Z dniem 31 stycznia 2021 roku pracę w Katedrze Socjologii INP WNS UWM w Olsztynie zakończył dr hab. Marek Butrym.
Markowi dziękujemy za wieloletnią pracę na rzecz Katedry, koleżeńską pomoc i wsparcie w pracy organizacyjnej, badawczej i dydaktycznej. Mamy nadzieję, że nasza współpraca będzie kontynuowana w przyszłości na poziomie międzyuczelnianym.
Życzymy dalszych sukcesów w życiu osobistym i pracy zawodowej.
Pracownicy Katedry Socjologii
Pragniemy poinformować, że pracownik Katedry Socjologii dr Marek Butrym, decyzją Senatu UKSW, został doktorem habilitowanym. Doktorowi habilitowanemu Markowi Butrymowi serdecznie gratulujemy i życzymy dalszych sukcesów w pracy badawczej i dydaktycznej.
Pracownicy Katedry Socjologii INP UWM w Olsztynie
Ciekawa praca zaliczeniowa studentki I roku Analizy i Kreowania Trendów P. Marty Wysockiej – recenzja najnowszej książki pod redakcją prof. Marka Sokołowskiego – zapraszamy do lektury. P. Marcie Wysockiej gratulujemy!
Marta Wysocka
Wydział Humanistyczny
Analiza i kreowanie trendów, I rok
„Przekonać, pozyskać, skłonić. Re-wizje. Teoretyczne i praktyczne aspekty propagandy” to książka pod redakcją naukową Marka Sokołowskiego wydana w Toruniu w 2020 roku przez wydawnictwo Adam Marszałek. Dzieło jest monografią liczącą 440 stron, na którą składają się 4 rozdziały i należy do zbioru literatury naukowej z zakresu socjologii. Do współpracy nad publikacją zaproszono wielu naukowców m.in. filozofów, medioznawców czy pedagogów, którzy pokazali problem manipulacji i propagandy z punktu widzenia swojej dyscypliny naukowej. Publikacja porusza historyczne i współczesne perspektywy propagandy.
Od początku świata, odkąd na ziemi powstała pierwsza cywilizacja, ludzkości towarzyszy propaganda. W zmieniającym się świecie, już w czasach starożytnych ludzie zauważyli, że słowo jest doskonałym narzędziem do manipulacji. Wykorzystywali przekaz werbalny i niewerbalny, swobodnie kształtując „wygodną” im rację.
Książka porusza ważne tematy dotyczące wolności słowa. Z teoretycznego punktu widzenia wolne słowo istnieje wyłącznie w przekazie artystycznym, inne dziedziny takie jak np. dziennikarstwo czy media zostały pozbawione tego przywileju. Wiadomości podawane do opinii publicznej z góry narzucają nam interpretacje danej informacji, w celu realizacji założonej mistyfikacji. Dwóm amerykańskim naukowcom: Hermanowi i Chomskiemu udało się stworzyć filtry, które wykorzystywane są przez media w procesie przetwarzania informacji. Pięć głównych filtrów to: wielkość i koncentracja własności mediów, ogłoszenia jako podstawowe źródło dochodów mediów, zależność od informacji rządowych, dezaprobata (flak) jako narzędzie dyscyplinowania mediów oraz antykomunizm.[1] Mimo, że od wydania książki minęło 30 lat, przedstawione filtry są wciąż aktualne w odniesieniu do stale zmieniającej się rzeczywistości świata 2.0.
W publikacji jeden z autorów zastanawia się nad problemem dehumanizacji, próbują znaleźć odpowiedź na pytanie czy odczłowieczanie innych jest propagandą kultury czy cechą ludzkiej natury?[2] Człowiek z natury rodzi się wolny od wszelkich przekonań. To my sami w trakcie rozwoju, dorastania tworzymy stereotypy, w które bezmyślnie wierzymy. Stawiamy sobie granice, których nie chcemy przekroczyć ze względu na własny komfort. Wszystkie te problemy wynikają z nieświadomości. Ostatecznie autor dochodzi do wniosku, że dehumanizacja jest wytworem propagandy kultury, z czym się zgadzam.
