Konkurs Opus jest bardzo popularny wśród naukowców, bo nie ma w nim ograniczeń co do zaawansowania kariery naukowej kierownika projektu, posiadanego stopnia czy tytułu naukowego lub doświadczenia w prowadzeniu badań. Zgodnie z zasadami konkursu można składać wnioski obejmujące krajowe projekty badawcze, projekty z udziałem partnerów zagranicznych lub z wykorzystaniem przez polskie zespoły wielkich międzynarodowych urządzeń badawczych.

Dofinansowanie otrzymał m.in. projekt „Wpływ delecji RAGE/Diaph1 na zmniejszenie uszkodzenia siatkówki i nerwu wzrokowego w cukrzycy”, którego koordynatorką jest dr hab. n. med. Judyta Juranek, prof. UWM z Katedry Fizjologii i Patofizjologii Człowieka na Wydziale Lekarskim UWM.

- Planuję określić rolę sygnalizacji RAGE (receptor końcowych produktów zaawansowanej glikacji) i Diaph1(białkowy homolog diaphanous1) w rozwoju zaburzeń wzorku spowodowanych zwyrodnieniem siatkówki i nerwu wzrokowego w cukrzycy – mówi w rozmowie z „Wiadomościami Uniwersyteckimi” dr hab. n. med. Judyta Juranek, prof. UWM. I dodaje: - Interakcje RAGE-Diaph1 odgrywają znaczącą rolę w wielu dalszych szlakach metabolicznych, związanych z wywołanymi hiperglikemią zmianami molekularnymi i strukturalnymi, prowadzącymi do uszkodzeń siatkówki i nerwu wzrokowego. Przewidujemy, że zablokowanie sygnalizacji RAGE-Diaph1 zatrzyma lub przynajmniej spowolni postęp zmian patologicznych oka, zachowując wzrok i zapobiegając utracie widzenia.

Projekt jest kontynuacją innego projektu, który już jest realizowany i zakończy się w przyszłym roku.

- Teraz badamy neuropatie obwodowe. Nowy projekt związany jest z rozszerzeniem badań o  retinopatie. To zaburzenia bardzo powszechne u osób z cukrzycą, zwłaszcza u chorujących 5-10 lat – mówi dr hab. n. med. Judyta Juranek, prof. UWM. I dodaje: - Cukrzyca w krajach najmniej rozwiniętych jest najczęstszą przyczyną utraty wzroku. W krajach takich jak Polska do utraty wzroku dochodzi znacznie rzadziej, ale występują inne zaburzenia widzenia, np. niedowidzenie, utrata ostrości, uszkodzenie nerwu wzrokowego i ciemne plamki w polu widzenia. Projekt umożliwi kompleksowe badanie powikłań cukrzycy. W tym projekcie współpracujemy ze Szpitalem Wojewódzkim, w szczególności  z prof. Bandurską-Stankiewicz i dr Matuszewskim z Kliniki Endokrynologii, Diabetologii i Chorób Wewnętrznych oraz z dr Ziółkowską z Katedry Histologii Wydziału Medycyny Weterynaryjnej UWM. Chcemy sprawdzić, co może być przyczyną genetyczną zaburzeń wzroku w cukrzycy i które geny mogą zwiększać podatność na zachorowania. Wyniki badań mogą pomóc w szybszym wykrywaniu zaburzeń i leczeniu chorych.

Pozostałe dwa projekty zakwalifikowane do realizacji to "Globalny monitoring i analiza nieregularności plazmy jonosferycznej, podczas nadchodzącego 25-tego maksimum cyklu słonecznego dla lepszego zrozumienia wpływu pogody kosmicznej na pozycjonowanie GNSS", którego kierownikiem jest dr Iurii Cherniak z Wydziału Geoinżynierii, oraz  projekt "Pęcherzyki zewnątrzkomórkowe jako mediatory komunikacji międzykomórkowej w organizmie eksponowanym na mikroplastik PET - badania multiomiczne na modelu świni domowej", którego kierownikiem jest mgr inż. Karol Mierzejewski z Wydziału Biologii i Biotechnologii.

- Tworzywa sztuczne pojawiły się ponad 100 lat temu, a ze względu na wygodę i trend w ich stosowaniu rozprzestrzeniły się na całym świecie w rolnictwie, przemyśle, a przede wszystkim w naszym codziennym życiu - mówi mgr inż. Karol Mierzejewski. I dodaje: - Szczególne obawy budzą cząsteczki mikroplastiku o wielkości poniżej 5 mm, powstające w wyniku rozdrobnienia większych produktów pochodzenia sztucznego. Ich obecność została stwierdzona w wielu produktach spożywczych i kosmetycznych, jednak wpływ na organizm nie jest wciąż dokładnie poznany, co budzi obawy społeczeństwa, polityków oraz mediów. Celem badań zaplanowanych w projekcie jest m. in. analiza konsekwencji spożywania mikroplastiku PET (jednego z najczęściej stosowanych tworzyw sztucznych) na zawartość pęcherzyków zewnątrzkomórkowych jako istotnych czynników w komunikacji międzykomórkowej i w płynach ustrojowych oraz profil transkryptomiczny, proteomiczny i metabolomiczny tkanek, które są ich głównym źródłem. Badania będą prowadzone na świni domowej, która ze względu na duże podobieństwo anatomiczne i fizjologiczne do człowieka stanowi doskonały model do badań toksykologicznych. Dodatkowo badania będą dotyczyły niedojrzałych organizmów, które są bardziej podatne na szkodliwe działanie czynników toksycznych niż osobniki dorosłe, a wczesny kontakt z mikroplastikiem może się wiązać zaburzeniami wielu procesów.

Wsparcie w kwestiach formalnych związanych z procedurą składania wniosku w tym i innych konkursach na badania naukowe oferuje funkcjonujące na UWM Centrum Badań i Projektów.

Jak informuje Narodowe Centrum Nauki, w konkursie Opus 24 wpłynęło 1921 wniosków na łączną kwotę niemal 2,7 mld zł. Finansowanie otrzymały 224 wnioski o wartości ponad 364,4 mln zł.

Anna Wysocka

fot. pixabay.com