Uroczyste rozpoczęcie roku akademickiego jest świętem całej społeczności wydziału, ale szczególne i symboliczne znaczenie ma ono dla osób, które dołączają do społeczności uniwersyteckiej.

Pasja zamiast presji

Grono pierwszorocznych studentek i studentów Wydziału Humanistycznego liczy 684 osoby.

– Chciałbym państwu pogratulować wyboru – zwrócił się do osób rozpoczynających studia prof. Mariusz Rutkowski, dziekan Wydziału Humanistycznego. – Wyboru, który – zdaję sobie z tego sprawę – często nie był łatwy. Mówię o tym, oczywiście, w kontekście pewnej presji społecznej na studiowanie tzw. modnych kierunków praktycznych. Gratuluję wam podwójnie, bo wykazaliście się uporem i podjęliście decyzję zgodną z waszym profilem zainteresowań. Tak trzymać, proszę państwa. Słuchanie siebie, zgodność z samym sobą, to niezwykła wartość.

Jak zaznaczył dziekan, wbrew powszechnemu przekonaniu studia to nie tylko zdobywanie uprawnień zawodowych.

– Studia to rozpoznawanie współczesnej rzeczywistości i wykształcenie umiejętności poruszania się w niej, opartych na elastyczności, umiejętności interpretacji i skutecznej komunikacji. Sam rynek pracy zmienia się tak błyskawicznie, że trudno być pewnym tego, kto będzie na nim potrzebny za pięć czy dziesięć lat – mówił prof. Rutkowski do studentów. – Jesteście pokoleniem przełomu. W obecnych czasach, które negują stary porządek i w jego miejsce proponują – mglisto – dopiero kształtującą się rzeczywistość, właśnie wy, po studiach humanistycznych, będziecie nadawać nowe formy i znaczenia – także poprzez wasze przyszłe aktywności zawodowe. Chciałbym, żebyście właśnie tu, na tym wydziale, zmierzyli się z wieloma intrygującymi pytaniami. A wszelkie odpowiedzi, które zdarzy wam się usłyszeć, chciałbym, żebyście na wstępie kwestionowali i podawali w wątpliwość. Mądry i wymagający krytycyzm – nie krytykanctwo! – to postawa konieczna wobec pozbawionej naturalnego porządku opowieści o świecie. Dzisiaj zresztą takiej wspólnej opowieści już nie ma. Dziś każdy i każda z was ma w swoim smartfonie inny klucz, inną opowieść, inną rzeczywistość, inny świat. Poruszanie się w nich wymaga kompetencji, które możecie rozwijać w czasie waszej studenckiej humanistycznej przygody.

Tuż przed tym, jak studenci złożyli ślubowanie, prof. Rutkowski odwołał się także do jego treści, przypominając o tym, co jest istotą idei, którym studenci obiecują być wierni.

– Humanizm ze swoim krytycyzmem i racjonalizmem hamuje wrogość i wszelkie przejawy ksenofobii. Nie pozwala dzielić i antagonizować, a nakazuje czcić człowieka takim, jakim jest – w całej różnorodności – zaznaczył dziekan. – Prawdziwa humanistyka może być uprawiana przy zachowaniu postawy otwartości, tolerancji, akceptacji. Niech te wartości, zdobycze humanizmu, będą z nami i kształtują kolejne lata rozwoju przy wszystkich państwa udziale.  

Historia, która łączy

Prof. Mariusz Rutkowski już na początku swojego okolicznościowego przemówienia zaznaczył, że jubileusz skłania do tego, by z większą uwagą pochylić się nad historią jednostki. Choć Wydział Humanistyczny w strukturze Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie (w latach 1969-1974 funkcjonującej jako Wyższa Szkoła Nauczycielska) pojawił się w 1969 roku, genezy olsztyńskiej humanistyki można szukać już w roku 1945, kiedy to reaktywował się Instytut Mazurski – pierwsza instytucja propagująca historię i kulturę regionu. Dziekan przypomniał, że powojennym prezesem instytutu został Karol Małłek, ojciec prof. Janusza Małłka, późniejszego doktora honoris causa Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.

