Konferencja Tydzień z Horyzontem Europa, zorganizowana w dniach 8-12.02 tego roku przez sieć Regionalnych Punktów Kontaktowych we współpracy z Krajowym Punktem Kontaktowym oraz beneficjentami grantów w kończącym się programie Horyzont 2020, potwierdziła ogromne zainteresowanie zarówno naukowców, jak i jednostek przemysłowych nowym programem ramowym Horyzont Europa oraz nowościami, które Komisja Europejska wdrożyła na potrzeby jego realizacji. Sesję inaugurującą wydarzenie obejrzało blisko 800 osób, w tym niektórzy z nich w postaci transmisji na Facebooku, gdyż platformy informatyczne konferencji błyskawicznie osiągnęły swoje limity uczestników. Podczas 5 dni konferencji 5115 osób uczestniczyło w 15 sesjach poświęconych różnym aspektom programu.

Kompleksowe przedstawienie Programu

Uczestnicy konferencji mogli zapoznać się z nową strukturą programu oraz wziąć udział w sesjach tematycznych poświęconych znanym z poprzednich programów ramowych grantom – w tym grantom z grupy Marie Skłodowskiej-Curie Actions dedykowanym mobilności naukowców czy grantom ERC – cieszącym się opinią niemal równych nagrodzie Nobla. O tym jak bardzo prestiżowe są granty ERC i jak wielkie korzyści płyną z ich realizacji zarówno dla naukowców, jak i instytucji, w której są one realizowane przekonywał w swoim wystąpieniu gość specjalny – profesor Andrzej Jajszczyk, Wiceprzewodniczący Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych. Na podstawie osobistych doświadczeń z pracy w Radzie Naukowej ERC, profesor opowiedział jak eksperci oceniają te granty i jak ważne w ich ocenie są innowacyjność i przełomowość pomysłu badawczego oraz doskonałość naukowa głównego badacza. Interesującym uzupełnieniem sesji poświęconej grantom ERC było wystąpienie laureatki grantu – prof. dr hab. inż. Urszuli Stachewicz, która opowiedziała jak przygotowywała grant ERC i jak jej pomysł na grant ewaluował do wersji końcowej badań nad wytworzeniem idealnego materiału izolacyjnego zainspirowanego naturą np. piórami pingwina. Blok tematyczny dotyczący grantów ERC obejrzało ponad 600 osób. Ponadto, przedstawiono również nowe w programie mechanizmy Klastrów i Misji, które wprowadzone zostały do zakresu programu po raz pierwszy. Z komentarzy uczestników wynika, że 55% z nich planuje złożenie aplikacji o grant w programie Horyzont Europa oraz, że potrzebują oni więcej takich spotkań jak Tydzień z Horyzontem Europa.

Swoboda w wyborze tematu badań

Pandemia zmusiła wszystkich do przeniesienia aktywności do Internetu. Sieć Regionalnych Punktów Kontaktowych już od wiosny ubiegłego roku oferuje szkolenia internetowe w zakresie europejskich grantów, jednak dopiero z okazji rozpoczęcia nowego programu ramowego regionalne punkty połączyły siły, aby kompleksowo wesprzeć społeczność naukową w przygotowaniu się do zmian. Okazuje się, że nowy program nie wymaga od zainteresowanych radykalnie zmienionego działania. Niezmiennie trzeba dobrze zaplanować działania na każdym etapie projektu, uważnie czytać zapisy w Programach Pracy a także śledzić już zrealizowane projekty, by na ich bazie kontynuować prace w kluczowych dla Europy obszarach, a w efekcie pozyskać finansowanie. Niezmiennie w obszarze badań naukowych Komisja pozostawia naukowcom swobodę wyboru tematów.

