Rys historyczny

Katedra Fizyki i Biofizyki to jedna z najstarszych podstawowych jednostek w naszej Uczelni, kontynuuje nauczanie fizyki, biofizyki i agrofizyki, których początki sięgają lat 50 XX wieku. Fakty tworzące historię Katedry nierozerwalnie wiążą się z historią Wydziału Nauki o Żywności Uniwersytetu Warmińsko – Mazurskiego w Olsztynie.

27 listopada 1950 roku rozporządzeniem Ministra Szkół Wyższych i Nauki¹ została powołana Zespołowa Katedra Fizyki w ramach Wydziału Rolnego nowopowstałej Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie. W skład Katedry wchodziły: Zakład Fizyki i Zakład Chemii Fizycznej. Kierownikiem obu Zakładów był z-ca prof. dr Franciszek Kuczera. Pierwszy okres wypełniły działania organizacyjne zmierzające do zapewnienia warunków lokalowych dla pracy dydaktycznej i naukowej. Z powodu braku wykwalifikowanych pracowników i odpowiednich pomieszczeń na laboratoria zajęcia dydaktyczne  rozpoczęte w maju 1951 r. ograniczały się do wykładów. W bloku 39 wygospodarowano jedną salę ćwiczeniową, w której zmagazynowano zbiory i pomoce naukowe zakładów fizyki byłej WSGW w Cieszynie i Łodzi.

W 1952 r. Katedra uzyskała pomieszczenia w nowo wybudowanym bloku nr 41, gdzie funkcjonuje do dzisiaj.

W 1952 r. oraz 1953 przystąpiło do pracy 5 nowych asystentów.

W okresie od 1952 do 1954 roku zorganizowano pracownię do badań naukowych z zakresu ultradźwięków.

Zarządzeniem Ministra Szkolnictwa Wyższego z dnia 14 marca 1952 r. ^{2 i 3} przeniesione zostały Katedra Fizyki i Katedra Statystyki Matematycznej w Wyższej Szkole Rolniczej z Wydziału Rolnego na Wydział Mleczarski.

W okresie od 1952 do 1958 roku pracownicy Katedry brali udział w licznych konferencjach poświęconych sprawom programów nauczania fizyki i chemii fizycznej. Na konferencjach tych dokonano szeregu zmian i uzupełnień programów szczegółowych w celu przystosowania ich do odpowiednich kierunków studiów (np. na Wydziale Mleczarskim rozszerzono znacznie program z fizyki i rozłożono na dwa lata).

Główny przedmiot pracy naukowo – badawczej stanowiła akustyka molekularna. W lutym 1959 r. Katedra weszła w skład Sekcji Akustyki Molekularnej komisji akustyki PAN.

W latach 1953 – 1959 opublikowano 25 prac naukowo – badawczych.

8.03.1959 r. Pani Regina Drabent otrzymała stopień doktora nauk matematyczno-fizycznych w zakresie fizyki na UMK w Toruniu.

W latach 1960-62 kierownictwo Katedry sprawował prof. M. Jodko, specjalista w dziedzinie Chemii Fizycznej.

W roku 1962 na p.o. kierownika Zakładu Fizyki została powołana dr Regina Drabent (Fot.1), będąca na stanowisku adiunkta w tym Zakładzie.

Dzięki staraniom kierownika rozpoczęto organizację pracowni naukowych z zakresu spektroskopii oraz badania związków biologicznie ważnych – flawin. Zespół Zakładu Fizyki liczył 14 pracowników.

Pani Kierownik wraz ze współpracownikami zorganizowała pracownię naukowo-badawczą molekularnej spektroskopii absorpcyjnej i fluorescencyjnej, która stała się podstawowym warsztatem badawczym kierowanego przez Nią zespołu. Z czasem pracownia naukowa rozrosła się i Zakład zaczął świadczyć usługi dla innych jednostek badawczych Uczelni w ramach CLU (Centralne Laboratorium Uczelniane).

W 1972 r. w wyniku przemianowania uczelni na Akademię Rolniczo-Techniczną i reorganizacji struktury Uczelni, Zakład Fizyki wszedł w skład Instytutu Fizyki i Chemii Żywności w ramach Wydziału Technologii Żywności.

W 1978 roku Zakład zwiększył stan posiadania materialnego, wzbogacił się o trzecie, dydaktyczne laboratorium fizyki.

W 1988 r. ponownie dokonano zmian organizacyjnych na Wydziale Technologii Żywności. Został rozwiązany Instytut Fizyki i Chemii Żywności a utworzono Instytut Biotechnologii Żywności, w skład którego weszły: Zakład Ogólnej Technologii Żywności, Zakład Mikrobiologii Przemysłowej i Żywności, Zakład Biochemii Żywności, Zakład Fizyki i Biofizyki. W 1989 roku zespół Zakładu Fizyki i Biofizyki liczył już 26 pracowników.

