Arcybiskup Józef Kowalczyk urodził się 28 sierpnia 1938 r. w Jadownikach Mokrych k. Tarnowa. Po ukończeniu szkoły średniej w 1956 r. wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego „Hosianum” w Olsztynie. Święcenia kapłańskie przyjął 14 stycznia 1962 r. w konkatedrze św. Jakuba w Olsztynie z rąk bp. Józefa Drzazgi. Tego samego roku otrzymał nominację na wikariusza parafii pw. Świętej Trójcy w Kwidzynie (ówcześnie diecezja warmińska, dziś elbląska). W październiku 1963 r. podjął studia na Wydziale Prawa Kanonicznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Lublinie, a 24 lutego 1965 r. wyjechał do Rzymu, aby podjąć studia na Wydziale Prawa Kanonicznego Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego.

W 1989 r. abp Kowalczyk rozpoczął misję nuncjusza apostolskiego w Polsce. W czasie jej trwania doprowadził m.in. do przywrócenia ordynariatu polowego Wojska Polskiego w 1991 r. oraz przygotował całościową reorganizację kościelnych struktur administracyjnych w Polsce, która dokonała się bullą Jana Pawła II „Totus Tuus Poloniae populus” z dnia 25 marca 1992 r. Negocjował tekst umowy konkordatowej i 28 lipca 1993 r. podpisał konkordat między Stolicą Apostolską i Rzeczpospolitą Polską.

8 maja 2010 r. została ogłoszona decyzja papieża Benedykta XVI o mianowaniu go arcybiskupem metropolitą gnieźnieńskim Prymasem Polski. Ingres do katedry gnieźnieńskiej odbył 26 czerwca 2010. Urząd ten pełnił do maja 2014 r. Przed przejściem w stan spoczynku w maju 2014 r., do czasu objęcia stolicy gnieźnieńskiej przez abp. Wojciecha Polaka (7 czerwca 2014), pełnił funkcję Administratora Apostolskiego Archidiecezji Gnieźnieńskiej.

Chociaż był znany i ceniony nie tylko w Polsce, pamiętał o Olsztynie.

Jak informowały „Wiadomości Uniwersyteckie UWM” w czerwcu 2004 r., Senat UWM przyjął wniosek o nadanie tytułu doktora honoris causa arcybiskupowi Józefowi Kowalczykowi. W uzasadnieniu, wskazywano na jego zasługi na rzecz uregulowania w Polsce stosunków między państwem a kościołem (konkordat) oraz staranie o erygowanie Wydziału Teologii UWM, wchodzącego w skład powstającego Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Tytuł został nadany 1 czerwca podczas świętowania 5-lecia powstania UWM.

– Były absolwent seminarium olsztyńskiego nie zapomniał o swojej uczelni. Dzięki jego staraniom, poparciu i życzliwości nastąpiło włączenie miejscowego Seminarium Duchownego (założonego przez kardynała Hozjusza w 1565 roku), Instytutu Kultury Chrześcijańskiej im. Jana Pawła II w Olsztynie oraz Studium Katechetycznego w Gietrzwałdzie do tworzącego się uniwersytetu i powstanie Wydziału Teologii, który posiada uprawnienia państwowe i jednocześnie uprawnienia, jakie posiadają wydziały nauk kościelnych podlegające Stolicy Apostolskiej – pisał prof. Tadeusz Korniak z Wydziału Biologii, promotor przewodu doktorskiego arcybiskupa Kowalczyka, tekst w „Studiach Warmińskich” Tom XLI–XLII (2004–2005). – Przez dotychczasowy okres funkcjonowania uczelni ksiądz arcybiskup żywo zainteresowany jest jej rozwojem i wspiera wszelkie inicjatywy służące dobru uniwersytetu. Kapłan, który wyszedł z Warmii, niejednokrotnie też przybywa do swojej kapłańskiej ojczyzny. Wielokrotnie gościł w Olsztynie i w Gietrzwałdzie, swoją obecnością zaszczycił też uroczystość wmurowania kamienia węgielnego pod budowę kościoła akademickiego w Kortowie pod wezwaniem św. Franciszka z Asyżu.

Abp senior Józef Kowalczyk w ciągu swojego życia zdobył wiele odznaczeń. Jednym z nich jest Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł w wieku 86 lat w szpitalu w Tarnowie.

red. aw

fot. główne - źródło archidiecezja.pl