Rozwój kadry naukowej

Habilitacje Doktoraty Wykaz pracowników od 1952 roku

KADRA

Zrealizowane przewody habilitacyjne

HabilitantData kolokwiumTytuł rozprawy habilitacyjnej
Marzenna OLSZEWSKA01.07.2009Wpływ nawożenia azotem i stresu wodnego na wymianę gazową, indeks zieloności liści oraz plonowanie wybranych gatunków traw i roślin motylkowatych.więcej...
Krzysztof MŁYNARCZYK26.10.1994Przydatność niektórych gatunków traw pastewnych jako komponentów mieszanek na przemienne użytki zielone.więcej...
Kazimierz GRABOWSKI02.04.1993Renowacja łąk trwałych różnymi sposobamiwięcej...
Stanisław BENEDYCKI10.04.1992Optymalizacja nawożenia azotowego mieszanek motylkowo-trawiastych na użytkach przemiennych.więcej...
Stefan GRZEGORCZYK12.06.1990Produkcyjność kilku mieszanek łąkowych i pastwiskowych w warunkach Pojezierza Mazurskiego.więcej...
Longin OLESIŃSKI14.12.1989Geobotaniczna charakterystyka Niziny Staropruskiej.więcej...
Mieczysław OLKOWSKI24.02.1973Budowa i roślinność torfowisk Pojezierza Mazurskiego.więcej...
Antoni POCZOBUT29.04.1964Wpływ niektórych sposobów zagospodarowania łąki na plonowanie i zmianę porostu.więcej...

Obronione prace doktorskie

Data Doktorant Tytuł pracyPromotor
30.09.2008 Agata GŁOWACKA-GIL Wpływ stosowania osadów ściekowych na walory użytkowe trawników ekstensywnych prof. dr hab. Kazimierz Grabowski
14.06.2007 Tadeusz BERNATOWICZ Warunki siedliskowe a wartość paszowa wybranych gatunków roślin motylkowatych z użytków zielonych Pojezierza Olsztyńskiego prof. dr hab. Stefan Grzegorczyk
3.11.2005 Anna-Maria GOŁĘBIEWSKA Plonowanie i wartość pokarmowa mieszanek motylkowato-trawiastych z dodatkiem ziół prof. dr hab. Stefan Grzegorczyk
6.11.2002 Henryk KWIETNIEWSKI Przydatność gatunków i odmian traw gazonowych do obsiewu nawierzchni trawiastych dr hab. Kazimierz Grabowski, prof. UWM
20.02.2002Jacek ALBERSKIWystępowanie i wartość paszowa wybranych gatunków ziół z użytków zielonych Pojezierza Mazurskiego.prof. dr hab. Stefan Grzegorczyk
20.02.2002Anna BAŁUCHReakcja roślin motylkowatych i traw na sposób siewu i nawożenie mineralne.dr hab. Stanisław Benedycki, prof. UWM
22.03.2001Józef PUCZYŃSKIPlonowanie i wartość paszowa mieszanek pastwiskowych z dodatkiem ziółdr hab. Stanisław Benedycki, prof. UWM
18.03.1999Marzenna OLSZEWSKAPrzydatność koniczyny białej (Trifolium repens L.) i komonicy zwyczajnej (Lotus corniculatus L.) do mieszanek na użytki przemiennedr hab. Stefan Grzegorczyk, prof. nadzw.
10.06.1997Emilia MARKSProdukcyjność powierzchni paszowej w gospodarstwach indywidualnych województwa olsztyńskiegodr hab. Zbigniew Szwejkowski
15.05.1985Krzysztof MŁYNARCZYKPlonowanie i wartość mieszanek trawiastych przeznaczonych na przemienne użytki zielonedoc. dr hab. Mieczysław Olkowski
26.09.1985Maciej KLICKIWpływ gnojowicy oraz nawożenia mineralnego na plonowanie i skład chemiczny trzech odmian kupkówki pospolitejdoc. dr hab. Mieczysław Olkowski
29.06.1983Ryszard SIKORAWpływ gnojowicy oraz nawożenia mineralnego na skład botaniczny i plonowanie pastwiska w Zakładzie Rolnym Małdytydoc. dr hab. Mieczysław Olkowski
11.11.1981Stefan GRZEGORCZYKRoślinność i plonowanie kilku mieszanek łąkowych oraz pastwiskowych w warunkach zróżnicowanego nawożeniadoc. dr hab. Mieczysław Olkowski
24.09.1980Kazimierz GRABOWSKIWpływ zróżnicowanego nawożenia mineralnego oraz użytkowania na roślinność i plonowanie łąki trwałej na glebie murszowo-torfowejdoc. dr hab. Mieczysław Olkowski
11.11.1978Jan JASIŃSKIWpływ różnych sposobów siewu kilku mieszanek motylkowo-trawiastych na plon i jakość siana w ZD Popielnodoc. dr hab. Mieczysław Olkowski
13.12.1975Tadeusz SZAREJKOBadania łąk zagospodarowanych metodą tzw. pełnej uprawy na glebach organogenicznych w województwie olsztyńskimprof. dr hab. Antoni Poczobut
26.05.1973Stanisław BENEDYCKIPorównanie uproszczonych mieszanek motylkowo-trawiastych zastosowanych do obsiewu łąki na glebie organogenicznejprof. dr hab. Antoni Poczobut
26.09.1967Teresa DOBRZYCKABadanie nad wpływem herbicydów na roślinność łąkowądoc. dr Henryk Kern
28.10.1966Stanisława MIKŁOSZNiektóre cechy śmiałka darniowego (Deschampsia caespitosa (L.) P.B.) na tle warunków siedliskowychdoc. dr Henryk Kern
16.02.1966Longin OLESIŃSKIWystępowanie komonicy błotnej (Lotus uliginosus Schk.) w województwie olsztyńskim oraz wstępna ocena jej ekotypówdoc. dr Henryk Kern
16.02.1966Mieczysław OLKOWSKIRoślinność gitiowisk mazurskich na tle warunków siedliskowychdoc. dr Henryk Kern
25.01.1961Kazimierz Odo ROUPPERTWpływ nawożenia mineralnego na mikroflorę zadarnionej gleby zbocza morenowegodoc. dr Henryk Kern
24.05.1960Antoni POCZOBUTBadania nad ekotypami kostrzewy łakowej województwa olsztyńskiegodoc.dr Zygmunt Tomaszewski
24.05.1960Roman KOMOROWSKIBadania nad ekotypami wyczyńca łąkowego (Alopecurus pratensis L.) w województwie olsztyńskimdoc.dr Zygmunt Tomaszewski

