Konkurs PRELUDIUM 22 na projekty badawcze przeznaczony jest dla naukowców bez stopnia doktora. Umożliwia on badaczom na bardzo wczesnym etapie kariery nabycie pierwszego doświadczenia w realizacji badań trwających nawet trzy lata.

Wśród laureatów konkursu znaleźli się także młodzi naukowcy z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.

Dla precyzyjnego pozycjonowania

Mgr inż. Artur Fischer, doktorant na Wydziale Geoinżynierii UWM otrzymał ponad 180 tys. zł na zrealizowanie projektu naukowego pt. „Rygorystyczna walidacja dla regularyzowanych modeli GNSS”.

– Projekt mój jest natury teoretycznej i polega na rozwiązaniu problemu testowania statystycznego regularyzowanych modeli matematycznych w pozycjonowaniu satelitarnym w trudnych warunkach obserwacyjnych, np. w kanionie miejskim – wyjaśnia doktorant. I dodaje: – Ograniczona dostępność sygnałów GNSS wysokiej jakości, a przede wszystkim zaburzenia sygnałów, które tam występują, np. wielotorowość, należy skutecznie wykrywać i właściwie modelować. Sformułowanie zatem odpowiedniego modelu matematycznego z uwzględnieniem wpływu regularyzacji stanowi problem, który zostanie opisany i rozwiązany w projekcie.

Pomysł na zdefiniowanie tego problemu powstał w głowie doktoranta w trakcie studiowania literatury, a głównym czynnikiem motywującym była ograniczona ilość prac naukowych opisujących i rozwiązujących ten problem.

– Do przygotowania samego projektu zainspirowały mnie rozmowy z moimi promotorami, prof. Sławomirem Cellmerem oraz dr inż. Krzysztofem Nowelem. Otrzymanie grantu jest dla mnie motywacją do dalszej pracy naukowej, a także potwierdzeniem właściwego kierunku badań – zaznacza Artur Fischer.

Zainteresowanie tą tematyką zaczęło się u młodego naukowca w momencie rozpoczęcia pracy naukowej.

– Fascynowała mnie teoria opisująca mechanizmy zachodzące w modelu matematycznym precyzyjnego pozycjonowania satelitarnego, w szczególności estymacji całkowitoliczbowej nieoznaczoności pomiaru fazowego, co skłoniło mnie do dalszego zgłębiania wiedzy na ten temat. Wraz z upływem czasu moje zainteresowania ewoluowały, jednak nadal pozostawały w zakresie teorii – dodaje doktorant.

Witamina D wciąż pełna tajemnic

Prawie 200 tys. zł na badania otrzymała mgr inż. Dominika Rozmus, doktorantka na Wydziale Biologii i Biotechnologii. Tytuł jej projektu to: „Badanie działania aktywnego metabolitu witaminy D [1,25(OH)2D] na ekspresję CYP24A1, CYP27B1, VDR oraz VDBP w modelu linii komórkowej wątroby (Hep G2).

– Obecnie zleca się pomiar 25(OH)D, którego wynik zależy od całkowitego stężenia 25(OH)D – czyli sumy stężeń 25(OH)D3 i 25(OH)D2 i wykorzystywany jest jako znormalizowana metoda w badaniach epidemiologicznych i klinicznych. Różne agencje i stowarzyszenia zalecają różne stężenia 25(OH)D, które można by uznać za poważny niedobór, lekki niedobór, odpowiedni poziom oraz toksyczny poziom witaminy D. Jednak oficjalne rekomendacje nie zawierają bezpiecznej dawki 1,25(OH)2D3 ze względu na jego mikromolarne do nanomolowych stężeń i krótki okres półtrwania w krwiobiegu. Możliwe, że zamiast mierzyć poziom metabolitu, można by analizować ekspresję genów i poziom białka enzymów odpowiedzialnych za metabolizm witaminy i korelować z niskim/wysokim poziomem metabolitu – wyjaśnia Dominika Rozmus.

Doktorantka przeprowadzi w laboratorium badania in vitro, gdzie wraz z zespołem podda stymulacji komórki odpowiedzialne za metabolizm witaminy D różnym stężeniom jej metabolitu. W ten sposób naukowcy będą chcieli zaobserwować, jaka nastąpi odpowiedź komórkowa oraz które geny z tych związanych ze szlakiem metabolicznym witaminy D staną się bardziej lub mniej aktywne.

