównikowy11) Północnoatlantycki16) Mozambicki 19) Wschodnioaustralijski, 20) Kuro-Siwo.
Prądy morskie, trwałe lub okresowe (zmieniające swój kierunek np. co pół roku) postępowe ruchy wody w morzach i oceanach, wchodzące w skład ogólnej cyrkulacji wód oceanu światowego. Obejmują warstwę wody o stosunkowo niewielkiej szerokości i miąższości, ale o znacznej długości. Średnia prędkość przemieszczania się wód wynosi 1-4 km/godzinę, wyjątkowo 5 i więcej, np. Prąd Zatokowy koło Florydy ma prędkość ok. 9 km/godzinę. Prądy rzadko wywołane są jedną przyczyną, często jest to cały ich zespół. Prądy morskie oddziałują m.in.: na zasolenie, zasobność w tlen oraz na warunki klimatyczne mórz, oceanów i wybrzeży kontynentów, wzdłuż których płyną powodując np. obniżenie (prądy zimne) lub podwyższenie (prądy ciepłe) średniej rocznej temperatury powietrza i powierzchni wody, zwiększenie lub zmniejszenie sumy opadów atmosferycznych.
Prądy morskie dzieli się:
1) Ze względu na powstanie:
A) wiatrowe (dryfowe), związane z wiatrami stałymi (np. pasatami), okresowymi (np. monsunami) lub zdecydowanie przeważającymi (wiatry zachodnie w strefie umiarkowanej), które powstają w wyniku parcia wiatru na dowietrzne zbocza fal oraz tarcia mas powietrza o powierzchnię wody.
B) grawitacyjne, wywołane przez nachylenie powierzchni wody.
C) gradientowe, powstałe pod wpływem gradientu ciśnienia hydrostatycznego, który powoduje nachylenie powierzchni morza oraz różnicę gęstości wody. Zalicza się do nich prądy morskie barogradientowe wywołane zmianami ciśnienia atmosferycznego nad oceanami.
D) geostroficzne, wynikające ze zrównoważenia siły grawitacyjnej i siły Coriolisa w wyniku nierównomiernego rozkładu gęstości wody lub nachylenia zwierciadła wody.
E) gęstościowe, powstałe w wyniku różnicy gęstości wody w poszczególnych częściach oceanu.
F) kompensacyjne (wyrównawcze).
G) wstępujące (upwelling), skierowane z głębi wód ku powierzchni.
H) przypływowo-odpływowe, wywołane przez pływy.
I) pływy syzygijne
J) pływy kwadraturowe
2) ze względu na pionowe usytuowanie: powierzchniowe, głębinowe (wgłębne), przydenne.
3) według kierunku: poziome, pionowe.
4) ze względu na cechy termiczne: prądy ciepłe (niosące wody o temperaturze wyższej niż temperatura otaczających wód), prądy zimne.
5) według czasu trwania: stałe, okresowe, czasowe (pod działaniem chwilowych czynników).