Moralne dylematy kultury współczesnej
Moral Dilemmas of Contemporary Culture

DOI: https://doi.org/10.31648/hip.329

O autorze

Krzysztof Sztalt
Uniwersytet Wrocławski

Słowa kluczowe

kryzys kultury, relatywizm, etyka, indywidualizm, rozum instrumentalny, technopol, etyka perfekcjonistyczna

Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest namysł nad kulturą współczesną postrzeganą z perspektywy etycznej, a punktem wyjścia przekonanie o kryzysie kultury europejskiej, którego źródłem miałaby być „śmierć Boga” (Nietzsche) czy też klęska „projektu oświeceniowego” (Gray). Istotą kryzysu kultury jest załamanie się dotychczas obowiązujących systemów wartości, co rodzi szereg dylematów moralnych. Typowy dla kultury współczesnej indywidualizm zaoowocował relatywizmem aksjologicznym, doprowadził do atomizmu społecznego oraz, paradoksalnie, zrodził nowe formy zniewolenia. Inną cechą współczesności jest dominacja rozumu instrumentalnego, który głównym kryterium oceny działań czyni efektywność. Konsekwencją tych przemian dokonujących się w kulturze jest z jednej strony zagubienie etyczne, z drugiej zagrożenie wolności i podmiotowości. Czy istnieje jakieś dobre wyjście z tej sytuacji? Być może lekarstwem na moralne dylematy współczesności byłby powrót do aksjologicznych źródeł. Próbę taką podjął Henryk Elzenberg w swojej etyce perfekcjonistycznej.

Pełny Tekst (PDF)

Literatura

• Arendt H., Myślenie, tłum. H. Buczyńska-Garewicz, Warszawa 1991. Elzenberg H., Z filozofii kultury, Kraków 1991.
• Gray J., Po liberalizmie, przeł. P. Maciejko, P. Rymarczyk, Warszawa 2001. Hare R.M., Myślenie moralne, jego płaszczyzny, metody i istota, przeł. J. Margański, Warszawa 2001.
• Herbert Z., Pan Cogito, Wrocław 1994.
• Kaniowski A.M., Supererogacja. Zagubiony wymiar etyki, Warszawa 1999. Kant I., Metafizyka moralności, przeł. E. Nowak, Warszawa 2005.
• Kleszcz L., Przełom hermeneutyczny w filozofii niemieckiej, Toruń 2007. Lovejoy A.O., Wielki łańcuch bytu, tłum. A. Przybysławski, Warszawa 1999.
• Lyotard J.F., Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy, przeł. M. Kowalska i J. Migasiński, Warszawa 1997.
• Nietzsche F., Pisma pozostałe, tłum. B. Baran, Kraków 1993.
• Nietzsche F., Wiedza radosna, przeł. L. Staff, Warszawa 1910–11 (reprint 1991).
• Nietzsche F., Wola mocy, tłum. S. Frycz i K. Drzewiecki, Warszawa 1910–11 (reprint 1993). Postman N., Technopol. Triumf techniki nad kulturą, przeł. A. Tanalska-Dulęba, Warszawa 2004.
• Rorty R., Między pragmatyzmem a postmodernizmem, tłum. J. Margański, Warszawa 1999.
• Taylor Ch., Etyka autentyczności, przeł. A. Pawelec, Kraków 2002. Tyburski W., Elzenberg, Warszawa 2006.