Konferencja była podsumowaniem projektu: „Nawigacja robota kompana jako narzędzie poprawy jakości życia osób z ograniczoną sprawnością ruchową”. Gościli na niej przedstawiciele różnych ośrodków naukowych z kraju i z zagranicy. Uczestnicy konferencji podkreślali, że prezentowane rozwiązania technologiczne są odpowiedzią na potrzeby zmieniającego się świata i starzejącego się społeczeństwa.

– Czujemy się dumni, że możemy realizować projekt tak ważny z punktu widzenia społecznego. Jest to bardzo istotne dla dorobku badawczego  – zastosowanie sztucznej inteligencji w wydaniu psa robota, który ma być partnerem i towarzyszem osób z ograniczoną sprawnością. Mocno eksploatowane przez zespół badawczy z Wydziału Nauk Ekonomicznych są aspekty polityki społecznej – mówi dr hab. Mariola Grzybowska-Brzezińska, prof. UWM i dziekan Wydziału Nauk Ekonomicznych. - Zadajemy sobie pytanie, w jakiej perspektywie czasowej będziemy mogli korzystać z takich zasobów cyfryzacji. Kolejne pytania ekonomiczne i społeczne – ile to będzie kosztowało? Kiedy taki robot będzie dostępny i jaka jest możliwość wykorzystania w perspektywie masowej, także przez osoby z ograniczoną sprawnością ruchową? To są trudne pytania, bo dzisiaj jest to urządzenie bardzo drogie. Myślimy o tym, że za 20, 30 lat te urządzenia będą powszechne. Użyteczność to dostępność, a dostępność to niższa cena.

Nad nawigacją robota kompana pracują specjaliści z UWM

– Taki projekt cieszy nas z punktu widzenia umiędzynarodowienia, bo dzięki niemu mamy współpracę z Politechniką w Bari i Politechniką w Barcelonie, która jest czołówce uczelni na świecie. Zespół, którym kieruję, uczestniczył w wizycie naukowej i w stażu właśnie w Barcelonie, gdzie dyskutowane były różnie rozwiązania dotyczące nawigacji robota kompana. Efektem jest publikacja oraz w przyszłości staż doktorantki w tej jednostce – mówi prof. dr hab. inż. Paweł Wielgosz, prorektor UWM ds. umiędzynarodowienia uczelni. - Współpraca z naukowcami z zagranicy buduje rozpoznawalność naszego Uniwersytetu na arenie międzynarodowej.

Roboty to pomoc, a nie zastępstwo

– Jesteśmy w okresie dość dużej zmiany technologicznej, która została przyspieszona częściowo przez pandemię COVID. W codziennym życiu ocieramy się o technologie, wykorzystujemy je w pracy, w nauczaniu. Ta zmiana będzie postępowała i wpływała na nasze życie – nie ma wątpliwości dr hab. Łukasz Arendt, prof. UŁ z Katedry Polityki Ekonomicznej Uniwersytetu Łódzkiego oraz członek Komitetu Nauk o Pracy i Polityce Społecznej PAN. – Powinniśmy podejmować tę problematykę, żeby nie dać się „uwieść” samej technologii i uzależnić od niej, tylko żeby zastanowić się, w jaki sposób technologia może faktycznie pomóc nam poprawić jakość życia w różnych wymiarach. Na szczęście zaczęliśmy iść w kierunku współpracy ludzi z robotami. Już nie mówimy o tym, że roboty będą zabierać nam pracę czy zastępować nas w różnych aktywnościach. Patrzymy na to przez pryzmat robotów, które pomagają nam robić coś szybciej, lepiej albo wykonują za nas ciężkie prace fizyczne.

Zdaniem dr. hab. Sławomira Kalinowskiego, prof. PAN z Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, rozwój robotyki ma istotny wpływ na jakość życia na wsi.

– Robotyka jest wyzwaniem dla ludności, ale jednocześnie jest szansą na poprawę sytuacji społeczno-gospodarczej, zwłaszcza wyludniających się terenów wiejskich, z których wyjeżdżają młodzi. Pozostające tam samotne, starsze osoby nie zawsze potrafią samodzielnie dotrzeć do miasta. Wielu z nich nie obsługuje sprzętów typu komputer czy ipad. Ich dzieci często są daleko. Robotyka może poprawić jakość życia tych osób i pomóc im funkcjonować na co dzień – mówi dr hab. Sławomir Kalinowski, kierownik Zakładu Ekonomii Wsi PAN.