W książce dowiadujemy się, że jednym z przekaźników informacji jest telewizja. Programy informacyjne mają swoją specyfikę prezentowania wiadomości, z którą po krótkim przeanalizowaniu zgodzi się chyba każdy odbiorca. Na początku przekazywane są wieści związane z polityką, dopiero później bieżące sprawy. Jest to celowy zabieg mający na celu przetrzymanie odbiorcy jak najdłużej, co również skutkuje większą oglądalnością. Kolejnym chwytem, którego nie jesteśmy świadomi jest kadrowanie i prezentowanie informacji w odpowiedniej scenerii. Nawet informacji prezentowane „na żywo” poddawane są tego typu modyfikacjom (ulepszeniom).
W jednym z ostatnich rozdziałów poruszony jest temat antyzachodniej propagandy. Dowiadujemy się, że dane zjawisko wykorzystywane jest przez podmioty w celu wywołania określonych kroków, działań w realizowaniu własnej polityki. Dzięki obywatelom, którzy są uzależnieni od mediów i zawierzają każdej informacji umieszczonej w nich, dana propaganda ma wysoką skuteczność.[3] Przykładem jest referendum w sprawie Brexitu, gdzie dowiadujemy się, że za całą sytuacją stoi Rosja. Zadajemy pytanie: Czy naprawdę Rosja przyczyniła się do rozłamu w Unii Europejskiej, czy to była antyzachodnia propaganda ze strony władz brytyjskich?
Kolejnym ciekawy aspekt poruszony w publikacji to propagandy w mediach społecznościowych. Od dawna było wiadomo, że Internet pełni ważną rolę w reklamie, marketingu ale również w aspekcie politycznym. W jednym z rozdziałów dowiadujemy się, że dzięki wykorzystywaniu algorytmów, automatyzacji i targetowania opartego na dostarczanych przez użytkowników danych takich jak: zainteresowania, religia, położenie demograficzne[4] stajemy się „celem”-potencjalną grupą docelową przedsiębiorstw i polityków. Informacje zawarte w tej części publikacji uświadomiły mi, że to co oglądam, czym się zainteresuję, częściej jest wyświetlane, proponowane- nie zdawałam sobie sprawy, że biorę udział w propagandzie.
O książce usłyszałam niedawno, ponieważ jest nowością. Została wydana na przełomie marca i kwietnia tego roku. Przeczytanie i zrecenzowanie publikacji było formą zaliczenia przedmiotu na studiach. Monografia porusza wiele spraw dotyczących codziennego życia. Książka bardzo trafiła w moje gusta, czego zupełnie się nie spodziewałam, ponieważ na co dzień nie sięgam po tego typu literaturę. Publikacja zawiera wiele szczegółów oraz przykładów manipulacji na świecie. Skłania do refleksji, dzięki niej zaczęłam dostrzegać spawy, na które wcześniej nie zwracałam uwagi. Między innymi zaczęłam interesować się tym, w jaki sposób przedstawiane, przekazywane i prezentowane są informacje. Zmieniłam nastawienie do wiadomości o tak bieżącym i ważnym temacie, jakim jest pandemia COVID-19. Książka przekonała mnie o słuszności twierdzenia, że jesteśmy manipulowani na każdym kroku.
Żyjemy w świecie kłamstwa i obłudy. Jesteśmy marionetkami w rękach niewidzialnego wroga. Mamy świadomość jego istnienia, lecz nie możemy z nim walczyć, ponieważ jest nienamacalny. W książce najbardziej spodobały mi się poruszane aspekty historyczne, mianowicie propaganda Josepha Goebbelsa, jego współpraca z Hitlerem, to jak wielką postacią był, poprzez swoją inteligencję. Ale także walka o przynależność Wilna i pokazane tam układy. Publikacja podoba mi się również dlatego, że wprost, bez owijania w bawełnę opisuje problem współczesnego świata. Poprzez swoją szczerość i bezpośredniość w mocny sposób trafia lub trafi w przyszłości do czytelników. Myślę, że w krótkim czasie zbierze rzeszę zwolenników. Monografia dała mi wyobrażenie o skali problemu, jednocześnie dając przekonanie, że zjawisko wciąż narasta.
