Światowy Kongres Kopernikański to wydarzenie, którego zadaniem jest przedstawienie stanu badań nad życiem i działalnością Mikołaja Kopernika - wybitnego uczonego i astronoma - a także jego wpływem na rozwój nauki, kultury i sztuki. Organizatorami Kongresu są Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie oraz Instytut Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk. Ze względu na bogate i wciąż żywe oraz rozwijane tradycje kopernikańskie w tych ośrodkach, Kongres ma formułę kroczącą.

Oficjalne otwarcie obrad miało miejsce 19 lutego - w rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika i jednocześnie święto toruńskiego uniwersytetu. "Obchody urodzin naszego Patrona postrzegamy przede wszystkim jako czas refleksji nad własnym dziedzictwem i przypomnienia, że postać Kopernika, mimo upływu wieków, może wciąż inspirować ludzi nauki i być wskazówką w naszych codziennych wyborach" - mówił gospodarz uroczystości, rektor UMK w Toruniu prof. Andrzej Sokala.

"Największym zobowiązaniem, jakie pozostawił nam Mikołaj Kopernik, jest dążenie do prawdy i odwaga, by stawać w jej obronie. Dewizą naszego Uniwersytetu jest fragment z listu Mikołaja Kopernika do papieża Pawła III, w którym jednoznacznie stwierdza, że najwyższym obowiązkiem człowieka nauki jest „we wszystkim szukać prawdy” (veritas in omnibus querenda est). Wiemy, że sam Kopernik przez lata zwlekał z wydaniem swojego dzieła, nie tylko obawiając się konsekwencji, ale także szyderstw tych, którzy nie umieli wyjść poza własne horyzonty i nie mieli odwagi poszukiwać prawdy. Każdy z nas, prowadzących badania naukowe i publikujących ich efekty, zmaga się z własnymi dylematami. Są one stałym elementem naszej pracy. Jednak poznanie i obrona prawdy, nawet jeśli wymagają odwagi, są naszym obowiązkiem!" - dodał Rektor UMK.

"Równo 550 lat temu, tutaj - w Toruniu, urodził się najwybitniejszy polski naukowiec, człowiek wielu talentów, który rozwijał je dla Polski, Europy i świata. Bo Mikołaj Kopernik urodził się dla świata, dlatego mamy dziś wielki zaszczyt i przyjemność inaugurować Światowy Kongres Kopernikański. Był to człowiek, który badał rzeczywistość na każdej jej płaszczyźnie, zgłębiał prawdę o Bogu, człowieku i o świecie" - podkreślał Minister Edukacji i Nauki prof. Przemysław Czarnek. "Nauka to odkrywanie prawdy. Tej prawdy potrzebujemy dzisiaj - być może, jak nigdy wcześniej. W dobie dramatycznej, brutalnej wojny na Ukrainie. W dobie szalejących ideologii, zniekształcających rzeczywistość człowieka. W dobie wielu kłótni i wielu konfliktów. Życzę Państwu, aby Światowy Kongres Kopernikański był okazją do odkrywania na nowo i od nowa pełnej prawdy o Bogu, człowieku i świecie w każdym wymiarze rzeczywistości nas otaczającej."

"Nie ma miejsca bardziej godnego niż Toruń, by inaugurować Rok Kopernika i Światowy Kongres Kopernikański" - zaznaczył w swoim wystąpieniu prof. Jacek Popiel, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. "Dziękuję rektorowi UMK, że wspólnie z Olsztynem możemy organizować kolejne etapy tego Kongresu. Mamy przekonanie, że uczestniczyć w nim będzie całe środowisko akademickie. Zapraszając do Krakowa, gdzie dominować będą dwa tematy: ekonomia i filozofia, liczymy nie tylko na refleksję naukową, ale także na możliwość przedstawienia szerszemu gronu osób miejsc, które są związane z Kopernikiem. Myślę, że to nasz obowiązek."

Rektor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie prof. Jerzy Przyborowski w Auli UMK zwracał uwagę na fakt, że Mikołaja Kopernika powinniśmy postrzegać multidyscyplinarnie. "Znany jest przede wszystkim jako astronom. Moglibyśmy powiedzieć, że jest patronem wielu dyscyplin. Mógłby być patronem nie tylko astronomii, ale także nauk matematycznych, fizycznych, prawnych (prawa kanonicznego), nauk ekonomicznych. Przeżył na Warmii ponad 40 lat - pracując i służąc nie tylko temu regionowi, ale całej Koronie Polskiej. Nade wszystko mógłby być też patronem królowej nauk - filozofii."

Rektor UWM przedstawił także założenia olsztyńskiej odsłony Światowego Kongresu Kopernikańskiego. Na Warmii naukowcy obradować będą w dniach 21-24 czerwca. "Pierwsza sesja będzie sesją biograficzną, poświęconą życiu Mikołaja Kopernika i jego działalności społecznej (głównie na Warmii). Druga - to sekcja muzealna, której celem jest rozmowa na temat badań nad zabytkami i o inwentaryzacji tych, które są bezpośrednio związane z Mikołajem Kopernikiem, ale także tych, które pochodzą z tamtej epoki. Wszystkich Państwa zapraszamy do Olsztyna! Warmia jest dumna z tego, że ma takiego patrona!".

W rozmowie z nami prof. Przyborowski zwracał także uwagę na świetną współpracę trzech uczelni przygotowujących Światowy Kongres Kopernikański. "To dowód na to, że wielki uczony może łączyć a nie dzielić. Ja jestem dumny z tego, że Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie może być częścią ŚKK, który będzie trwał kilka miesięcy."

Wykład inaugurujący Światowy Kongres Kopernikański 19 lutego wygłosił gość specjalny, prof. Phillip James Edwin Peebles - kanadyjsko-amerykański fizyk, kosmolog, astrofizyk i astronom, jeden z pionierów teorii formowania się struktur kosmicznych; laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki w 2019 roku za osiągnięcia w dziedzinie kosmologii fizycznej.

W kolejnych miesiącach w każdym z trzech miast - Toruniu, Krakowie i Olsztynie - zorganizowane zostaną sekcje tematyczne skierowane do poszczególnych grup badaczy. Do Krakowa (24–26 maja) zaproszono ekonomistów, filozofów oraz badaczy historii tych dyscyplin. Olsztyńskie obrady (21–24 czerwca) skupią się na biografii wielkiego astronoma, a także muzeach mu poświęconych. Toruńska część Kongresu (12–15 września) zgromadzi historyków, kulturoznawców, literaturoznawców i historyków sztuki zainteresowanych miejscem Mikołaja Kopernika w szeroko rozumianej kulturze, a także astronomów i historyków astronomii oraz przedstawicieli nauk medycznych. Będzie jednocześnie zakończeniem tego wyjątkowego wydarzenia.

Wsłuchaj także relacji dźwiękowej na stronie Radia UWM FM

Wideo z wywiadu z prof. Phillipem James'em Edwinem Peeblesem dostępne jest w serwisie YouTube