Poczobut A., 1963, Wpływ niektórych sposobów zagospodarowania łąki na plonowanie i zmianę porostu. Dział Wydawn. WSR Olsztyn: 1-84.

Na podstawie dziewięcioletnich badań nad niektórymi sposobami zagospodarowania łąki na glebie bagienno-mułowej, wytworzonej z utworów mułowo-torfowych, można wyciągnąć następujące wnioski:

1. W plonowaniu łąki w zależności od przebiegu pogody zarysowała się pewna prawidłowość. Na wszystkich obiektach uzyskano najwyższe plony siana w sprzyjającym 1957 roku. Zdecydowana natomiast obniżka wystąpiła w niekorzystnych ostatnich dwóch latach, szczególnie w stosunku do pierwszego pokosu.

2. Najwyższe plony siana otrzymano na obiekcie „orka + zasiew”, przy czym średnia zwyżka /z 9 lat/ była istotna w stosunku do innych kombinacji.

3. Podsiew w początkowym okresie dał nawet niższy ogólny plon niż obiekt kontrolny. W następnych latach nastąpił dynamiczny rozwój roślinności. W efekcie końcowym średni plon był jednakowy jak na obiekcie „nawożenie".

4. Nawożenie w wydatny sposób wpłynęło na podniesienie produkcyjności łąki, przy czym w poszczególnych latach plonowanie było dość równomierne, czego nie stwierdzono przy podsiewie. Ogólna zwyżka z obu pokosów była istotna w porównaniu do poletek kontrolnych i bronowanych.

5. Bronowanie ujemnie odbiło się na plonowanie łąki. Istotne jednak zróżnicowanie w plonach w porównaniu do obiektu kontrolnego wystąpiło jedynie w niektórych latach w stosunku do pierwszego, czy też drugiego pokosu lub plonu ogólnego.

6. Najkorzystniejszy skład botaniczny siana uzyskano na obiekcie „orka + zasiew". Charakteryzował się on najwyższą zawartością traw, najmniejszą ilością chwastów, a nawet turzyc / z wyjątkiem ostatnich trzech lat/. Rośliny motylkowe wystąpiły w największym nasileniu jedynie w drugim roku po zasiewie. W następnych latach udział ich w poroście był ograniczony i podlegał dużym wahaniom, podobnie jak na innych obiektach. Śmiałek darniowy wystąpił także w najmniejszej ilości.

7. Dość dobry i podobny był układ poszczególnych grup roślinności na obiektach „podsiew" i „nawożenie". Procentowa zawartość traw w sianie była wyższa niż na poletkach kontrolnych i bronowanych. W ograniczonej ilości wystąpiło także zachwaszczenie. Udział roślin motylkowych był zmienny i niekiedy nawet mniejszy niż na poletkach kontrolnych i bronowanych. Zmniejszona również była zawartość turzyc w sianie /z wyjątkiem pierwszych trzech lat/ oraz śmiałka darniowego.

8. Skład botaniczny siana na poletkach bronowanych był zbliżony do obiektu kontrolnego. Zarysowała się jednak pewna tendencja zniżkowa w niektórych latach w zawartości chwastów, roślin motylkowych oraz śmiałka darniowego. Zdecydowanie wystąpiła także największa ilość turzyc na poletkach bronowanych w porównaniu do innych obiektów.

9. W runi łąkowej na obiektach „orka + zasiew" i „podsiew" utrzymały się wszystkie gatunki wchodzące w skład mieszanek z wyraźną dominacją kostrzewy łąkowej oraz ograniczoną ilością wiechliny błotnej, która nie znalazła odpowiednich warunków rozwoju. Rośliny motylkowe wykazały zwiększony udział jedynie w drugim roku po zasiewie, w następnych zaś latach ilość ich była nieznaczna.

10. Skład gatunkowy runi łąkowej na wszystkich obiektach był podobny. Bóżnice zarysowały się jedynie w nasileniu występowania poszczególnych gatunków. Z traw wysokich najczęściej występowały kostrzewa łąkowa, wyczyniec łąkowy, mozga trzcinowata, tymotka oraz kostrzewa trzcinowa. W trawach niskich dominowała kostrzewa czerwona rozłogowa z wiechliną łąkową. Powszechnie również notowano występowanie śmiałka darniowego oraz turzyc. Z roślin motylkowych najpospolitszymi były groszek żółty oraz koniczyna biała. W grupie chwastów na czołowe miejsce wysuwały się mniszek pospolity, jaskry ostry i rozłogowy oraz rdest ziemnowodny.

