Na trzy dni (4-6 grudnia br.) Uniwersytet Warmińsko-Mazurski stał się centrum interdyscyplinarnych dyskusji o sporcie. Wszystko za sprawą konferencji naukowej zorganizowanej przez Katedrę Kryminologii i Kryminalistyki UWM pt. „Prawo a sport w nowoczesnym społeczeństwie – medyczne, etyczne, ekonomiczne i kulturowe wyzwania”. Obrady odbywały się hybrydowo – przez dwa dni w Centrum Konferencyjnym UWM, a ostatniego dnia online.

Ważny temat i duże zainteresowanie

– Odzew na naszą konferencję był ogromny. W rezultacie w konferencji wzięło udział ponad 100 czynnych uczestników. Prelegenci reprezentowali 25 uczelni wyższych z Polski i kilkanaście z zagranicy, bo przyjechali do nas naukowcy z Włoch, Stanów Zjednoczonych, Anglii, Indii, Słowacji i Ukrainy – informuje dr Joanna Narodowska z Katedry Kryminologii i Kryminalistyki UWM, przewodnicząca komitetu organizacyjnego konferencji.

Oprócz badaczy w obradach wzięli udział praktycy – m.in. policjanci, trenerzy, instruktorzy czy przedstawiciele Polskiej Agencji Dopingowej (POLADA).

– Można powiedzieć, że organizując tę konferencję walczymy ze stereotypem, że prawnik nie ma zbyt wiele wspólnego ze sportem (śmiech), ale tak zupełnie poważnie, to temat sportu jest bardzo ciekawy i rozległy, a my zajmujemy się nim na niwie naukowej. Zresztą to nie pierwszy raz, gdy na Wydziale Prawa i Administracji UWM organizujemy konferencję sportową. Zależało nam na tym, aby miała ona mocno interdyscyplinarny charakter, bo czasami badając jakieś zagadnienie nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak szeroko można na nie spojrzeć – mówi dr Maciej Duda z Katedry Kryminologii i Kryminalistyki UWM, wiceprzewodniczący komitetu organizacyjnego konferencji.

Istotę tego wydarzenia podkreślał również prof. Wiesław Pływaczewski.

– Jako jednostka naukowa, która podejmuje szereg ważnych tematów, uznaliśmy, że czas powtórzyć wiedzę zarówno z pozytywnych stron sportu, jak i tych negatywnych, jak doping, korupcja, przestępczość narkotykowa czy działania niektórych państw prowadzące do zniekształcania obrazu sportu. Jestem mile zaskoczony odzewem na tę konferencję – jest bardzo wielu uczestników, którzy zaproponowali niezwykle ciekawe tematy wystąpień – mówi kierownik Katedry Kryminologii i Kryminalistyki na UWM.  

Oprócz tego, że dr Joanna Narodowska i dr Maciej Duda zajmowali się organizacją konferencji, to przygotowali również wspólny referat, w którymi połączyli swoje zainteresowania naukowe. Jego temat dotyczył – niestety – często spotykanej mowy nienawiści na arenach sportowych.

– To jest zjawisko patologiczne, nieetyczne i karalne, ale niestety spotykamy się z nim podczas rozmaitych wydarzeń sportowych z różnych dyscyplin. Taka mowa nienawiści objawia się w gestach, symbolach, przyśpiewkach czy postawach kierowanych wobec zawodników, kibiców czy sędziów. Pogarda oraz poniżanie nie powinny mieć miejsca podczas wydarzeń sportowych – podkreśla dr Duda.

– Ustawodawca przewidział odpowiedzialność karną za tego typu zachowania i aby im przeciwdziałać, należy ścigać sprawców, ale przede wszystkim kara powinna być nieuchronna. Sport powinien łączyć, a nie dzielić i dlatego przedstawiliśmy fenomenologię tego zjawiska oraz metody zapobiegania – dodaje dr Narodowska.

Podczas uroczystego otwarcia konferencji głos zabrali m.in. Radosław Król, wojewoda warmińsko-mazurski oraz dr hab. Krystyna Szczechowicz, prof. UWM, dziekan Wydziału Prawa i Administracji UWM. Oboje podkreślali ogromne znaczenie merytoryczne tego wydarzenia – nie tylko dla świata naukowego, ale także dla społeczeństwa.

