Tydzień Mózgu, organizowany był po raz trzeci na naszym Uniwersytecie, a po raz drugi pod szyldem globalnej kampanii Brian Awareness Week. Ta kampania to akcja edukacyjna, która ma na celu popularyzację wiedzy o funkcjonowaniu mózgu oraz zwiększenie świadomości społecznej na temat postępów i korzyści płynących z badań nad mózgiem. Tegoroczna akcja na naszym Uniwersytecie odbyła się pod hasłem „Take care of your brain! Zadbaj o swój mózg”.

 – Jako organizatorzy chcielibyśmy bardzo podziękować za tak liczne zainteresowanie i udział w obchodach Tygodnia Mózgu 2024 – mówi dr Agata Żmijewska z Wydziału Biologii i Biotechnologii UWM, koordynatorka akcji. – Jestem ogromnie wdzięczna wszystkim pracownikom i studentom UWM, którzy zaangażowali się w tę akcję. W przygotowanie rożnego typu zajęć włączyły się osoby związane nie tylko z Wydziałem Biologii i Biotechnologii, ale również z Wydziałem Nauki o Żywności, Collegium Medicum oraz Wydziałem Prawa i Administracji. Do kolejnej edycji już zgłaszają się osoby z innych wydziałów.

Koordynatorka akcji podkreśla, że we wszystkich zajęciach przypominano, w jaki sposób można wspomóc swój mózg tak, aby jak najdłużej cieszyć się z jego prawidłowej aktywności. Naukowcy, którzy chcieli rozpropagować zagadnienia związane z badaniami dotyczącymi funkcjonowania mózgu, podzielić się swoimi zainteresowaniami i swoją pracą na temat działania mózgu, zgłaszali się z propozycją tematów.

– Mózg jest niesamowitym narządem, na którego aktywność możemy wpływać. Jesteśmy w stanie wspomóc jego funkcjonowanie swoimi codziennymi wyborami, np. aktywnością fizyczną, zdrową dietą i odpowiednim nawodnieniem organizmu – mówi dr Żmijewska.

W stacjonarnych zajęciach wzięło udział łącznie ok. 350 osób. Zajęcia były prowadzone dla różnych grup wiekowych – od przedszkolaków po osoby dorosłe.

– Szczególnym zainteresowaniem cieszyły się wykłady online. Udział w nich wzięło bardzo dużo osób, nie tylko uczniów, ale również nauczycieli. Nauczyciele brali aktywny udział, zadawali pytania, praktycznie na wszystkich zajęciach odbywały się dyskusje. Wykłady online dr. hab. Stanisława Czachorowskiego, prof. UWM, prof. dr hab. Anity Franczak, prof. dr hab. Niny Smolińskiej i dr Aleksandry Kurzyńskiej cieszyły się dużym zainteresowaniem – mówi dr Agata Żmijewska. I dodaje: –​​​​​​​ Uczestnikami wykładów były nie tylko osoby z regionu Warmii i Mazur, ale również z innych regionów Polski, między innymi z Tarnowskich Gór i Podlasia. Co ciekawe, dostawaliśmy zwrotne informacje, że wykłady były niezwykle interesujące i uczestniczyło w nich kilka klas jednocześnie. Mamy nadzieję, że za rok ponownie uda nam się zorganizować podobne wydarzenie.

Mózg a czekolada

Jednym z najpopularniejszych wykładów stacjonarnych był temat „Dlaczego mózg lubi czekoladę”, połączony z degustacją czekolady. Prelekcję wygłosiła dr Ewa Fiedorowicz (Wydział Biologii i Biotechnologii) w Uniwersyteckim XII LO w Olsztynie.

–​​​​​​​ Nie spodziewałam się tak dużej publiczności, która liczyła około 70 osób. Dyskutowaliśmy o tym, czym jest czekolada i z czego się składa, dlaczego ją lubimy, jak to się dzieje, że jej jedzenie sprawia nam przyjemność. Porozmawialiśmy o tym, jaka jest historia czekolady i skąd się wzięła w Europie – mówi dr Ewa Fiedorowicz z Wydziału Biologii i Biotechnologii. – W czasie wykładu skupiłam się na nieoczywistych składnikach czekolady, które sprawiają, że jesteśmy bardziej szczęśliwi. Każdy z nas potrafi wymienić takie składniki jak tłuszcz i miazga kakaowa, cukier, czy mleko, jednak lista substancji zawartych w czekoladzie jest o wiele dłuższa. Znajdują się w niej też epikatechina, anandamid, fenyloetyloamina, kofeina, teobromina oraz tryptofan, który jest prekursorem serotoniny. Wymienione składniki należą do związków biologicznie aktywnych i mogą modulować nasze emocje. Przykładem jest serotonina, która zapewnia nam dobry nastrój i potocznie jest nazywana „hormonem szczęścia”. To właśnie dlatego w pochmurne dni chętnie sięgamy po czekoladę –​​​​​​​ jest nie tylko pyszna, ale i wpływa na regulację neurotransmiterów w naszym układzie nerwowym.

Aby sprawdzić, jak działa czekolada, najlepiej jej spróbować, dlatego po zakończonym wykładzie przyszedł czas na degustację. Uczniowie mieli do wyboru czekoladę gorzką, mleczną, białą oraz produkty wzbogacone o owocowe nadzienie, orzechy i słony karmel. Było pysznie i wesoło, ale jak podkreśla dr Fiedorowicz, uczniowie zgodzili się, że jedzenie czekolady w nadmiarze nie jest dla nas korzystne. Najlepiej wybierać taką czekoladę, która ma najwyższą zawartość kakao. Mała porcja czekolady może przynieść korzyści zdrowotne, natomiast w nadmiarze będzie działała szkodliwie, a jako produkt działający na układ nerwowy może też powodować uzależnienie.

Prelegentka zachęciła uczniów do zastanowienia się, jak zatem zastąpić czekoladę, aby utrzymać poziom szczęścia, który daje jej spożycie.

–​​​​​​​ Wiele poprawiających nastrój substancji biologicznie aktywnych zawartych w czekoladzie możemy uzyskać także poprzez aktywność fizyczną. Regularne treningi sprawiają, że w naszym organizmie wydzielane są endorfiny, anandamid czy fenyloetyloamina, które podobnie jak jedzenie czekolady wpływają na nasze dobre samopoczucie. Pamiętajmy także, że na odpowiedni poziom serotoniny wpływa spożywanie produktów białkowych, które są źródłem tryptofanu, czyli prekursora do wytworzenia serotoniny. Dobrym rozwiązaniem są też niektóre owoce, np. banan czy awokado – wyjaśnia dr Ewa Fiedorowicz.

–​​​​​​​ Fenyloetyloamina i endorfiny odpowiadają też za powstanie uczucia zakochania. Te substancje sprawiają, że mamy „mózg zalany miłością” – dodaje dr Agata Żmijewska.

Jak informuje dr Żmijewska, nauczyciele pytają już o przyszłoroczne zajęcia.

–​​​​​​​ Mam już pomysły na kolejny projekt. Chciałabym zaangażować specjalistów, by mogli opowiedzieć o chorobach Alzheimera czy Parkinsona – mówi koordynatorka akcji.

Wydarzenie zostało dofinansowane przez Dana Foundation, organizatora akcji globalnej Brian Awareness Week. W Polsce takie wsparcie otrzymały tylko trzy ośrodki akademickie.

Anna Wysocka