Starzejące się społeczeństwo potrzebuje technologii

Zdaniem prof. dr. hab. Mirosława Grewińskiego, rektora Uczelni Korczaka i prezesa Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Polityki Społecznej proces robotyzacji i automatyzacji jest nieodwracalny.

–, Jeśli chodzi o sferę społeczną, w przyszłości, ze względu na starzejące się społeczeństwo, będzie nam brakowało opiekunów i asystentów. Sytuacja będzie wymuszała proces włączania technologii do pomocy osobom niesamodzielnym, niepełnosprawnym czy starszym, Ale patrzymy nie tylko z perspektywy afirmacji tych procesów, ale też krytycznie, bo jest ryzyko dehumanizacji relacji i depersonalizacji. Ważne są więzi międzyludzkie i wsparcie człowieka dla człowieka, a nie tylko opaski i sensory – zaznacza prof. Grewiński. – Bardzo się cieszę, że UWM organizuje taką konferencję i uważam, że jest bardzo potrzebna, Mam nadzieję, że jakieś rekomendacje i konkluzje będą wdrażane na szczeblu regionalnym. Zarówno w sferze edukacji, jak i w sferze usług społecznych widzimy potrzebę mądrego i odpowiedzialnego wdrażania technologii.

– Osoby starsze coraz rzadziej żyją w wielopokoleniowych rodzinach, w których mogły liczyć na wsparcie. Doświadczają samotności. Dlatego ważne jest wspieranie ich między innymi osiągnięciami współczesnej techniki. Jak pokazały badania, nie jest im obca technologia. Należy tylko spodziewać się, że będzie to ulegało intensyfikacji i większemu zainteresowaniu. Z czasem nowa technologia nie będzie odbierana w kategoriach science fiction i zagrożenia, a stanie się czymś standardowym – mówi dr hab. Wiesława Lizińska, prof. UWM i dyrektor Instytutu Ekonomii i Finansów Wydziału Nauk Ekonomicznych.

Robot kompan, czyli pomocnik przyszłości

Szczególnym rodzajem robota jest robot kompan, który był jednym z najważniejszych „bohaterów” olsztyńskiej konferencji. O tym, w jaki sposób naukowcy pracują nad tym, żeby był on realnym wsparciem dla społeczeństwa, wie doskonale dr Marek Piotrowski z WNE, kierownik projektu i organizator konferencji.

–  Prowadząc projekt, zajmowaliśmy się badaniami o charakterze społeczno-ekonomicznym, ale też stricte technicznymi, związanymi z nawigacją satelitarną dedykowaną robotowi kompanowi. Ten temat jest niewątpliwie kluczowy z wielu różnych perspektyw. Przyszłość związana jest z automatyzacją i robotyzacją różnego rodzaju procesów oraz rozwojem sztucznej inteligencji. To wymusza wręcz konieczność zainteresowania tego typu rozwiązaniami technologicznymi z perspektywy różnych grup społecznych – zaznacza dr Piotrowski. Zespół, któremu przewodził, był międzynarodowy. – Członkami naszego zespołu projektowego są między innymi: prof. Alfredo Grieco z Politechniki w Bari we Włoszech, prof. Alison Pearce i prof. Rose Quan z Northumbria University, którzy uczestniczyli w naszej konferencji zdalnie. Gościliśmy też pana prof. Ivano Dileo z Parthenope University w Neapolu. Jeżeli chodzi o polskie ośrodki, to mieliśmy reprezentacje m.in. z Uniwersytetu Warszawskiego, Wrocławskiego, Opolskiego, Szczecińskiego, uczelni technicznych, m.in. Politechniki Warszawskiej, dużą reprezentację naszego UWM oraz reprezentantów innych jednostek – zaznacza dr Piotrowski.

Jak podkreśla badacz z UWM, dla jego zespołu ważne było spojrzenie interdyscyplinarne.

