Postnaturalny enwironmentalizm – etyczna emancypacja artefaktów w filozofii środowiskowej
Postnatural Environmentalism – Ethical Emancipation of Artifacts in Environmental Philosophy

DOI: https://doi.org/10.31648/hip.320

O autorce

Magdalena Hoły-Łuczaj
https://orcid.org/0000-0001-5860-3638
Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie

Słowa kluczowe

Vogel, postnaturalny enwironmentalizm, artefakty, ekstensjonizm etyczny

Abstrakt

W Myśląc jak mall Steven Vogel krytykuje różne nurty w filozofii środowiskowej za wykluczenie rzeczy użytkowych z zakresu jej zainteresowania jako metafizycznie i etycznie mało znaczących bytów. Postnaturalny enwironmentalizm zaproponowany przez Vogela przeciwstawia się tej tendencji i wzywa do przemyślenia metafizycznej i etycznej kondycji artefaktów. W artykule rekonstruuję argumentację Vogela, wskazując główne problemy, jakie wiążą się z uznaniem rzeczy użytkowych za metafizycznie i etycznie podrzędne. 

Pełny Tekst (PDF)

Literatura

• Baker L. R., The Metaphysics of Everyday Life, Cambridge University Press 2009.
• Baker L. R., The Ontology of Artifacts, “Philosophical Explorations” 2004, nr 7(2), s. 99–111.
• Bennett J., Vibrant Matter: A Political Ecology of Things, Duke University Press, Durham – London 2010.
• Bernstein M.H., On Moral Considerability: An Essay on Who Morally Matters, Oxford University Press 1998.
• Bińczyk E., Inżynieria klimatu a inżynieria człowieka. Dyskursy na temat środowiska w epoce antropocenu, „Ethos” 2015, nr 3.
• Bińczyk E., Posthumanist Tendencies in Science and Technology Studies, „Political Dialogues. Journal of Biopolitics and Contemporary Politcal Theories” 2013, nr 15.
• Callicott J.B., The Pragmatic Power and Promise of Theoretical Environmental Ethics. Forging a New Discourse, (w:) A.W. Galston, C.Z. Peppard, Expanding Horizons in Bioethics, Springer, Dordrecht 2005, s. 185–208.
• Devall B., Sessions G., Ekologia głęboka. Żyć w przekonaniu, iż Natura coś znaczy, przeł. E. Margielewicz, Warszawa 1995.
• Fox W. (red.), Ethics and Built Environment, Routledge, London – New York 2002.
• Garbacz P., Zagadnienie istnienia artefaktów. Głos w dyskusji, „Filozofia Nauki” 2010, nr 71.
• Gunkel D., A Vindication of the Rights of Machines, „Philosophy & Technology” 2014, nr 27 (1).
• Hailwood S., Alienation and Nature in Environmental Philosophy, Cambridge University Press 2015.
• Hale B., Technology, the Environment and the Moral Considerability of Artefacts, (w:) J.K.B. Olsen, E. Selinegr, S. Riis (red.), New Waves in Philosophy of Technology, Palgrave Macmillan, New York 2009.
• Hoły-Łuczaj M., Istotna tożsamość physis i techne. Heidegger i problem artefaktu w ekofilozofii, „Humanistyka i Przyrodoznawstwo” 2014, nr 20, s. 515–534.
• Houkes W., Vermaas P., Actions versus Functions: A Plea For an Alternative Metaphysics of Artifacts, „Monist“ 2004, nr 87, s. 52–71.
• Houkes W., Vermaas P., Produced to Use: Combining Two Key Intuitions on the Nature of Artefacts, „Techne“ 2009, nr 13(2), s. 123–136.
• Hunt W. M., Are Mere Things Morally Considerable?, „Environmental Ethics” 1980, nr 2(3).
• Introna L., Ethics and the Speaking of Things, “Theory, Culture & Society” 2009, nr 4, s. 25–46.
• Katayama E.G., Aristotle on Artifacts: a Metaphysical Puzzle, Suny, Albany 1999.
• Katz E., Artefacts and Functions: A Note on the Value of Nature, “Environmental Values” 1993, nr 2, s. 223–232.
• Katz E., Further Adventures in the Case Against Restoration, “Environmental Ethics” 2012, nr 1, s. 67–97.
• King R. J.H., Environmental Ethics and the Built Environment, “Environmental Ethics” 2002, nr 22(2).
• Latour B., Nadzieja Pandory. Eseje o rzeczywistości w studiach nad nauką, tłum. K. Abriszewski, A. Derra, M. Smoczyński, M. Wróblewski, M. Zuber, Wyd. UMK, Toruń 2013.
• Lee K., The Natural and the Artefactual. The Implications of Deep Science and Deep Technology for Environmental Phislosophy, Lexington Books, Lanham – Boulder – New York – Oxford 1999.
• Leopold A., Zapiski z Piaszczystej Krainy, przeł. R. Kotlicki, J.P. Listwan, Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, Bystra 2004.
• Lizut R.A., Technika a wartości. Spór o aksjologiczną neutralność artefaktów, Academicon, Lublin 2014.
• Naess A., The Deep Ecology Movement, (w:) Deep Ecology for the Twenty-First Century, Shambhala, Boston 1995.
• Newman L., Dale A., Celebrating the Mundane: Nature and the Built Environment, “Environmental Values” 2013, nr 22, s. 401–413.
• Piątek Z., Etyka środowiskowa. Nowe spojrzenie na miejsce człowieka w przyrodzie, Kraków 1998.
• Smith T., Review of “Thinking like a Mall: Environmental Philosophy after the End of Nature”, “Ethics, Policy and Environment” 2016, nr 19(1), s. 114–117.
• Thompson I., Landscape and Environmental Ethics, (w:) P. Howard, I. Thompson, E. Waterton (red.), The Routledge Companion to Landscape Studies, Routledge, London – New York 2013.
• Tyburski W., Nauki humanistyczne i ekologia, Wyd. UMK, Toruń 2013.
• Verbeek P.-P., What Things Do. Philosophical Reflections on Technology, Agency, and Design, University Park Penn State 2005.
• Vogel S., Environmental Philosophy after the End of Nature, „Environmental Ethics” 2002, nr 24(1), s. 23–39.
• Vogel S., The Nature of Artfiacts, “Environmental Ethics” 2003, nr 25(2), s. 149–168.
• Vogel S., Thinking like a Mall, Cambridge MIT Press 2015.
• Wyck P. van, Primitives in the Wilderness. Deep Ecology and the Missing Human Subject, Albany 1997.