– Trzeba pamiętać, że sport jest bardzo ważną dziedziną życia, bo rozwija zarówno sferę fizyczną, jak i psychiczną, uczy wytrzymałości, odporności na stres, ale jest też przestrzenią, w której spotyka się różnego rodzaju patologie, związane m.in. z niedozwolonymi substancjami, które poprawiają kondycję, czy narkotykami – zauważa prof. Krystyna Szczechowicz. –  Jest presja społeczna, aby wyniki były coraz lepsze, a poza tym reprezentanci poszczególnych dyscyplin chcą odnosić sukcesy, bo idą za tym duże pieniądze, a tam, gdzie one są niestety często sięga się po doping i to wypacza ideę sportu.

Doping i substancje niedozwolone

Dziekan WPiA wygłosiła również referat pt. „Sport a narkotyki”, w którym wskazała, że narkotyki są obecne w życiu sportowców w kilku wymiarach.

– Z jednej strony są sytuacje, w których sportowcy popadają w uzależnienie, co kończy się wykluczeniem, zakończeniem karier, generalnie dramatami, a z drugiej strony są osoby, które dzięki uprawianiu sportu wyszły z uzależnienia. Dodatkowo istnieje problem rekreacyjnego zażywania narkotyków przez sportowców – modna stała się np. kokaina. Zwrócili na to uwagę naukowcy z Norwegii – mówi prof. Szczechowicz.

Doping był jednym z wiodących tematów wystąpień podczas konferencji. Trudno się dziwić, skoro często jak grom z jasnego nieba spadają informacje o sportowcach sięgających po niedozwolone substancje. W ostatnich latach kibiców sportu na całym świecie szokowały wiadomości o wspieranej przez państwo machinie dopingowej w Rosji, wielkim oszustwie kolarza Lance’a Armstronga czy ostatniej wpadce polskiej tenisistki Igi Świątek.

Mówił o tym m.in. prof. Pływaczewski, który zaprezentował referat pt. „Jak przeciwdziałać dopingowi w sporcie? Ocena dotychczasowych działań zapobiegawczych oraz wnioski na przyszłość”.

– Wybierając temat tej konferencji nie sądziłem, że dojdzie do takiej sytuacji, w której będziemy mówić o tak wybitnych postaciach sportu jak Iga Świątek. Jeśli są wpadki, to słusznie, że nagłaśniają je media, bo jest to jedna z form zapobiegania. W tym przypadku myślę, że sprawa rozstrzygnie się pozytywnie, choć uważam, że niepotrzebnie tę sprawę utajniono – powinno się poinformować opinię publiczną, że wszczęto procedury dopingowe, a nie argumentować brak startów w turniejach w Azji przyczynami osobistymi. Niewątpliwe pozostał niesmak – mówił prof. Wiesław Pływaczewski.

Naukowiec uważa, że znani i utytułowani sportowcy, jak chociażby Robert Lewandowski, powinni więcej angażować się w kampanie na rzecz przeciwdziałania dopingowi.

– Oni są autorytetami, zwłaszcza dla młodych ludzi, którzy nierzadko naśladują ich zachowania, postawy, a nawet fryzury czy sposób ubierania się. Ich zaangażowanie, jasne stanięcie po stronie zasad fair play jest jedną z form przeciwdziałania dopingowi. Prawo dość dobrze reguluje te kwestie, ale problem pojawia się wtedy, gdy dojdzie do niewłaściwych działań państwowych, kiedy to kamufluje się działania o charakterze czysto przestępczym, jak np. kiedyś w NRD czy teraz w Rosji – dodaje prof. Pływaczewski.

Konferencja została zorganizowana w ramach grantu o takiej samej nazwie, który Katedra Kryminologii i Kryminalistyki otrzymała z programu Ministra Edukacji i Nauki (ówczesna nazwa ministerstwa) „Doskonała Nauka II”. Wartość dofinansowania wyniosła prawie 58 tys. złotych.

Marta Wiśniewska