– Zarówno na nasz projekt, jak i na tę konferencje, patrzyliśmy w sposób interdyscyplinarny, czyli poruszaliśmy wątki techniczne związane z nawigowaniem, poprawą jakości czy redukcją błędów nawigacji satelitarnej, która jest ogromnym wyzwaniem dla nawigowania robotami. Ale też pojawił się cały szereg wątków stricte społecznych, związanych z jakością życia osób z ograniczoną sprawnością ruchową i potencjale wykorzystania rozwiązań robotycznych właśnie do pomocy tym osobom – mówi dr Marek Piotrowski. I dodaje: – Jednym z celów naszego projektu było w pewnym sensie oswajanie społeczeństwa z tymi rozwiązaniami robotycznymi. Odbyliśmy cały szereg różnych spotkań, między innymi w placówkach edukacyjnych, ale też w domach opieki. Przedstawiciele różnych grup wiekowych byli zainteresowani potencjalną współpracą z takim robotem, choć oczywiście pewien dystans pozostaje. Istnieje potrzeba oswajania, edukacji i przyzwyczajenia, że przyszłość to różne formy współpracy człowieka z robotem.

Kontakt z technologią otwiera umysł

Prezentowany na konferencji robot kompan to jeden z dwóch tego typu urządzeń w Polsce. Od strony technicznej pracowała przy nim dr inż. Karolina Krzykowska-Piotrowska z Wydziału Transportu Politechniki Warszawskiej.

– Robot został sprowadzony z firmy Boston Dynamics już w gotowej wersji, a my staraliśmy się wejść w jego głąb i zobaczyć, jak on jest skonstruowany i jak te elementy konstrukcyjne mogą wpłynąć na jego zachowanie oraz pomóc nam dostosować go do potrzeb osób z ograniczoną sprawnością ruchową – mówi dr inż. Karolina Krzykowska-Piotrowska. – Na początku praca z robotem wydawała się intuicyjna. Mieliśmy wrażenie, jakbyśmy byli w grze komputerowej: dostaliśmy tablet, joysticki. Z czasem okazało się, że wymaga to większej wiedzy na temat tego robota. Pewne parametry ten sprzęt ma wpisane w swoje funkcjonowanie, czyli na przykład zachowanie stosownej odległości od niego jest niezbędne do jego poprawnego działania. Musieliśmy zadbać o aspekty bezpieczeństwa związane z robotem. Praca z taką technologią daje radość i otwiera umysł, bo pokazuje, z czym możemy mieć do czynienia na co dzień już za kilka lat. Myślę, że powinniśmy szerzyć wiedzę, bo ona pomoże oswoić nasze obawy.

Jubileusz prof. Anny Organiściak-Krzykowskiej

Olsztyńska konferencja była też okazją do świętowania jubileuszu dr hab. Anny Organiściak-Krzykowskiej, prof. UWM z Wydziału Nauk Ekonomicznych, badaczki uwarunkowań polskiego i międzynarodowego rynku pracy i grup marginalizowanych na tym rynku. Serdeczne gratulacje i podziękowania za dotychczasowy wkład w rozwój nauki złożyli pani profesor w imieniu społeczności akademickiej przedstawiciele kolegium rektorskiego i władz dziekańskich Wydziału Nauk Ekonomicznych.

Prof. dr. hab. Eugeniusz Kwiatkowski z Uniwersytetu Łódzkiego, prowadząc część jubileuszową, zwrócił uwagę, że w zainteresowaniach badawczych prof. Organiściak-Krzykowskiej widać ewolucję. Jak przypomniał, badaczka zajmowała się rodziną i polityką społeczną, rynkiem pracy i bezrobociem, a w ostatnich latach migracjami.

– Ewolucja zainteresowań wskazuje na pewną aktualność podejmowanych badań i odpowiadanie na kluczowe problemy w danym czasie. Widoczna jest solidarność społeczna z badanymi grupami – podkreśla prof. dr hab. Eugeniusz Kwiatkowski.

– Jestem wdzięczna, że w naszym środowisku mamy takie osoby jak pani profesor Organiściak-Krzykowska: z taką osobowością i dorobkiem, ale też życzliwe. Pani profesor zawsze była zaangażowana. Jej dorobek międzynarodowy kształtował się przez lata – mówi prof. Gertruda Uścińska z Uniwersytetu Warszawskiego, w latach 2016–2024 prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Konferencja była częścią projektu finansowego ze środków budżetu państwa w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą „Nauka dla Społeczeństwa”.

Anna Wysocka