Grupa MLS
Makrolidy-Linkozamidy-Streptograminy łączy wspólny mechanizm działania - wiążą się odwracalnie z jednostką 50S rybosomu i hamują syntezę białka w stadium wydłużania łańcucha.
Makrolidy
Typowym przedstawicielem tej grupy jest erytromycyna izolowana z hodowli Streptomyces erythreus. Modyfikując strukturę chemiczną erytromycyny, zsyntetyzowano jej pochodne, klarytromycynę i azytromycynę, które lepiej penetrują do tkanek i mają szersze spektrum aktywności przeciwbakteryjnej. Przedstawicielem nowych makrolidów jest też roksytromycyna. Antybiotyki makrolidowe działają przede wszystkim na bakterie Gram-dodatnie, w mniejszym stopniu na Gram-ujemne, wykazują aktywność również wobec bakterii atypowych (Mycoplasma spp., Chlamydia spp., Legionella spp.), która jest konsekwencją ich dobrej wewnątrzkomórkowej penetracji (roksytromycyna, a zwłaszcza azytromycyna). Makrolidy stanowia dobry zamiennik penicyliny u osób uczulonych na ten lek. Wykazują też liczne właściwości przeciwzapalne i immunomodulujące, przez co mogą być wykorzystywane w terapii astmy, mukowiscydozy i innych przewlekłych zapalnych schorzeń układu oddechowego
Oporność na antybiotyki makrolidowe powstaje na skutek metylacji docelowego miejsca działania leku i prowadzi do krzyżowej oporności bakterii na wszystkie antybiotyki z grupy. Taki fenotyp oporności nazywany jest MLS i jest znany już od 1956 r. Ekspresja tego mechanizmu może mieć charakter indukcyjny bądź konstytutywny; może występować u gronkowców oraz Streptococcus pneumonia
i Streptococcus pyogenes. Częstotliwość występowania tego typu oporności zależy od częstotliwości stosowania makrolidów. Należy też pamiętać, iż makrolidy znacznie szybciej niż antybiotyki β-laktamowe selekcjonują oporne szczepy bakterii. Ponadto szczepy oporne na makrolidy często wykazują również oporność na antybiotyki/chemioterapeutyki z innych grup np.: penicyliny, cefalosporyny, tetracykliny czy trimetoprim/sulfametoksazol.
Linkozaminy
Przedstawicielem tej grupy jest linkomycyna, uzyskiwana naturalnie ze szczepów Streptomyces linconiensis , i jej pochodna klindamycyna. Oba leki są aktywne głównie wobec bakterii Gram-dodatnich, beztlenowych ziarniaków nieprzetrwalnikujących i oraz niektórych pierwotniaków.
Oporność na tę grupę leków jest podobna jak w przypadku makrolidów.
Streptograminy
grupa naturalnych antybiotyków oraz ich pochodnych, wytwarzanych przez bakterie z rodzaju Streptomyces pristinaspiralis. W skład każdej streptograminy wchodzą dwa całkowicie odrębne związki chemiczne, pierwsza grupa tych związków (streptograminy A) są cząsteczkami makrolaktonów zawierających wiele nienasyconych wiązań (np. dalfoprystyna) Natomiast drugą grupę (streptograminy B) stanowią cykliczne heksadepsipeptydy (np. chinuprystyna)
Wszystkie streptograminy działają bakteriostatycznie, jednak połączenie chinupristyna/dalfopristyna, którego działanie jest kilkakrotnie większe niż wynikałoby to z sumy działań tych dwóch związków, ma działanie bakteriobójcze. I właśnie połączenie tych dwóch streptogramin jest bardzo często wykorzystywane ze względu na swoje silne działanie nawet na bakterie oporne na inne antybiotyki.
Markiewicz Z., Kwiatkowski Z.A., 2012. Bakterie, antybiotyki, lekooporność. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012 (copyright 2006)