Dni Interdyscyplinarne odbywają się od pierwszego roku funkcjonowania Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Jak zaznacza ich pomysłodawca, ks. prof. dr hab. Marian Machinek, celem tych dni było zawsze nawiązanie dialogu z innymi dyscyplinami wiedzy, stworzenie klimatu twórczego sporu i wymiany myśli pomiędzy reprezentantami dziedzin, które na co dzień się nie spotykają.

Prorektor UWM ds. polityki naukowej i badań, prof. dr hab. Jerzy Jaroszewski, zwrócił uwagę, że inicjatywa jest równolatką UWM i razem z uczelnią będzie w przyszłym roku obchodzić 25-lecie. Przypomniał również, że teologia była jednym z ważnych filarów powołania uniwersytetu. 

Uczestnikami tegorocznej edycji, poza pracownikami UWM, są reprezentanci m.in. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Uniwersytetu Papieskiego w Krakowie, Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Uniwersytetu Opolskiego, Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, Komitetu Nauk Teologicznych PAN. Wśród słuchaczy konferencji jest m.in. ks. prof. Waldemar Chrostowski, przewodniczący Stowarzyszenia Biblistów Polskich, zaangażowany w dialog katolicko-żydowski.

Wydarzenie połączone jest ze świętowaniem 550. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika. Jak zaznacza ks. dr hab. Karol Jasiński, prof. UWM, Kopernik był osobą, która łączyła w sobie dialog wiary i rozumu, czytanie ksiąg Pisma Świętego z księgami przyrody. Zauważył, że w literaturze takiego kogoś, kto chłonie wiedzę z różnych dziedzin, nazywa się polihistorem. 

Temat konferencji "Nauka a teologia" dotyka sporu, czy i kiedy możemy teologię nazywać nauką. 

- Kiedy nauka definicyjnie zostanie ograniczona do metody empirycznej, wtedy wszystkie rozważania o człowieku, nawet jeśli są logicznie uporządkowane, a nie posługują się tą metodą, nie mieszczą się w nauce. Dotyczy to nie tylko teologii, ale także filozofii i innych dziedzin - mówi "Wiadomościom Uniwersyteckim" organizator konferencji, ks. prof. dr hab. Marian Machinek. I dodaje: - Dlatego warto podjąć dialog.  Mikołaj Kopernik łączy dwa światy: wiedzę i teologię. Z jednej strony astronom, lekarz i prawnik, z drugiej strony kanonik warmiński i człowiek Kościoła. Jego tytuł kanonika miał znaczenie zarówno religijne, jak i społeczne.  Jego postać pokazuje, że rozejście się światów nauki i teologii to jest nowożytny problem. Tymczasem w życiu każdego człowieka te światy się skupiają, ponieważ niezależnie od tego, kim ktoś jest z zawodu, musi sobie odpowiedzieć na pytania: jak rozumie świat, człowieka i Boga: czy Go odrzuca, czy przyjmuje. Te światy muszą znaleźć jakąś spójną dla nas odpowiedź. Staramy się na poziomie teoretycznym zapytać o racjonalność teologii i jej relacje z różnymi dziedzinami wiedzy. Jako teolodzy nie myślimy o teologii jako o dziedzinie wiedzy, która jest poza nauką, tylko jako o pewnej formie uprawiania nauki.

- Wcześniej spór teologii z naukami przyrodniczymi nie wybrzmiewał tak mocno, bo prężny rozwój nauki to ostatnie 200 lat - mówi ks. dr Zdzisław Kieliszek, moderator pierwszej sesji plenarnej. I dodaje: - To spór z wizją biblijną świata i miejscem człowieka w przyrodzie. Nauki przyrodnicze postawiły wiele pytań, na które teologia musi odpowiedzieć. Sam spór o relacje teologii do poznania naukowego jest sporem bardzo starym, sięgającym czasów wczesnego średniowiecza. Można tutaj przywołać takich filozofów jak Jan Szkot Eriugena czy św. Anzelm z Canterbury i jego słynną "wiarę poszukującą zrozumienia". Samo sformułowanie dzisiejszego tematu "nauka a teologia", pokazuje, że istnieje pewne napięcie pomiędzy odpowiedziami, których udziela teologia, bazując na Piśmie Świętym, a odpowiedziami, które dostarczają nauki szczegółowe, przede wszystkim przyrodnicze, które bazują na doświadczeniu.

Jak zauważa ks. dr Zdzisław Kieliszek, teoria heliocentryczna Mikołaja Kopernika przewróciła trochę ówczesne rozumienie świata i miejsce człowieka - Przed ówczesną teologią Kopernik postawił duże wyzwanie. Można powiedzieć, że jego dzieło wpisuje się w ten spór z nauką. 

Prof. dr hab. Piotr Gutowski z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego zwrócił uwagę, że przy wąskim, empirycznym rozumieniu nauki, nie tylko teologia nie mieści się w jej zakresie, ale także nauki humanistyczne. Podając przykład szerszej definicji nauki, przywołał koncepcję prof. Leszka Nowaka z UAM, zdaniem którego o charakterze naukowym teologii świadczy podatność na krytykę i efektywność korygowania. 

Dni Interdyscyplinarne zakończyły się w czwartek 11 maja. Program dostępny jest >>> na stronie internetowej Dni Interdyscyplinarnych. 

Wydarzenie odbyło się pod patronatem honorowym arcybiskupa dr. Józefa Górzyńskiego, rektora UWM dr. hab. Jerzego Andrzeja Przyborowskiego, prof. UWM oraz wojewody warmińsko-mazurskiego Artura Chojeckiego.

Anna Wysocka 

fot. Janusz Pająk