Cieszę się, że miałam okazję sięgnąć po tego typu literaturę, ponieważ zgłębiłam swoją wiedzę na temat otaczającego mnie świata. Nie sądziłam, że tego typu problematyka kiedykolwiek mnie zainteresuje i skłoni do tak głębokich przemyśleń, jednocześnie nakłaniając i zachęcając mnie do sięgnięcia po kolejne tego typu dzieła. Na początku książka nie sprawiła mi dużo przyjemności, jednak z każdą stroną coraz bardziej mnie wciągała.
Na zakończenie swojej wypowiedzi stwierdzam, że książka jest bardzo wartościowa, intrygująca i wciągająca pomimo, że należy do literatury naukowej.
[1] E.S. Herman, The Propaganda Model Revisited, „Monthly Review” 1996, No. 68,is sue 8; E.S. Herman, The Propaganda Model. A Retrospective, „Against All Reason. Propaganda, Politics, Power” 2003, vol. 1, s. 11. w: M. Sokołowski, Przekonać, pozyskać, skłonić. Re-wizje. Teoretyczne i praktyczne aspekty propagand, Toruń 2020, 60
[2] J. Sieradzan Odczłowieczanie innych: propaganda kultury czy cecha ludzkiej natury, 83 w: M. Sokołowski, Przekonać, pozyskać, skłonić. Re-wizje. Teoretyczne i praktyczne aspekty propagand, Toruń 2020, 60
[3] T. Gajewski. Antyzachodnie działania propagandowe w środowisku sieciowym, 369 w: M. Sokołowski, Przekonać, pozyskać, skłonić. Re-wizje. Teoretyczne i praktyczne aspekty propagand, Toruń 2020
[4] Maciej Świstoń Facebook i reklama polityczna – teoretyczne i praktyczne aspekty targetowania, 373 w: : M. Sokołowski, Przekonać, pozyskać, skłonić. Re-wizje. Teoretyczne i praktyczne aspekty propagand, Toruń 2020
Kandydaci! 4 czerwca ruszyła Internetowa Rejestracja Kandydatów.
Co studiować❓
Oczywiście: SOCJOLOGIĘ
Informacje o naborze na kierunek socjologia
Szanowni Państwo!
Ukazała się nowa książka pod red. prof. Marka Sokołowskiego „Przekonać, pozyskać, skłonić, Re-wizje. Teoretyczne i praktyczne aspekty propagandy, ss.440, Toruń 2020″. Zapraszamy do lektury.
Zatruta studnia
W 2019 roku minęło 80 lat od momentu, w którym Elizabeth Briant Lee oraz Alfred McClung opublikowali kanoniczna już dziś pracę The Fine Art. of Propaganda. A Study of Father Coughlin,s Speeches, w której zamieścili siedem zasad perswazyjnych technik, z których przytoczę tylko dwie: mieszać w rozumowaniu dane prawdziwe z fałszywymi oraz budzić wrażenie, że każdy człowiek (obywatel, członek danej grupy społecznej), podziela nasz punkt widzenia. Pomimo wielu lat, jakie upłynęły od ukazania się owego „ABC propagandy”, przedstawione zasady są nadal zaskakująco aktualne dla wszystkich propagandystów, niezależnie od tego, dla kogo pracują. To, co uległo zmianie, to jedynie nośniki współczesnej propagandy, wykorzystującej przede wszystkim media, w których może być ona propagowana, prezentowana, udostępniana, stosowana, „krzewiona” w oparciu o różne strategie i wzorce postępowania. Kiedy mamy do czynienia z działaniami propagandowymi i manipulacyjnymi adresowanymi do różnych grup społecznych i poszczególnych ludzi? Jak ujmuje to socjolog, prof. Janusz Sztumski wtedy, kiedy „celem jest wywieranie wpływu na kształtowanie ich myślenia, postaw i zachowań w stosunku do spraw publicznych lub określonych wartości politycznych, religijnych, moralnych itp., zgodnie z życzeniem tego, kto tym właśnie sposobem posługuje się lub go firmuje”(Propaganda – jej problemy i metody, Katowice 1999, s.30). Cytuję te słowa pod koniec maja 2020 roku, w szczególnym momencie. Polska, Europa, praktycznie wszystkie państwa świata, zostały zainfekowane koronawirusem SARS-Cov-2, sytuacja jest bardzo dynamiczna i trudno jest przewidzieć, co jeszcze się wydarzy. Zostały zamknięte