W styczniu 1998 r. Zakład został przekształcony w Katedrę Fizyki i Biofizyki pozostając nadal w strukturze Instytutu Biotechnologii Żywności.

W związku z reformą szkolnictwa średniego Katedra podjęła się zorganizowania studiów podyplomowych dla nauczycieli. Pierwszym kierunkiem studiów podyplomowych była PRZYRODA – w zakresie blokowego nauczania przyrody w gimnazjum. W 2000 roku dołączyła FIZYKA Z ASTRONOMIĄ – w zakresie nauczania fizyki i astronomii w szkolnictwie ponadpodstawowym. Kierownikiem studiów podyplomowych została mianowana dr Krystyna Mieloszyk. W latach 1998 – 2010 odbyło się 14 edycji tych studiów.

W 1999 r. Katedra Fizyki i Biofizyki wydzieliła się z Instytutu tworząc samodzielną jednostkę naukowo-dydaktyczną. W tym samym roku prof. dr hab. Regina Drabent przeszła na emeryturę.

Na funkcję kierownika Katedry został powołany dr hab. Bogumił Linde, pracownik Instytutu Fizyki Uniwersytetu Gdańskiego i pełnił swoje obowiązki do lipca 2001 roku.

Od początku roku akademickiego 2001/2002 funkcję kierownika Katedry obejmuje dr hab. Zbigniew Wieczorek, który kieruje Katedrą do dzisiaj. W 2011 roku dr hab. Zbigniew Wieczorek uzyskał tytuł profesora. W latach 2004 – 2009 intensywnie zmodernizowana została baza materialna, szczególnie w zakresie wyposażenia w nowoczesną aparaturę badawczą. Zasadniczo poprawiło się wyposażenie pracowni naukowych i dydaktycznych, zwłaszcza w sprzęt komputerowy.

Aktualnie w Katedrze zatrudnionych jest 21 pracowników naukowych, dydaktycznych i kadry uzupełniającej w tym 5 samodzielnych nauczycieli akademickich.

Badania prowadzone w Katedrze mają charakter interdyscyplinarny i obejmują różne specjalności naukowe. Wiodącymi są: biofizyka molekularna, spektroskopia molekularna i bioinformatyka. W ramach specjalności biofizyka molekularna badane są biomolekuły takie jak np. kwasy nukleinowe i białka oraz ich oddziaływanie z ligandami, funkcje błon biologicznych, oddziaływania wewnątrz- i między- molekularne cząsteczek biologicznych oraz wiele innych zagadnień biofizycznych. Szeroki obszar badań z zakresu spektroskopii molekularnej obejmuje między innymi takie zagadnienia jak transfer elektronowej energii wzbudzenia, poznawanie właściwości spektralnych związków biologicznie aktywnych (np. związków znajdujących się w pożywieniu człowieka i ich stabilności pod wpływem różnych czynników), wpływu ośrodka na właściwości spektroskopowe fluoroforów. Dzięki zastosowaniu metod numerycznych w Katedrze opracowywane są teoretyczne modele DNA, protein i ich oddziaływań ze związkami chemicznymi o potencjalnych bioaktywnych właściwościach oraz nowe metody opracowywania danych otrzymywanych z pomiarów fluorescencyjnych.

Pracownicy Katedry prowadzą zajęcia ze studentami 43 kierunków przyrodniczych i technicznych na studiach I i II stopnia. W 2008 r do kierunków, na których prowadzone są zajęcia dołączył kierunek lekarski, a rok później medycyna- studia dla obcokrajowców w języku angielskim.

Od 50 lat systematycznie w Katedrze odbywają się seminaria czwartkowe, w ramach których poruszane są zagadnienia naukowe, dydaktyczne i organizacyjne. Na przestrzeni lat wśród prelegentów gościli wybitni przedstawiciele nauki.

Pracownicy Katedry biorą czynny udział w funkcjonowaniu towarzystw naukowych. W roku 1963 powstał w Katedrze Fizyki Pododdział Olsztyński Polskiego Towarzystwa Fizycznego, który wchodzi w skład Oddziału Toruńskiego Polskiego Towarzystwa Fizycznego, funkcjonuje również Oddział Olsztyński Polskiego Towarzystwa Biofizycznego, zorganizowany w 1975 r., do którego należy aktualnie 11 pracowników Katedry.

Od 2013 roku Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Biofizycznego mieści się w UWM, a funkcję prezesa pełni prof. dr hab. Zbigniew Wieczorek. Czterech pracowników Katedry należy do międzynarodowego towarzystwa naukowego – European Society for Photobiology.

Pracownicy Katedry biorą aktywny udział w międzynarodowych oraz krajowych konferencjach zjazdach oraz kongresach.

Przypisy

¹Dziennik Ustaw Nr 57, Poz. 517.

²Pismo Ministra Szkolnictwa Wyższego dotyczące przeniesienia Katedry Fizyki.

³Zarządzenie Ministra Szkolnictwa Wyższego z dnia 14 III 1957.