Czym jest system partnerski w nurkowaniu?

System partnerski w nurkowaniu to współpraca dwóch lub trzech nurków, którzy mają obowiązek zapewnić sobie bezpieczeństwo. Pomagają sobie przy wykonywaniu zadań nad i pod wodą. Już na początku kursu na płetwonurka kursanci zauważają, jak ważna jest pomoc partnera przy planowaniu nurkowania, radzeniu sobie w sytuacjach awaryjnych oraz przy składaniu i rozkładaniu sprzętu. Ponadto obecność partnera pozwala uniknąć wielu trudności i zauważyć wiele błędów na długo przed tym, zanim staną się one groźne.

Co w przypadku, gdy nurkować idzie więcej osób? Jaki jest minimalny skład grupy nurkowej w trakcie nurkowania?

W prawie wszystkich federacjach nurkowych obowiązuje system partnerski, czyli nakaz nurkowania w parach. Przed każdym nurkowaniem grupa jest dzielona na dwuosobowe zespoły, każda para funkcjonuje jako zespół o pewnym stopniu samodzielności, którego zadaniem jest wspieranie siebie nawzajem. Nurkowie w parze mają obowiązek pływać w takiej odległości od siebie, aby szybko mogli udzielić sobie pomocy. Nigdy też nie powinni doprowadzić do sytuacji, w której jeden nurek odłącza się od grupy.  W przypadku, gdy na nurkowanie wybiera się nieparzysta liczba osób, to nurek o najwyższych kwalifikacjach pozostaje bez pary, zazwyczaj jest to instruktor lub divemaster, czyli ktoś, kto zawodowo organizuje i kieruje nurkowaniami. W sytuacji, gdy wszyscy mają podobne kwalifikacje, jest formowany jeden zespół trzyosobowy, która działa na takich samych zasadach jak para. Podobnie działa to w wypadku większych grup zorganizowanych na nurkowanianiach rekreacyjnych. Przyjmuje się jednak, że na trzy pary zawsze powinien przypadać jeden przewodnik.

Jakie są zadania partnera nurkowego?

Nadrzędnym zadaniem partnera nurkowego jest zapewnienie bezpieczeństwa sobie i swojemu partnerowi. Głównym zadaniem pary nurkowej jest pilnowanie najpierw siebie nawzajem, a dopiero potem, o ile taka jest, większej grupy. Wynika to z prostego faktu, że z pewnymi awariami nurek bez zdublowanego sprzętu i odpowiednich umiejętności nie jest w stanie poradzić sobie bez pomocy partnera. Partner nurkowy jest niezbędny w wypadku braku gazu czy awarii automatu oraz często może pozwolić na kontynuowanie nurkowania, na przykład przy zgubieniu płetwy czy maski.

Jak przebiega planowanie wspólnego nurkowania?

To, w jaki sposób nurkowanie powinno być zaplanowane, zależy od nurkowiska i warunków na nim panujących oraz typu nurkowania, które planujemy wykonać. W klasycznym nurkowaniu rekreacyjnym planowanie, oprócz podstawowych kwestii, czyli czas, miejsce i potrzebny sprzęt, zwykle ogranicza się do omówienia trasy i podstawowych procedur bezpieczeństwa.  Jednak w nurkowaniach technicznych, jaskiniowych i wrakowych dodatkowo trzeba zaplanować dokładne zużycie gazu, przystanki dekompresyjne oraz omówić korzystanie ze specjalistycznego sprzętu.

Jakie są zasady bezpieczeństwa przed wejściem do wody i w wodzie?

Przed wejściem do wody konieczne jest omówienie planu nurkowania i wykonanie sprawdzenia partnerskiego, które ma na celu upewnienie się, że nurkowie wiedzą, jak korzystać ze sprzętu, zarówno swojego jak i partnera. Należy się także upewnić, że wyposażenie nurkowe jest w pełni sprawne i nikt nie popełnił błędu podczas jego skręcenia. Najczęściej sprawdzenie takie przebiega według procedury K.O.K.O.S chociaż może się to zmieniać w zależności od federacji czy używanego sprzętu. Podczas nurkowania rekreacyjnego najważniejsze zasady to utrzymywanie partnera w polu widzenia i w takiej odległości, aby jak najszybciej udzielić pomocy w razie kłopotów. W zależności od warunków środowiskowych ta odległość może być większa lub mniejsza, ale warto trzymać się zasady, która mówi, że maksymalny czas dopłynięcia do partnera powinien wynosić kilka/kilkanaście sekund. Jest to kluczowe przy awarii automatu lub w przypadku wyczerpania powietrza z butli. Kolejną ważną zasadą jest uwzględnienie odpowiedniej rezerwy gazu na wypadek zaistnienia komplikacji w trakcie nurkowania. W standardowych nurkowaniach rekreacyjnych przyjmuje się, że ciśnienie w butli nurka wychodzącego z wody powinno być nie mniejsze niż 50 bar.