granice, szkoły, uczelnie, instytucje kultury, wprowadzono wiele obostrzeń dla obywateli, przebywających na obowiązkowej kwarantannie w domach. Wielu ludzi choruje, tysiące zmarło z powodu Covid-19, dramatyczne (i drastyczne) wiadomości docierają z Włoch, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, USA… Jednak specjaliści stwierdzają, że opanowanie kryzysu i epidemii to kwestia czasu, i już dziś martwią się, co będzie potem, gdyż to już trzecia epidemia po SARS i MERS. Świat stanął nad przepaścią i wielu ekspertów dowodzi, że po pandemii nic nie będzie już takie same. Żaden badacz społeczny nie może przewidzieć wszystkich skutków tego, co się w przyszłości wydarzy, jednakże jedno wiemy na pewno: będą one olbrzymie dla gospodarki, polityki, kultury, sportu, turystyki, edukacji, ale też zwykłych relacji międzyludzkich. Wiele spraw wymagać będzie naprawy i przedefiniowania. Skala ludzkich traum i tragedii jest również trudna do oszacowania, zamknięcie w izolacji uderza w psychikę i paraliżuje strachem. Ale ludzkość wychodziła już z podobnych zakrętów historii wzmocniona. Dlatego warto przytoczyć słowa premiera Włoch, gdzie doszło do wielu tragicznych wydarzeń: „Trzymajmy się dziś z daleka, aby móc objąć się jutro”.
Sytuacja z koronawirusem i jej konsekwencje wśród wielu ludzi wywołała lęk, przerażenie, olbrzymie emocje, zrozumiałe z czysto psychologicznego punktu widzenia, gdyż wszyscy obawiamy się o nasze życie i zdrowie. Jednakże wraz z realnym wirusem nadspodziewanie szybko rozprzestrzenił się wirus dezinformacji, niepewności, zwykłego ludzkiego strachu, nakręcaną przez media atmosferą zagrożenia. Wirus nieprawdziwych informacji (fake news) zainfekował media społecznościowe, a młyny propagandowe zaczęły swoją pracę w nowych warunkach. Skąd o tym wiem? Dlatego, iż zawodowo monitoruję media, badam je i próbuję zrozumieć, a następnie opisać. Przypadek (?) sprawił, iż w tym czasie pracowałem nad redakcją naukową monografii na temat propagandy (Przekonać, pozyskać, skłonić, Re-wizje. Teoretyczne i praktyczne aspekty propagandy, ss.440, Toruń 2020), dlatego też do wszystkich Studentów ( nie tylko socjologii UWM), kieruję przestrogę: informacji, na tak istotny dla przyszłości świata temat, jak pandemia, nie przyjmujmy na wiarę. Zawsze sprawdzajmy, skąd je czerpiemy. Dosłownie i metaforycznie. W jakim sensie? Starajmy się być jak John Snow (1813-1858), brytyjski lekarz, pionier stosowania zasad higieny w medycynie, odkrywca przyczyn epidemii cholery w Soho w Londynie w 1854 r., który podejrzewał, że powodem jest zanieczyszczenie wody. Podszedł do problemu bez emocji i przesądów: racjonalnie, naukowo. Stosując pionierską na owe czasy metodę (statystyka wraz z mapą zainfekowanego terenu), doszedł do wniosku, że powodem epidemii jest zanieczyszczona woda pochodząca z pompy przy Broad Street. „Czerpiąc” wiedzę z mediów, „pobierając” ją z różnych źródeł, „zasysając” ją z Internetu, „pompując” ją do innych ludzi przez media społecznościowe, pamiętajmy, jak Snow, iż z nie każdej studni można „pić” bezpiecznie.
Prof. dr hab. Marek Sokołowski
Szanowni Państwo,
miło nam poinformować, że nakładem Wydawnictwa Adam Marszałek z Torunia ukazała się monografia autorstwa dr. Stefana Michała Marcinkiewicza pt. „Widmo śmierci” (31X1943). Partyzancka legenda, polityka i pamięć w powiecie ełckim”. Zapraszamy do lektury!
Szanowni Państwo,
nakładem Wydawnictwa Adam Marszałek z Torunia ukazała się nowa książka prof. Marka Sokołowskiego pt. „Obrazy i wizerunki. Studia nad kulturą audiowizualną.” Zapraszamy do lektury.
