25 Styczeń 2023

Aktualności


Trzeciego stycznia zmarł prof. dr hab. Jan Szczerbowski – pierwszy doktor honoris causa Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Tę najwyższą godność uniwersytecką otrzymał 1 czerwca 2000 r. za zasługi w rozwoju ówczesnego Wydziału Ochrony Środowiska i Rybactwa UWM. Miał 87 lat.

Jan Szczerbowski urodził się w 1935 r. Wychował się w Oświęcimiu w bezpośrednim sąsiedztwie późniejszego KL Auschwitz. W 1944 r., gdy Amerykanie rozpoczęli bombardowanie Oświęcimia, jedna z bomb trafiła w róg domu Szczerbowskich. Sąsiedzi odkopali rodzinę z zasypanej piwnicy. Po wojnie w marcu 1945 r., 9-letni Jan przyjęty został do IV klasy szkoły podstawowej. W 1948 r. przeszedł do Liceum Ogólnokształcącego w Oświęcimiu, w którym w 1952 r., uzyskał świadectwo maturalne.

Od najmłodszych lat najbardziej interesowało go lotnictwo. Po maturze złożył więc dokumenty do Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Dęblinie. Nie został przyjęty. Podjął pracę zarobkową w Zakładzie Budowlanym w Oświęcimiu. Pracując tam, uzyskał uprawnienia skoczka spadochronowego, a potem samodzielnego pilota. W wolnych chwilach grał również w szachy, czego efektem było uzyskanie III miejsca na powiatowych mistrzostwach szachowych w kategorii seniorów. Koledzy, elewowie szkoły w Dęblinie, zasugerowali mu wówczas, aby zrezygnował z nauki tam, wskazując, że przez dwa lata latali bardzo rzadko. Wspomnieli jednak, że w Olsztynie jest lotnisko sportowe, a obok uczelnia i tam może kontynuować latanie i studiowanie. Posłuchawszy tej rady, złożył dokumenty na Wydział Rybacki WSR.

Dlaczego? Bo wiele lat mieszkał nad brzegami Wisły i Soły, więc rybactwo i wędkarstwo też go interesowały.

Ze względu na dużą liczbę kandydatów, został jednak przyjęty na Wydział Zootechniczny WSR, z którego po pierwszym roku powrócił na Wydział Rybacki. Ze względu na brak czasu z lotnictwa zrezygnował, ale z powodu srogiej zimy zajął się narciarstwem. Zdobył mistrzostwo województwa olsztyńskiego w biegu na dystansie 15 km, a także w kombinacji klasycznej oraz trzecie miejsce na zawodach narciarskich o Puchar Nizin w Kielcach. Na studiach „zachorował” także na żeglarstwo. Uczestniczył w wielu regatach żeglarskich. Po wielu zwycięstwach został włączony do kadry narodowej w klasie FIN i powołany do zespołu kandydatów na olimpiadę w Meksyku. Narastający zakres obowiązków rodzinnych i służbowych uniemożliwił mu jednak przygotowania, ale uzyskał patent instruktora żeglarstwa i prowadził szkolenia w olsztyńskim klubie akademickim. Jan Szczerbowski brał również udział w licznych rejsach żeglarskich na mazurskich jeziorach oraz Bałtyku i Morzu Północnym. W lecie i w zimie wędrował także z żoną i synami po Tatrach oraz Sudetach. Własnym jachtem w późniejszym czasie Szczerbowscy opłynęli wiele razy jeziora mazurskie. Profesor zajmował się również myślistwem.

Studia pierwszego stopnia ukończył w 1958 r. i został zakwalifikowany na magisterium. W 1959 r. przyjęto go do pracy w katedrze na stanowisku asystenta technicznego, a po ukończeniu magisterium (1961) na stanowisko asystenta i starszego asystenta. Doktorat uzyskał w 1967 r. w Wyższej Szkole Rolniczej w Szczecinie, po czym objął stanowisko adiunkta w Katedrze Rybactwa WSR w Olsztynie. W tym czasie, b. dziekan prof. Przemysław Olszewski prowadził intensywne prace organizacyjne w celu powołania nowego wydziału - Ochrony Wód i Rybactwa Śródlądowego. „Prawą ręką” prof. Olszewskiego był ówczesny doc. Szczerbowski.