11. Z wydzielonych grup roślinności najkorzystniejszą zawartość składników pokarmowych wykazały motylkowe oraz chwasty. Zasobne one były w białko surowe i inne składniki oraz ubogie we włókno. Trawy i wydzielony śmiałek darniowy posiadały podobny do siebie skład chemiczny. Zbli-żoną zawartość składników do traw i wydzielonego śmiałka darniowego wykazały turzyce. Posiadały one jednak znacznie większą ilość białka surowego.

12. Najwyższy plon białka surowego w q z 1 ha otrzymano z obliczeń średniej za okres ostatnich trzech lat na obiekcie „orka + zasiew". W następnej kolejności należy postawić podsiew, z którego uzyskano większą ilość tego składnika niż z obiektu „nawożenie". Najniższą ilość białka otrzymano z poletek bronowanych. Podkreślić należy, że plon białka uzależniony jest, obok składu botanicznego i innych czynników, od ogólnego plonu siana.

13. Z przeprowadzonych badań dla praktycznego rolnictwa wypływa następujące wskazówki:

Podniesienie produkcyjności zaniedbanych łąk w opisywanych warunkach siedliskowych można osiągnąć przez przeoranie starej darni i obsiew na nowo mieszanką traw oraz roślin motylkowych. Wszystkie jednak zabiegi uprawowe winny być bardzo starannie przeprowadzone. Systematycznie należy również corocznie stosować nawożenie, jak też racjonalnie użytkować.

Drogą tylko samego stałego nawożenia można również osiągnąć dobre efekty gospodarcze, uzyskując w poszczególnych latach równomierne plonowanie łąki.

Podobne wyniki do nawożenia można osiągnąć z podsiewu. Z uwagi jednak na koszt tego zabiegu należy w praktyce zalecać raczej samo nawożenie.

Olkowski M., 1972, Budowa i roślinność torfowisk Pojezierza Mazurskiego. Zesz. nauk. ART. Olszt., ser. A, Supplementum 13: 1-77.

Przedstawione w niniejszej pracy wyniki są rezultatem wieloletnich badań przeprowadzonych na 2271 obiektach torfowych o łącznej powierzchni 29 769,8 ha. Badania te miały na celu poznanie warunków siedliskowych torfowisk, położonych w najbardziej zróżnicowanej geomorfologicznie środkowej części Pojezierza Mazurskiego, ze szczególnym uwzględnieniem budowy złóż, właściwości gleb oraz szaty roślinnej. Posłużyło to jednocześnie do przeprowadzenia oceny stopnia wykorzystania gospodarczego tych terenów i wykazania ich potencjalnej możliwości produkcyjnej. Ponadto tego rodzaju opracowanie może przyczynić się w przyszłości do ustalenia takiego kierunku gospodarki, który by nie naruszał w jaskrawy sposób środowiska przyrodniczego torfowisk. Na podstawie uzyskanych wyników badań podać zatem można następujące uwagi końcowe i wnioski:

1. W urozmaiconym układzie geomorfologicznym terenu Pojezierza Mazurskiego występują rozmaite formy torfowisk, zarówno pod względem wielkości i głębokości złóż, jak również regularności przebiegu granicy zerowej. Torfowiska tego obszaru cechują się także bardzo dużym rozdrobnieniem, gdyż około 70% zbadanych obiektów nie przekracza powierzchni 5 ha. Udział natomiast torfowisk większych (powyżej 25 ha) wynosi zaledwie 7%, jednak ich łączna powierzchnia stanowi prawie 2/3 areału wszystkich złóż. Średnia przy tym wielkość torfowisk w powiatach środkowej części Pojezierza Mazurskiego waha się w granicach 6-14 ha, a stopień zatorfienia kształtuje się od II do IV.

2. Budowa stratygraficzna zbadanych złóż wskazuje na dużą różnorodność występujących torfów oraz na zdecydowaną przewagę torfowisk o charakterze limnogenicznym. Specyfiką regionalną jest również duży udział torfowisk śródmorenowych (bezodpływowych), wykazujących najgłębsze pokłady torfu (nawet ponad 10 m). Złoża typu niskiego zbudowane są najczęściej z następujących rodzajów torfu: szuwarowego (Limno-Phragmitioni), mechowo-turzycowiskowego (Bryalo-Pawocaricioni), turzycowiskowego (Magnocaricioni) i olesowego (Alnioni). Torfy zaś typu wysokiego i przejściowego posiadają w swoim składzie głównie torfowce z domieszką wełnianki (torfy: Ombro-Sphagnioni i Minero- -Sphagnioni). Średnia miąższość warstwy torfowej zbadanych torfowisk wynosi najczęściej 1,0-2,5 m, natomiast maksymalna głębokość złóż układa się zwykle w granicach 2,5-5,0 m, a dość często dochodzi nawet do 12,0 m. Spowodowane jest to występowaniem pod warstwą torfu grubych pokładów gytii, która w wypadku gytiowisk buduje cały, nawet 14-metrowej głębokości profil złoża.

3. Gleby torfowisk opisywanego regionu należą w większości do typu murszowego (55,6%), rzadziej mułowego (25,3%) oraz torfowego (19,1%). Zajmujące największą powierzchnię gleby murszowo-torfowe są prawie całkowicie w użytkowaniu rolniczym, jako łąki lub pastwiska. Wymagają one systematycznego wałowania oraz nawożenia fosforowo-potasowego, jak też azotowego. Duża część użytków zielonych znajduje się ponadto na glebach mułowo-torfowych, których wierzchnia warstwa posiada właściwości zbliżone do gleb mineralnych. Tego typu gleby wykazują nieco inne zapotrzebowanie w zakresie nawożenia niż gleby murszowo-torfowe, zwłaszcza odnośnie azotu. Trzecim wyróżnionym typem są gleby torfowe, związane przeważnie ze złożami o czynnym procesie torfotwórczym i to zarówno w środowiskach oligo, jak też eutroficznych.