Pierwszym dziekanem Wydziału Humanistycznego na WSP został językoznawca Andrzej Maria Lewicki, wspierany w zarządzaniu jednostką przez prodziekana – historyka dr. Stanisława Szostakowskiego. Studenci, którzy chcieli studiować w 1969 roku na „Humanie”, nie mogli wybierać z oferty tak dużej jak dzisiejsza, licząca kilkanaście kierunków. Uruchomiono wówczas studia tylko na jednym kierunku: filologii polskiej z historią. Prof. Mariusz Rutkowski w swoim wystąpieniu mówił nie tylko o ważnych momentach w dziejach wydziału czy zmianach, które zachodziły w dydaktyce, ale także o tym, jaki wpływ na funkcjonowanie wydziału mieli jego poprzednicy na stanowisku dziekana.

W przemówieniu dziekana wystarczyło czasu na sprint przez historię wydziału, ale z myślą o tych, którzy mają ochotę lepiej poznać dzieje olsztyńskiej humanistyki, przygotowano specjalne wydawnictwo. Jego redaktorkami są prodziekanki WH: prof. Joanna Chłosta-Zielonka, prof. Aneta Jachimowicz i prof. Izabela Lewandowska. Pierwszym egzemplarzem monografii pt. „Oblicza olsztyńskiej humanistyki. 55 lat Wydziału Humanistycznego” obdarowany został prof. Jerzy Przyborowski. Rektor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie odwzajemnił się innym prezentem dla wydziału: pamiątkową statuetką, która przedstawia symbol Uniwersytetu – drzewo o trzech korzeniach, przywodzących na myśl uczelnie, które w 1999 roku połączyły się, by utworzyć UWM. Jeden z dwunastu liści – jak przypomniał rektor – to symbol Wydziału Humanistycznego.

Prof. Przyborowski zaznaczył, że jeden, wspólny Uniwersytet to wartość ponad wszystkie wartości.

– Powinniśmy wyciągać z naszej historii wszystko, co najlepsze i wykorzystywać to, by budować Uniwersytet – mówił rektor. – Trudno wyobrazić sobie funkcjonowanie klasycznego uniwersytetu bez humanistyki i nauk społecznych.

Prof. Jerzy Przyborowski odniósł się także do swoich, dawniej już wypowiedzianych słów, które podczas inauguracji roku na Wydziale Humanistycznym przypomniał dziekan.

– Tak, jestem humanistą – zaznaczył rektor, dodając, że kształtowanie postawy humanistycznej nie tylko wśród swoich absolwentów, powinno być misją wydziału. Szczególnie w rzeczywistości, która oddala się od idei bliskich humanizmowi. – To świat, w którym wyraźnie widać kryzys wartości, w którym ideały humanistyczne zostają wypierane przez materializm i konsumpcjonizm. Skupiamy się na rzeczach powierzchownych, gubiąc człowieka, gubiąc istotę funkcjonowania w tym świecie.

Rektor przyznał, że z niepokojem przygląda się mniejszemu zainteresowaniu kierunkami humanistycznymi, którego doświadczają wszystkie uczelnie. Tymczasem, jak zaznaczył, właśnie idee humanistyczne pozwalają światu trwać.

Wyzwania, które mobilizują

Społeczność Wydziału Humanistycznego świetnie zdaje sobie sprawę z tego, jak ważne jest pielęgnowanie wiedzy o przeszłości, ale równie dużo uwagi poświęca na śmiałe spoglądanie w przyszłość. Poszukiwanie odpowiedzi na wyzwania towarzyszące postępowi stanowi istotny cel w rozwoju tej uczelnianej jednostki. Wyrazem tego jest zmieniająca się oferta studiów, w której – obok treści o charakterze akademickim i teoretycznym – nie może zabraknąć kształcenia praktycznego.

Wydział Humanistyczny w strukturze Uniwersytetu wyróżnia się nie tylko jako jeden z największą liczbą studentów, ale i dyscyplin poddawanych ewaluacji. W ostatniej ocenie działalności naukowej językoznawstwo otrzymało kategorię A, natomiast literaturoznawstwo, filozofia, historia oraz nauki o komunikacji społecznej i mediach – B+. Oznacza to, że wydział posiada prawo do nadawania w tych dyscyplinach stopni doktora i doktora habilitowanego. Uwagę zwracają też czasopisma naukowe, których redakcje – a jest ich aż siedem – działają na Wydziale Humanistycznym. Dwa z nich („Przegląd Wschodnioeuropejski” i „Prace Językoznawcze”) w ocenie ministerialnej otrzymały 100 punktów, co stawia je w jednym szeregu z najlepszymi polskimi czasopismami humanistycznymi.