Klastry – tematy w konkursach określone przez Komisję

Klastry w programie Horyzont Europa to obszary tematyczne, które Komisja wyznaczyła jako najbardziej istotne w 2 filarze programu i w których będzie można realizować takie typy projektów jak IA, RIA i CSA. Ponad połowa budżetu całego programu przeznaczona jest na finansowanie projektów w ramach Klastrów. Projekty typu RIA to projekty badawczo - innowacyjne, dla których poziom gotowość technologicznej, czyli TRL znajduje się na poziomie niższym niż 6; projekty typu IA to projekty, dla których poziom gotowości technologicznej waha się między wyjściowym TRL na poziomie 4 - 6 i założonym do osiągniecia poziomem TRL 6 - 8 na końcu projektu; a CSA to takie projekty, w których finansowane są działania wspierające badania. Co ważne, tematy konkursów będą narzucone przez Komisję i trzeba będzie się do nich odnieść w aplikacji o pozyskanie finansowania. Niezmienny dla projektów typu IA oraz RIA jest wymóg minimalnego konsorcjum 3 instytucji z 3 różnych krajów. Zasada ta nie obowiązuje w przypadku projektów typu CSA. Partnerów można sobie dobierać z pośród instytucji w krajach członkowskich UE, krajach stowarzyszonych z Programem Horyzont Europa oraz z tzw. krajów trzecich. Szczegółowe listy krajów uprawnionych do ubiegania się o finansowanie w programie Horyzont Europa zostaną opublikowane jako załączniki do konkretnych Programów Pracy, które nadal są w opracowaniu. A ponieważ konkursy nie mogą być ogłoszone bez zatwierdzonych Programów Pracy, musimy uzbroić się w cierpliwość i zaczekać do kwietnia na ich ogłoszenie. Szczegółowe informacje o konkretnych naborach oraz powiązanych z nimi Klastrach zostaną opublikowane na portalu Funding & Tenders Portal, który jest główną platformą do składania aplikacji w programie Horyzont.

Nowicjusze mile widziani

Na przekór opiniom, że trudno jest otrzymać finansowanie w programie Horyzont z pozycji nowicjusza, prelegenci pokazali statystyki, z których jasno wynika, że 38% wszystkich dotacji trafiło do tzw. newcomers, czyli właśnie do nich.

Szansa dla krajów UE-13

Program Horyzont Europa to tysiące konkursów realizowanych w 3 głównych filarach, ale niezmiennie jego częścią pozostają tzw. działania wideningowe, do których nadal aplikować mogą polscy uczestnicy. Mają one pomóc krajom UE-13 w osiągnięciu takiej samej doskonałości badawczej, jaką posiadają już kraje założyciele wspólnoty europejskiej. W konkursach tzw. wideningowych zdaniem prelegentów jest większa szansa na pozyskanie finansowania, gdyż konkurentami są państwa o mniej więcej takim samym poziomie doskonałości badawczej. To tutaj polscy naukowcy i zespoły projektowe powinny szukać swojej szansy na rozpoczęcie przygody z Horyzontem. Zgodnie z regułą, że pierwszy prawidłowo zrealizowany projekt prowadzi do kolejnych.

Regionalne Punkty Kontaktowe PB UE

Czekając na ogłoszenie pierwszych konkursów serdecznie Państwa zapraszamy do planowania działań i przygotowania swoich jednostek pod kątem założeń nowego programu. Szczegółowych informacji na temat programu Horyzont Europa udzielą Państwu przedstawiciele sieci Regionalnych Punktów Kontaktowych PB UE. Obecnie zalecamy kontakt telefoniczny lub mailowy, ale mamy szczerą nadzieję, że już niedługo znowu będą możliwe konsultacje osobiste i będziemy mogli wspólnie z Państwem tworzyć zwycięskie wnioski, a następnie wspierać realizację pozyskanych projektów. Możecie Państwo również kierować zapytania do Krajowego Punktu Kontaktowego, który zlokalizowany jest w Warszawie. Numery kontaktowe do osób odpowiedzialnych za poszczególne elementy programu znajdą Państwo tutaj.