4. Na zbadanych torfowiskach wyróżniono 29 asocjacji, należących do 18 związków, 11 rzędów i 10 klas. Pod względem zajmowanej powierzchni dominują jednak zbiorowiska łąkowo-pastwiskowe z kl. Molinio-Juncetea oraz szuwarowe z kl. Phragmitetea. Często występują także zbiorowiska z klas: Scheuchzerio-Caricetea fuscae, Alnetea glutinosae, Vaccinio-Piceetea i Oxycocco-Sphagnetea. Panującymi zespołami są: Cirsio-Polygonetum bistortae i Caricetum gracilis, jak też Carici elongatae - Alnetum medioeuropaeum, a na torfowiskach wysokich Pino-Vaccinietum uliginosi.

5. W wyróżnionych fitocenozach torfowiskowych stwierdzono występowanie 72 gatunków mszaków i 430 gatunków roślin naczyniowych. Najliczniej przy tym reprezentowane są rodziny: Compositae (48 gatunków), Gramineae (47 gatunków) i Cyperaceae (44 gatunki). Natomiast ważna z punktu widzenia rolniczego rodzina Papilionaceae liczy 13 gatunków. Wśród zanotowanych roślin niektóre wykazują bardzo dużą częstotliwość występowania, jak: Lythrum salicaria, Festuca rubra, Deschampsia caespitosa, Carex fusca, C. acutiformis, C. gracilis i Juncus effusus. Do gatunków najrzadziej spotykanych należą między innymi: Chamaedaphne calyculata, Rubus chamaemorus, Betula humilis oraz Carex aristata, C. chordorrhiza, Cirsium rivulare, Hydrocotyle vulgaris, Orchis Traunsteineri, Rhynchospora alba, Stellaria crassifolia, a także Empetrum nigrum.

6. W użytkowaniu rolniczym znajduje się około 70% powierzchni zbadanych torfowisk, przy czym są to przeważnie łąki (56,2%), rzadziej pastwiska (12,7%). Wartość produkcyjna tych terenów jest jeszcze stosunkowo niska z uwagi na brak lub niepełne nawożenie, nieracjonalne użytkowanie i nie wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych, zwłaszcza wałowania. Odnosi się to szczególnie do torfowisk opanowanych przez zespoły: Cirsio-Polygonetum bistortae, Junco-Molinietum, Polygono-Scirpetum silvatici i Cirsietum palustris, w których regenerację wartościowej roślinności przeprowadzić można poprzez nawożenie, właściwe użytkowanie i pielęgnację. Tereny natomiast opanowane przez zespoły: Deschampsietum caespitosae i Epilobio-Juncetum effusi kwalifikują się do zagospodarowania metodą tzw. pełnej uprawy. Przyczyną niskiej wartości gospodarczej opisywanych użytków zielonych są również nieuregulowane stosunki wodne, wpływające niekorzystnie na rozwój wartościowych roślin łąkowo-pastwiskowych. Często występują bowiem torfowiska podmokłe, a nawet okresowo zabagnione, wymagające renowacji istniejących urządzeń melioracyjnych oraz systematycznej ich konserwacji. Przy regulacji stosunków wilgotnościowych nie można jednak dopuścić do zbytniego przesuszenia torfowisk, zwłaszcza o glebach murszowo-torfowych, które wymagają ostrożnego gospodarowania wodą. Stosunkowo dużą powierzchnię na zbadanych torfowiskach zajmują lasy (14,3%), a także różnego rodzaju nieużytki (16,7%), wśród których część stanowią potorfia. Znaczny obszar nieużytków uważać można za potencjalne tereny łąkowo-pastwiskowe, zwłaszcza torfowiska porośnięte roślinnością szuwarową. Do najbardziej trudnych, w sensie rolniczego wykorzystania, należą niewątpliwie torfowiska porośnięte kożuchem pływającej roślinności oraz gytiowiska, a także tereny pokryte dołami potorfowymi.

7. Wykorzystanie torfowisk tego regionu winno być przede wszystkim rolnicze w sensie terenów łąkowo-pastwiskowych. Ewentualne wydobywanie torfu na cele przemysłowe, kompostowe i inne, należy ograniczyć do torfowisk już częściowo zniszczonych, prowadząc eksploatację porządkową.

8. Z uwagi na występowanie na niektórych torfowiskach rzadkich gatunków roślin, często reliktowych, jak również interesujących naturalnych zbiorowisk torfotwórczych, istnieje potrzeba utrzymania istniejących rezerwatów i utworzenie nowych, zwłaszcza na torfowiskach: Duże Bagno (Pudląg), Smolak, Jeziorko koło Drozdowa, Mechacz, Sołtysek i Zielony Mechacz.

Olesiński L., 1986, Geobotaniczna charakterystyka Niziny Staropruskiej. Acta Acad. Agricult. Techn. Olst., Agricultura 46, Suppl. A: 1-38.

1. Dotychczasowy stopień zbadania Niziny Staropruskiej pod względem florystycznym był dobry w odniesieniu do gatunków rzadkich oraz interesujących, natomiast niewystarczający dla roślin pospolitszych, których rozmieszczenie było w wielu przypadkach zupełnie nie udokumentowane.

