LOFAR to unikalny przyrząd, składający się z osobnych elementów rozlokowanych w kilku krajach Europy. Działa na zasadzie interferometru radiowego, chociaż każdy z elementów jest w istocie niezwykle skomplikowanym systemem anten. Trzy spośród ponad pięćdziesięciu tzw. stacji systemu LOFAR zostały ulokowane w Polsce. Jedna z nich należy do Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego i znajduje się w Bałdach.

- Na stacji w Bałdach koncentrujemy się przede wszystkim na obserwacjach Słońca oraz tych związanych z naszą specjalnością, czyli jonosferą – obszarem, który zakłóca bieg długich fal radiowych. Znajomość procesów, które zachodzą w jonosferze, jest istotna po to, aby komunikacja z satelitami przebiegała jak najpłynniej. To jest to, czym możemy się pochwalić, jeśli chodzi o pracę naszej stacji. Ponadto mamy osiągnięcia w obserwacjach i badaniach związanych z pulsarami czy z obserwacjami dalekich obiektów jak kwazary czy inne radioźródła – wyjaśnia dr hab. Leszek Błaszkiewicz, prof. UWM z Centrum Diagnostyki Radiowej Środowiska Kosmicznego.

W konferencji, która potrwa do 16 czerwca, bierze udział około 160 uczestników ze wszystkich krajów europejskich funkcjonujących w konsorcjum ILT, czyli z Holandii, Niemiec, Polski, Wielkiej Brytanii, Francji, Szwecji, Irlandii, Łotwy, Włoch, Bułgarii oraz Belgii.

- Nasza konferencja jest corocznym spotkaniem rodziny LOFAR. Są m.in. Holendrzy, którzy mają u siebie najwięcej, bo aż 33 stacje, a także przedstawiciele innych państw, między innymi Włoch, które aspirują do posiadania u siebie stacji LOFAR. Program jest bardzo bogaty i różnorodny – codziennie, do piątku będziemy obradować od rana do wieczora – mówi prof. dr hab. Andrzej Krankowski, kierownik Centrum Diagnostyki Radiowej Środowiska Kosmicznego UWM oraz szef konsorcjum POLFAR, które wchodzi w skład ILT.

LOFAR pozwala na zgłębianie bardzo szerokiego wachlarza zagadnień astrofizycznych, dlatego też tematyka konferencji jest bardzo szeroka – uczestnicy rozmawiają między innymi o pogodzie kosmicznej i badaniach Słońca, pomiarach ośrodka międzygwiazdowego, wynikach obserwacji gwiazd, w tym bardzo egzotycznych pulsarów oraz o wynikach obserwacji najdalszych obiektów w znanym wszechświecie, radiogalaktyk i kwazarów.

LOFAR Family Meeting wpisuje się w obchody Roku Mikołaja Kopernika. Z tej okazji w Zamku Kapituły Warmińskiej odbędzie się specjalne spotkanie, na którym zostanie przedstawiona sylwetka polskiego astronoma.

- Na bazie dokonań Kopernika stworzono coś, co nazywa się tzw. zasadą kopernikańską, na której polegają także współcześni astronomowie. Mówi ona, że wszechświat i prawa fizyki są wszędzie takie same. Wszyscy astronomowie o tym wiedzą, ale nie wszyscy zdają sobie sprawę, że Mikołaj Kopernik żył i pracował m.in. na Warmii i o tym dzisiaj opowiadamy. Astronomia była jego wielką pasją i z pewnością cieszyłby go fakt, że tak blisko olsztyńskiego zamku znajduje się jedna z polskich stacji LOFAR i że badania prowadzą tam naukowcy z naszego uniwersytetu – dodaje prof. Leszek Błaszkiewicz, który zaprezentował sylwetkę Kopernika.

Szczegółowy program LOFAR Family Meeting można znaleźć na stronie internetowej.

Marta Wiśniewska