– Temat witaminy D jest ze mną, od kiedy dołączyłam do Międzywydziałowego Koła Naukowego Biochemii Medycznej. W kole naukowym robimy różne badania związane z witaminą D, jej stężeniem lub badamy polimorfizmy pojedynczego nukleotydu genów związanych z witaminą D: z jej receptorem, białkiem wiążącym czy enzymami, które tę witaminę metabolizują. Grant PRELUDIUM będzie świetnym ich dopełnieniem. Jego otrzymanie to wspaniałe osiągnięcie i wyróżnienie. Mamy nadzieję, że dzięki finansowaniu naszego projektu będziemy mogli dołożyć kolejny puzzel do naukowej układanki związanej z zagadnieniami dotyczącymi metabolizmu witaminy D – dodaje młoda naukowczyni.

Konopie z potencjałem

Trzecią osobą z UWM, która znalazła się na liście laureatów w konkursie PRELUDIUM 22, jest mgr inż. Paweł Dudziec, doktorant z Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa. Na badania „Zmiany zawartości terpenów, kannabinoidów i olejku eterycznego w organach konopi siewnych Cannabis sativa L. subsp. sativa w czasie rozwoju w warunkach polowych” otrzymał 140 tys. zł. Pomysł na zajmowanie się konopiami zrodził się w głowie młodego naukowca dużo wcześniej, ale dopiero zmiana prawa z 2022 roku pozwoliła mu pod opieką prof. Mariusza Stolarskiego i dr. hab. Kazimierza Warmińskiego zająć się tą rośliną. Dzięki temu w 2023 roku założono doświadczenie i jednocześnie złożono wniosek o finansowanie w konkursie PRELUDIUM.

– Konopie włókniste są rośliną jednoroczną, którą można uprawiać na gruntach słabej jakości. Plon konopi przemysłowych ma potencjał wielokierunkowego wykorzystania, ponieważ roślina ta m.in. zawiera ponad 400 składników bioaktywnych, są to głównie kannabinoidy i terpeny – zaznacza Paweł Dudziec.

Terpeny charakteryzują się znaczącym działaniem przeciwzapalnym i przeciwnowotworowym. Kannabidiol (CBD) z kolei łagodzi ból i relaksuje, a jednocześnie nie jest substancją psychoaktywną. Obecnie obserwuje się także zainteresowanie produkcją olejków eterycznych z konopi.

– Olejek eteryczny to mieszanina kilkudziesięciu składników chemicznych o różnych mechanizmach działania. Ilościowa i jakościowa zawartość olejku eterycznego zależy od odmiany konopi, organu stanowiącego surowiec, terminu zbioru i klimatu. Celem mojego projektu jest zatem znalezienie odpowiedzi na pytanie, jak zmienia się skład terpenowy organów nadziemnych (liść i kwiatostan) podczas wegetacji i rozwoju w warunkach polowych pięciu odmian (francuskich i polskich) konopi przemysłowych. Dodatkowo chcę ustalić, czy i jak zawartość olejku eterycznego CBD i CBG (kannabigerolu) zmienia się w zależności od odmiany i fazy wzrostu/rozwoju. Sprawdzę, czy zawartość olejku eterycznego zależy od zawartości CBD i CBG i vice versa. Dodatkowo będzie kontrolowana zawartość THC (tetrahydrokannabinolu) – mówi doktorant.

Paweł Dudziec badania polowe przeprowadzi na poletkach doświadczalnych Stacji Dydaktyczno-Badawczej w Tomaszkowie należącej do UWM.

– Uważam, że istnieje potrzeba pogłębienia wiedzy na temat składu fitochemicznego konopi przemysłowych, powiązania go z odmianą, organem rośliny oraz fazą rozwoju/wzrostu. Uzyskany grant to z jednej strony więcej pracy, ale także powód do zadowolenia, ponieważ nie tak łatwo uzyskać dofinansowanie. Mój projekt spodobał się recenzentom i to jest satysfakcjonujące. Dziękuję moim mentorom, prof. Mariuszowi Stolarskiemu i dr. hab. Kazimierzowi Warmińskiego, oraz pozostałym osobom za otwartość i całościowe wsparcie – podsumowuje młody badacz.

W konkursie można było uzyskać grant w wysokości maksymalnie 70 000 zł, 140 000 zł lub 210 000 zł na finansowanie projektu trwającego odpowiednio 12, 24 lub 36 miesięcy.

Sylwia Zadworna

Zdjęcie główne: Freepik

Przypominamy, że w przygotowaniu wniosków grantowych pomagają naukowcom z UWM pracownicy Centrum Badań i Projektów. Informacje o trwających konkursach można znaleźć >>> na stronie internetowej UWM.