Po uzyskaniu stopnia doktora habilitowanego (1970) powołany został na stanowisko docenta. Najbardziej istotnym był również awans w 1972 r., na stanowisko dyrektora Instytutu Ichtiologii i Rybactwa na nowym Wydziale Ochrony Wód i Rybactwa Śródlądowego ART.  W 1986 r. uzyskał tytuł naukowy profesora zwyczajnego.

W wyniku wygranego konkursu (spośród pięciu kandydatów z Polski) w 1977 r. Minister Rolnictwa przeniósł go z kortowskiej uczelni na stanowisko dyrektora Instytutu Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie. Zajmował je przez 23 lata. Profesor był także członkiem wielu towarzystw naukowych, komisji i różnych komitetów naukowych i resortowych, z czego najważniejsze to: Rada Naukowo-Ekonomiczna przy Ministrze Rolnictwa, Komitet Nauk Zootechnicznych PAN, Komisja Ekspertów Ministerstwa Edukacji Narodowej, Komisja Senatu Berlina do reorganizacji nauki w NRD, Centralna Komisja ds. Tytułu i Stopni Naukowych, Europejska Unia Ichtiologów. Pełnił również wiele innych funkcji społecznych, doradczych, eksperckich.

Minister Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki w 1979 r., powierzył mu funkcję koordynatora Rządowego Programu Badawczo-Rozwojowego pt.: „Optymalizacja produkcji i spożycia białka”. W 1982 r. w Iraku podpisał umowę dotyczącą badania jezior, które realizowano do 1989 r.

Całość jego naukowej działalności wiązała się z biologią ryb słodkowodnych i uwarunkowaniami środowiska, a w szczególności dotyczyła kompleksowych badań troci jeziorowej, siei i karasia. Uczestniczył w wielu konferencjach międzynarodowych, na których wygłosił 30 referatów. Organizował je również w Polsce, gdzie wygłosił ich 20. W 1985 r., został członkiem grupy roboczej EIFAC-FAO, a Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej włączył go do Rady Naukowej Instytutu Weterynarii w Puławach.

Pierwszy doktorat honoris causa uzyskał w 1997 r. na Wydziale Rybołówstwa Morskiego i Technologii Żywności AR w Szczecinie. W czerwcu 2000 r. za szczególne zasługi dla Wydziału Ochrony Środowiska i Rybactwa w Olsztynie, którego byłem wtedy dziekanem, Profesorowi nadano drugi tytuł Doktora Honoris Causa.

1 stycznia 2000 r. został wybrany na członka Rady Patronackiej UWM. Funkcję jej przewodniczącego pełnił 9 lat. W 2005 r., po 23 latach pracy w Instytucie Rybactwa Śródlądowego, przeszedł na emeryturę.

Łączny dorobek naukowy Profesora zawiera prawie 500 publikacji i opracowań, a w tym: 53 - oryginalne prace naukowe, 30 podręczników i skryptów, 30 referatów na konferencjach międzynarodowych, 20 referatów na konferencjach krajowych, 39 opracowań naukowych (niepubl.). Ponadto był autorem 6 artykułów popularno-naukowych, 116 ekspertyz, ocen i opinii, 140 recenzji doktoratów, habilitacji, docentur, profesur oraz 1 doktoratu honoris causa.

Profesor był opiekunem ponad 50 prac magisterskich i inżynierskich oraz promotorem sześciu doktorów, z których aż trzech uzyskało już tytuł profesora rybactwa. Działalność naukowa Profesora łączyła się często ze współpracą z naukowymi placówkami zagranicznymi. Oprócz większości krajów europejskich przebywał służbowo jeszcze w Japonii, Chinach, Korei Południowej, Indiach, Pakistanie, Wietnamie, Laosie, Sudanie, Południowej Afryce, USA, Meksyku oraz Kanadzie. Otrzymał 17 odznaczeń i wyróżnień.

lek, na podst. wspomnień prof. Janusza Guziura

Rodzaj artykułu