Jak przebiega komunikacja pod wodą?

Komunikacja pod wodą w głównej mierze opiera się na prostym systemie znaków, które są standardem w każdej federacji, więc dwóch nurków z różnych stron świata powinno móc się skomunikować w najprostszych sprawach. Mimo to ważne jest, aby przed pierwszym nurkowaniem z nowym partnerem powtórzyć wszystkie znaki i upewnić się, że każdy wykonuje je na tyle dokładnie, aby zostały dobrze zrozumiane. Na potrzeby wykonywanych pod wodą zadań czy możliwości napotkania różnych zwierząt nurkowie często wymyślają nowe znaki, więc system ten jest dość bogaty i różnorodny. W nurkowaniach nocnych, jaskiniowych czy w warunkach zerowej widoczności do systemu znaków dochodzi porozumiewanie się za pomocą znaków świetlnych i uścisków. Innym sposobem na przekazywanie bardziej skomplikowanych wiadomości jest wykorzystanie notesów podwodnych lub tabliczek na których można zapisać wiadomość i przekazać ją partnerowi. Nurkowie zawodowi, a w szczególności nurkowie klasyczni, korzystają z podwodnych telefonów, czyli urządzeń pozwalających na przekazywanie głosu na powierzchnię lub do innego nurka. Wymaga to jednak kosztownych rozwiązań sprzętowych, to jest hełmów lub masek pełnotwarzowych, i samych telefonów. Z tego powodu tego typu urządzenia są dość rzadko stosowane w nurkowaniach rekreacyjnych.

Jakie cechy i umiejętności powinien mieć dobry partner nurkowy?

Dobre działanie systemu partnerskiego bazuje na zaufaniu i wspólnym zrozumieniu swoich możliwości i ograniczeń. Pierwsze nurkowanie z nowym partnerem powinno być nurkowaniem sprawdzającym, poprzedzonym obszernym omówieniem zasad bezpieczeństwa, ewentualnych różnic w wyszkoleniu i stosowanych procedurach. Podczas niego nurkowie powinni wspólnie przećwiczyć podstawowe umiejętności i przypomnieć sobie zasady bezpieczeństwa, takie jak zdejmowanie maski pod wodą czy dzielenie się gazem. Dopiero po przeprowadzeniu takiego nurkowania jesteśmy w stanie oszacować swoje umiejętności i odpowiednio dostosować jego plan. Wtedy możemy ewentualnie przemieszać pary i grupy w taki sposób, żeby każdy płetwonurek czuł się komfortowo i bezpiecznie. Do nurkowań rekreacyjnych zwykle dobiera się w pary nurków o podobnych umiejętnościach i oczekiwaniach, a następnie takie pary są rozdzielane na grupy prowadzone przez przewodników. Ustalają wtedy plan nurkowania tak, aby każdy czuł się na siłach je odbyć według jego możliwości i umiejętności. Rozdzielenie grupy w ten sposób jest najlepszym sposobem, aby zagwarantować każdemu jak największą satysfakcję z nurkowania.

Czy w takim razie samotne nurkowanie jest w ogóle możliwe?

Tak. Nurkowanie w pojedynkę jest dopuszczalne w niektórych federacjach po opanowaniu odpowiednich umiejętności i zaliczeniu egzaminów kończących kurs „płetwonurka samowystarczalnego”. Kurs ten jest nastawiony na takie przygotowanie nurka, aby ten był w stanie sam sobie poradzić w sytuacjach, w których normalnie pomógłby mu partner. Jednak mimo posiadanych kursów i umiejętności każdy powinien sam odpowiedzieć sobie na pytanie, czy dysponuje odpowiednim sprzętem i czuje się na siłach, aby nurkować samotnie. Obecność partnera zmniejsza ryzyko wypadku, a jego pomoc często bywa nieoceniona.

Rozmawiała Julita Pawlukowska

„Studenckie rozmowy” to cykl tekstów publikowanych na stronie Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Autorami wywiadów są osoby realizujące w „Wiadomościach Uniwersyteckich” praktyki studenckie. Do rozmów zapraszają koleżanki i kolegów z różnych kierunków studiów, by lepiej poznać ich pasje.