2. Na podstawie badań ustalono, że na obszarze tego makroregionu zanotowano 1021 gatunków roślin naczyniowych, rodzimych i trwale zadomowionych (45% flory Polski). Należą one do 433 rodzajów i 102 rodzin. Podana liczba gatunków jest stosunkowo wysoka, jednak wielu rzadkich roślin (ponad 200 gatunków) nie odnaleziono ponownie w ostatnim półwieczu. Mają więc one charakter historyczny. Występowanie i rozmieszczenie gatunków z takich rodza-jów, jak: Alchemilla, Rosa, Rubus i Polygonum z grupy aviculare, wymaga dalszych poszukiwań i badań.

3. Na Nizinie Staropruskiej, ze względu na stosunkowo mały obszar wyróżnia się niewiele elementów kierunkowych. Najważniejsze z nich to osiągający tu południowo-wschodni kres swego zasięgu - Rubus chamaemorus, południowo-zachodni - Agrimonia pilosa, wschodni - Hydrocotyle vulgaris i Fagus sylvatica, zachodni - Cirsium rivulare.

4. W rodzimej florze Niziny Staropruskiej najliczniejszą grupę stanowi element środkowo-europejski (187 gatunków). Jest wśród nich niewiele gatunków grupy reglowej i całkowicie brak roślin wysokogórskich. Drugi pod względem liczebności jest element borealny (137 gatunków). Wśród pozostałych największą rolę odgrywa element pontyjski (41 gatunków), natomiast bardzo słabo reprezentowany jest element atlantycki (8 gatunków), a jedynym gatunkiem arktycznym jest Rubus chamaemorus.

5. Ze względu na silne przekształcenie siedlisk, a przede wszystkim duży stopień rolniczego zagospodarowania terenu, znaczną rolę odgrywają rośliny synantropijne, zwłaszcza apofity. Spośród antropofitów na szczególną uwagę zasługują najnowsi przybysze, czyli kenofity (46 gatunków). Wiele z nich pojawiło się na obszarze badań w ostatnim czterdziestoleciu.

6. Oprócz bardzo licznej grupy gatunków, które są rozmieszczone równomiernie na całym obszarze badań, występują także rośliny, wykazujące wyraźne zasięgi lokalne, co często potwierdza słuszność podziału Niziny Staropruskiej na mezoregiony.

7. Gospodarka ludzka oprócz uzyskiwania wszelkich surowców roślinnych drogą uprawy, wykorzystuje także pewne zasoby rodzimej flory, np. naturalne i półnaturalne zbiorowiska łąkowe i leśne, zioła lecznicze i płody runa leśnego. Negatywną rolę w uprawach spełniają chwasty segetalne.

8. We florze Niziny Staropruskiej stwierdzono występowanie 76 gatunków( podlegających prawnej ochronie gatunkowej (w tym 17 częściowej). Według danych z literatury należy się liczyć z tym, że niektóre z rzadkich gatunków wyginęły już na obszarze badań. Ochronie podlegają ponadto całe zbiorowiska roślinne w rezerwatach przyrody, których większość skupia się na Wzniesieniach Górowskich. Pożądane jest więc utworzenie dalszych rezerwatów, zwłaszcza na Równinie Sępopolskiej.

Grzegorczyk S., 1989, Produkcyjność kilku mieszanek łąkowych i pastwiskowych w warunkach Pojezierza Mazurskiego. Acta Acad. Agricult. Techn. Olst., Agricultura, 47, D: 1-57.

Na podstawie 8-letnich badań przeprowadzonych w warunkach klimatyczno-glebowych Pojezierza Mazurskiego można sformułować następujące wnioski:

1. Testowane mieszanki łąkowe oraz pastwiskowe intensywnie nawożone i użytkowane zapewniają wysokie plony suchej masy, białka surowego i energii. Mniej przydatne pod tym względem okazały się jedynie monokultura mozgi trzcinowatej oraz mieszanka pastwiskowa P4 (bez kupkówki pospolitej).

2. Najtrwalszymi komponentami mieszanek łąkowych (użytkowanie 3-kośne) okazały się kupkówka pospolita, wyczyniec łąkowy, kostrzewa trzcinowa, mozga trzcinowata i wiechlina łąkowa. W mieszankach pastwiskowych (użytkowanie 4-kośne) takimi składnikami były kupkówka pospolita, wiechlina łąkowa i kostrzewa czerwona, natomiast mniejszą trwałość (4-6 lat) wykazały tymotka łąkowa i kostrzewa łąkowa.

3. Działanie nawozowe gnojowicy świńskiej w dawce 100 m3/ha i nawożenia mineralnego w wysokości 393-443 kg NPK/ha okazało się zbliżone, czego wynikiem była podobna dynamika plonowania mieszanek w 8-letnim okresie badań.

4. Z punktu widzenia żywienia zwierząt wyprodukowana z mieszanek łąkowych i pastwiskowych pasza okazała się zasobna w białko, magnez, potas, żelazo i mangan oraz częściowo w sód. Wykazywała natomiast znaczne niedobory wapnia, jednakże przy właściwym stosunku K : (Ca+Mg), a także niewielkie braki fosforu, cynku i miedzi.

5. Na skład chemiczny runi łąkowo-pastwiskowej istotny wpływ, oprócz składu gatunkowego mieszanek i nawożenia, wywarł przebieg pogody, a zwłaszcza temperatura powietrza i suma opadów atmosferycznych. Dotyczy to szczególnie zawartości surowego białka, włókna, tłuszczu, związków bezazotowych wyciągowych, wapnia, magnezu, fosforu i sodu.