Wykład na nowy rok i nową rzeczywistość medialną

Specjalnym gościem podczas rozpoczęcia roku akademickiego na Wydziale Humanistycznym był prof. Bogusław Skowronek. Językoznawca z Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie wygłosił wykład inauguracyjny pt. „Koniec tradycyjnych mediów? O przemianach we współczesnej komunikacji”.

– Mamy dziś kłopot ze zdefiniowaniem tego, czym są media – przyznał prof. Skowronek, przypominając kilka metafor, których używają badacze, by zobrazować trudności towarzyszące próbom umieszczenia mediów w definicyjnych ramach. Mowa była więc o mydle, które wyślizguje się z rąk, czy o placu budowy. –  Postęp w przestrzeni medialnej jest taki, że dotychczasowe klasyfikacje, nazwy i określenia (media klasyczne, tradycyjne, cyfrowe, nowe, analogowe, nowe nowe media) – nie wytrzymują próby czasu. Świat współczesnych mediów staje się światem nieokiełznanym. Dawniej patrzyliśmy na media od strony technologii. Dzisiaj jedynym chyba sposobem ich definiowania jest definiowanie poprzez sposoby użytkowania. Media to użytkownicy. Media to my.

Świętowanie sukcesów

Inauguracja roku akademickiego była okazją do uczczenia sukcesów, które w ostatnim czasie stały się udziałem kadry i studentów. Do rąk pracowników trafiły nagrody rektorskie za szczególne zaangażowanie w działalność naukową i organizacyjną oraz wyróżnienia dla badaczy, którzy zostali uznani autorami najlepszych prac naukowych. Od Fundacji Marii i Georga Dietrichów nagrody odebrały z kolei trzy absolwentki germanistyki.

Świętowanie sukcesów odbywało się w gronie licznych gości, wśród których znaleźli się m.in. parlamentarzyści (senator Ewa Kaliszuk i poseł Paweł Papke), którzy kończyli studia na Wydziale Humanistycznym. Zaproszenie na inaugurację przyjęli także wcześniejsi dziekani wydziału i emerytowani pracownicy. Prof. Andrzej Staniszewski, były rektor WSP, dziekan Wydziału Humanistycznego oraz wieloletni dyrektor Instytutu Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej, w rozmowie z Radiem UWM FM wspominał lata aktywnej pracy naukowej. Jak przyznał, nominację na stanowisko dziekana zawdzięczał... studentom, którzy swoim zaufaniem odwdzięczyli mu się za towarzyszenie im podczas strajku okupacyjnego, który zorganizowali w dawnym budynku KW PZPR, by wywalczyć siedzibę dla wydziału.

Z życzeniami pospieszyli też przedstawiciele jednostek samorządowych i różnych instytucji z otoczenia społeczno-gospodarczego. W tym gronie także nie brakowało absolwentów Wydziału Humanistycznego. Jedną z osób mogących się pochwalić dyplomem UWM, jest dyrektorka Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Olsztynie, Bożena Piątek. Jak zapewniała, rynek potrzebuje humanistów.

– Potrzebujemy osób światłych, wykształconych, myślących samodzielnie i krytycznie, mających szerokie horyzonty. Kiedy rozmawiamy z pracodawcami na temat ich potrzeb, to mówią, że tego, czym się zajmują w firmie, są w stanie nauczyć ludzie bardzo szybko, nawet w kilka tygodni. Bardzo trudno natomiast jest nauczyć ludzi myśleć samodzielnie, otworzyć ich na zmiany. Bardzo trudno jest też o pracowników, którzy potrafią pracować w zespole, którzy myślą kreatywnie, potrafią korzystać z dostępnych informacji i przetwarzać je samodzielnie – zaznaczyła dyrektor WUP, dodając, że właśnie absolwenci kierunków humanistycznych posiadają takie kompetencje.

Studentki i studentów w imieniu starszych koleżanek i kolegów powitała Oliwia Pawlak, członkini Rady Wydziałowej Samorządu Studenckiego. Apelowała ona o to, by czas studiów wykorzystać nie tylko na naukę, ale także rozwijanie swoich pasji.

Podsumowaniem rozpoczęcie roku akademickiego na Wydziale Humanistycznym było symboliczne odsłonięcie muralu, który powstał na budynku. Uroczysty charakter inauguracji podkreśliła obecność Chóru im. prof. Wiktora Wawrzyczka.

dbp