6. Wieloletnie, systematyczne stosowanie gnojowicy, w porównaniu z nawożeniem mineralnym, powodowało zmiany składu gatunkowego runi (mniejszy udział wiechliny łąkowej, a większy kupkówki pospolitej i chwastów) oraz chemizmu roślin (większa zawartość potasu, cynku, a częściowo także surowego białka, tłuszczu i popiołu, magnezu i miedzi, mniejsza natomiast - manganu).

7. Dawka 100 m3/ha gnojowicy świńskiej wnosiła do gleby zbyt duże ilości azotu i fosforu. Nie może więc być zalecana praktyce rolniczej do stosowania ze względu na niebezpieczeństwo eutrofizaeji wód gruntowych i otwartych. Lepsze rezultaty uzyskuje się ze stosowania mniejszej dawki gnojowicy łącznie z uzupełniającym nawożeniem mineralnym (azotowo-fosforowym).

8. Do nawożenia gnojowicą nadaje się szczególnie monokultura kupkówki pospolitej, gdyż lepiej od mieszanek wykorzystuje zawarte w niej składniki pokarmowe.

Benedycki S., 1991, Optymalizacja nawożenia azotowego mieszanek motylkowo-trawiastych na użytkach przemiennych. Acta Acad. Agricult. Techn. Olst., Agricultura, 52: 1-58.

Na podstawie 5-letnich badań prowadzonych w warunkach siedliskowych, typowych dla Pojezierza Mazurskiego, można sprecyzować następujące wnioski:

1. Zastosowane do obsiewu użytku przemiennego mieszanki motylkowo-trawiaste przez 3 lata pełnego użytkowania cechowały się dużą wiernością występowania w runi zastosowanych komponentów oraz mini-malnym zachwaszczeniem. W warunkach glebowych i klimatycznych prowadzonych badań trwalszą od koniczyny łąkowej okazała się komonica zwyczajna, która w trzecim roku stanowiła jeszcze ok. 25% runi. Nawo-żenie azotowe stymulowało ustępowanie motylkowatych z runi.

2. Przydatne do tego typu mieszanek i sposobu użytkowania okazały się kostrzewa łąkowa i kupkówka pospolita, które dobrze wypełniły miejsca po ustępujących motylkowatych, a szczególnie po koniczynie łąkowej. Proces ekspansji traw był potęgowany wzrastającym nawożeniem azotowym. Mieszanki wielogatunkowe (doświadczenie B) cechowały się bardziej dynamicznymi zmianami w składzie gatunkowym.

3. Uzyskane plony w warunkach wzrastającego nawożenia azotowego od 0-360 kg N/ha/3 lata świadczą o dużych możliwościach plonotwórczych tych mieszanek (szczególnie wielogatunkowych - doświadczenie B) z tym, że zastosowanie dawki 120 kg N/ha w ostatnim roku użytkowania dawało istotnie najwyższe plony. Mieszanki z udziałem komonicy zwyczajnej plonowały na poziomie zbliżonym do powszechnie preferowanych zestawów z koniczyną łąkową.

4. Plon motylkowatych był wysoce istotnie uzależniony od poziomu nawożenia azotem i obniżał się wraz ze wzrostem dawek N, na co szczególnie silnie reagowała komonica zwyczajna. W mieszance wielogatunkowej (doświadczenie B) motylkowate plonowały wysoce istotnie lepiej, tj. o 2,5 t z ha/3 lata, w porównaniu z mieszankami dwugatunkowymi (doświadczenie A).

5. Parametry jakościowe uzyskanej paszy z użytku przemiennego, obsianego testowanymi mieszankami, odpowiadały na ogół kryterium żywieniowym. Na zadowalającym poziomie układał się stosunek węglowodanowo-białkowy oraz proporcje między składnikami mineralnymi (K : (Ca+Mg), Ca : P, Fe : Mn), jedynie poziom zawartości miedzi w paszy był niski (6,2-7,0 mg Cu/kg s.m.). Nawożenie azotowe wysoce istotnie obniżało wartość stosunku węglowodanowo-białkowego, nie mając wpływu na pozostałe badane parametry jakościowe paszy.

6. Pobranie azotu przez plon mieszanek w obu doświadczeniach wynosiło średnio ok. 200 kg/ha rocznie i było zróżnicowane zarówno pomiędzy doświadczeniami, mieszankami jak i nawożeniem. Nawożenie azotowe ograniczało pobranie azotu przez plon roślin motylkowatych, natomiast pobudzając rozwój traw wpłynęło na zwiększenie ogólnego pobrania. Komonica zwyczajna na glebach kompleksu żytniego dobrego okazała się rośliną bardziej aktywną biologicznie niż koniczyna łąkowa, wiążąc o 1/3 azotu więcej na obiektach nawożonych PK.

7. Uprawa mieszanek na użytku przemiennym spowodowała wzbogacenie gleby w substancję organiczną oraz w N-ogólny. Stwierdzono wzrost zasobności gleby w azot po mieszankach komonicowych średnio o 420 kg N/ha, natomiast po koniczynowych - 180 kg N/ha. Nawożenie azotowe zmniejszało wzbogacenie gleby w ten składnik z 420 kg (PK) do 270 kg (360 N).

8. Urodzajność gleby mierzona plonem fitomasy rzepaku ozimego wzrosła ponad dwukrotnie pod wpływem 3 letniej uprawy mieszanek motylkowo-trawiastych. Wysoce istotnie lepsze efekty uzyskano na stanowiskach po mieszankach z udziałem komonicy zwyczajnej. Następcze działanie nawożenia N było ujemnie skorelowane z plonem rzepaku.

9. Przeprowadzone badania pozwalają na preferowanie do obsiewu użytków przemiennych na glebach kompleksu żytniego dobrego wielogatunkowych mieszanek traw z 50-procentowym udziałem komonicy zwy-czajnej, zalecając ograniczone nawożenie azotowe od 0 do 120 kg N/ha w ostatnim roku użytkowania wraz z 35 kg P i 100 kg K/ha.

Grabowski K., 1992, Renowacja łąk trwałych różnymi sposobami. Acta Acad Agricult. Techn. Olst. Agricultura, 53, Supplementum B: 1-50.

Na podstawie przeprowadzonych badań, można sprecyzować następujące uwagi końcowe i wnioski:

1. Zastosowane mechaniczne i chemiczno-mechaniczne sposoby odnawiania łąki trwałej istotnie wpłynęły na zmianę składu florystycznego, podniesienie produkcyjności i jakości runi.

2. Spośród porównywanych wariantów uprawowych najlepsze efekty wyrażone wysokością plonów runi w t/ha s.m., potwierdzone statystycznie, uzyskano po gryzowaniu, w przeciwieństwie do talerzowania i siewu bezpośredniego w darń, które zapewniły rezultaty niższe i wzajemnie zbliżone.

3. Z testowanych mieszanek moty1kowo-trawiastych najbardziej przydatnymi do renowacji okazały się zestawy oparte o kupkówkę pospolitą (M1 i M4), kostrzewę łąkową (M3) i wyczyniec łąkowy (M5). Zapewniły one wysokie plony zarówno suchej masy, jak i białka ogólnego i energii. Oprócz ww. gatunków przewodnich mieszanek ważną rolę plonotwórczą odegrała tymotka łąkowa, zwłaszcza przy chemiczno-mechanicznym niszczeniu runi.

4. Z punktu widzenia żywienia zwierząt wyprodukowana pasza na glebie torfowo-murszowej okazała się zasobna w fosfor, wapń, magnez i żelazo. Charakteryzowała się niedoborem sodu, manganu, cynku i miedzi oraz nadmiarem potasu, chociaż stosunek K:(Ca+Mg) był właściwy. Parametry jakościowe runi łąkowej na madzie ciężkiej odpowiadały kryteriom żywieniowym; stwierdzono jednak nadmiar potasu i szeroki stosunek K:Na, natomiast pozostałe proporcje między składnikami (K:(Ca+Mg), Ca:P, Ca:Mg i Fe:Mn) układały się prawidłowo.

5. Niezależnie od techniki niszczenia darni ogólnie lepsze efekty uzyskano na glebie mineralnej niż organogenicznej. Przede wszystkim wyraziło się to korzystniejszym składem f1orystycznym runi, plonowaniem oraz chemizmem pozyskiwanej paszy.

6. Ekonomiczna ocena badanych wariantów i uzyskane efekty plonotwórcze oraz ochrona gleb torfowo-murszowych przed procesem degradacji pozwalają na szerokie preferowanie w praktyce rolniczej siewu bezpośredniego w darń - metody prostej, energooszczędnej i najtańszej.

Młynarczyk K., 1994, Przydatność niektórych gatunków traw pastewnych jako komponentów mieszanek na przemienne użytki zielone. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricultura, 57, Suppl. A: 1-37.

1. Przeprowadzone badania wykazują małą przydatność tymotki łąkowej, kostrzewy łąkowej i stokłosy obiedkowatej jako komponentów mieszanek z gatunkami wysokokonkurencyjnymi — rajgrasem wyniosłym i kupkówką pospolitą.

2. Mieszanki tymotki łąkowej z kostrzewą łąkową i kupkówką pospolitą lepiej zadarniają powierzchnię w porównaniu z zestawami złożonymi ze stokłosy obiedkowatej, rajgrasu wyniosłego i kostrzewy łąkowej.

3. Zróżnicowanie zawartości podstawowych składników pokarmowych i mineralnych w poszczególnych trawach stwarza konieczność wzięcia pod uwagę tych parametrów w trakcie komponowania mieszanek.

4. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują na stokłosę obiedkowatą jako gatunek o ogólnie najkorzystniejszych właściwościach fitochemicznych.

5. Trzyletnia uprawa mieszanek trawiastych w warunkach polowych umożliwia wzbogacenie gleby w próchnicę o średnio 3,34 t/ha.

6. Do grupy gatunków, które jako komponenty mieszanek stosowanych na przemiennych użytkach zielonych Pojezierza Olsztyńskiego decydują o wielkości uzyskiwanych plonów należą rajgras wyniosły i kupkówka pospolita.

7. Sposoby siewu mieszanek trawiastych mogą wydatnie różnicować ich plonowanie w latach pełnego użytkowania.

8. Życica wielokwiatowa jako dodatek do mieszanek decyduje o wysokości plonów w roku siewu, ogranicza jednak udział w runi poszczególnych gatunków traw i może wpływać ujemnie na wydajność trójgatunkowych mieszanek typu stokłosy obiedkowatej, tymotki łąkowej a także tymotki w zestawie z kupkówką pospolitą.

9. Stosowanie wsiewek mieszanek traw w jęczmień jary w warunkach klimatycznych Pojezierza Olsztyńskiego jest uzasadnione. Zboże to znacznie ogranicza zachwaszczenie zasiewów, umożliwia uzyskanie w roku siewu znaczących plonów ziarna i niekiedy "ściernianki" oraz nie wpływa na obniżenie plonowania wsiewanych traw pastewnych w latach pełnego użytkowania.

Olszewska M., 2009, Wpływ nawożenia azotem i stresu wodnego na wymianę gazową, indeks zieloności liści oraz plonowanie wybranych gatunków traw i roślin motylkowatych. Zbiór publikacji naukowych

Na podstawie badań prowadzonych w latach 2001-2006 w Stacji Dydaktyczno-Doświadczalnej w Tomaszkowie oraz w szklarni UWM w Olsztynie wykazano, iż:

1. Festulolium uprawiana w mieszankach z roślinami motylkowatymi w porównaniu z uprawą w siewie czystym odznaczała się istotnie większą intensywnością fotosyntezy i transpiracji, lepiej wykorzystywała wodę oraz zawierała więcej chlorofilu w liściach.

2. Azot związany biologicznie przez rośliny motylkowate był lepiej wykorzystywany przez festulolium niż azot mineralny wprowadzony do gleby z nawozem, co wynika z faktu, że festulolium uprawiana w mieszankach z roślinami motylkowatymi charakteryzowała się istotnie wyższą fotosyntezą i transpiracją na obiektach nie nawożonych azotem niż uprawiana w siewie czystym i nawożona 120 kg N*ha-1.

3. Nawożenie azotem istotnie zwiększało intensywność fotosyntezy, wartości SPAD oraz plonowanie życicy trwałej i kupkówki pospolitej, ograniczało natomiast parowanie wody z jednostki powierzchni liści. Odmiany życicy trwałej zawierały więcej chlorofilu w liściach i silniej reagowały na aplikowany azot niż odmiany kupkówki pospolitej.

4. Reakcja życicy trwałej i kupkówki pospolitej na stres wodny zależała w dużym stopniu od typu gleby, na której były uprawiane. Badane gatunki traw uprawiane na glebie organicznej w większym stopniu ograniczały intensywność fotosyntezy i transpiracji pod wpływem stresu wodnego niż uprawiane na glebie mineralnej.

5. Badane gatunki roślin motylkowatych różnie reagowały na stres wodny. U koniczyny białej stwierdzono większe ograniczenie fotosyntezy na glebie mineralnej, zaś u komonicy zwyczajnej na glebie organicznej.

6. U wszystkich testowanych gatunków poddanych stresowi wodnemu stwierdzono istotną dodatnią zależność między intensywnością fotosyntezy i plonem suchej masy oraz brak zależności między poziomem chlorofilu a intensywnością fotosyntezy. Stres wodny spowodował również obniżenie plonowania oraz wzrost poziomu chlorofilu w liściach tych gatunków. Wyjątek stanowiła życica trwała uprawiana na glebie mineralnej, u której nie stwierdzono istotnych zmian w poziomie chlorofilu.

Wykaz pracowników Katedry od 1952 roku

Lp. Imię i nazwisko Rok ztrudnienia Rok zakończenia pracy
1 Henryk Kern 1952 1965
2 Roman Komorowski 1952 1970
3 Antoni Poczobut 1952 1975
4 Maria Szałańska 1952 1954
5 Alina Lis 1952 1953
6 Jan Rydzewski 1952 1955
7 Leontyna Olszewska 1953 1953
8 Kazimierz Odo Rouppert 1953 1976
9 Maria Bergau 1953 1969
10 Regina Trabszo 1954 1966
11 Antoni Steckiewicz 1955 1956
12 Longin Olesiński 1955 1991
13 Anna Badyra 1955 1957
14 Jerzy Suchta 1955 1957
15 Stanisława Mikłosz-Wiśniewska 1956 1992
16 Jerzy Sawicki 1957 1961
17 Mieczysław Olkowski 1957 1988
18 Teresa Dobrzycka 1960 1991
19 Maria Damska 1961 1961
20 Zofia Nurczyk-Kaszorek 1961 1995
21 Sławomir Prończuk 1961 1962
22 Jarosław Sawa 1962 1962
23 Krystyna Pieniążek 1966 1971
24 Adela Szumlańska 1968 1977
25 Ryszard Pniewski 1970 1974
26 Ewa Pyrka 1970 1971
27 Elżbieta Leska-Kaliszewska 1971 2004
28 Stanisław Benedycki 1973 2006
29 Kazimierz Polkowski 1975 1976
30 Stefan Grzegorczyk 1975
31 Maciej Klicki 1975 1991
32 Krzysztof Młynarczyk 1976 1997
33 Ewa Tańska - Harajda 1977 1989
34 Wiesława Stawicka 1977 1984
35 Jolanta Stępień 1977 1981
36 Czesław Buczyński 1977 1978
37 Barbara Deszczyńska 1978 1978
38 Anna Mikłosz 1979 1979
39 Jolanta Ramotowska Chechłowska 1979 1998
40 Kazimierz Grabowski 1979
41 Małgorzata Szarabajko 1981 1986
42 Anna Pieńkowska 1982 1983
48 Mirosław Szymański 1985 1988
45 Urszula Rekowska 1987 1992
43 Irena Olszewska 1988
44 Emilia Marks 1988 1997
46 Teresa Palczak-Gębczyńska 1991 1996
47 Bogdan Mańkowski 1994 1995
49 Henryk Kwietniewski 1995 2011
50 Marzenna Olszewska 1995
51 Anna Bałuch -Małecka 1996
52 Adam Kozikowski 1998 2014
53 Jacek Alberski 2002
54 Larysa Kowalczuk 2004