Prelegentem spotkania był prof. Zbigniew Chojnowski, literaturoznawca z Wydziału Humanistycznego UWM specjalizujący się w badaniach nad polską literaturą XX i XXI wieku, ze szczególnym uwzględnieniem twórczości poetów i pisarzy związanych z Warmią i Mazurami. Swoją prelekcję poświęcił postaci ważnej nie tylko dla regionu, ale dla świata nauki. Zwrócił uwagę na nieprzypadkową datę wykładu – Dzień Nauki Polskiej. Przybliżył słuchaczom utwory poetyckie poświęcone postaci wybitnego astronoma w 552. rocznicę jego urodzin.

– Temat jest bardzo szeroki. Inspirowany jest tytułem antologii Edwarda Martuszewskiego „Warmia i Mazury w oczach poetów”. Możemy w niej znaleźć wiersze o Koperniku. Będę dzisiaj mówił o wierszach kopernikowskich, które powstały jeszcze za życia Kopernika, niedługo po jego śmierci i w czasach najnowszych. Mikołaj był tematem wierszy od momentu, gdy został uznany za człowieka genialnego – tłumaczył prof. Chojnowski. Zaznaczył, że podstawą do tego, by na UWM mówić o Koperniku regularnie jest też treść preambuły statutu UWM „My – wspólnota Almae Matris Warmiensis et Masuriensis – świadomi, że na Warmii żył i pracował światowej sławy uczony Mikołaj Kopernik…”.

Wykładowca przypomniał liczne profesje Kopernika i jego życiorys, który stał się inspiracją dla literatów. Zwrócił także uwagę na to, że on sam też był poetą, bo bycie wykształconym w tamtym czasach oznaczało kogoś, kto umie układać wiersze i to według wzorców klasycznych.

– Pierwsze nieliczne wiersze kopernikowskie zostały napisane po łacinie. Biografia i teoria heliocentryczna Kopernika na szerszą skalę inspirowały poetów od pierwszej połowy XIX wieku. Kopernikowskie motywy służyły kwestiom patriotycznym oraz upowszechnieniu kultu nauki i wzoru naukowca. Wiersze o Mikołaju Koperniku powstawały w związku z okrągłym rocznicami oraz osnuwane były na kanwie jego pomników – mówił prof. Zbigniew Chojnowski podczas wykładu.

Nie wszystkie utwory poświęcone astronomowi zostały odnalezione. Prelegent przybliżył dwie antologie, w których zostały zebrane wiersze kopernikowskie. Pierwsza to wydana w Olsztynie w 1973 r. „Słoneczna kantata. Wiersze poetów polskich poświęcone Mikołajowi Kopernikowi”, antologia 1540-1971, opracowana przez Matyldę Wiśniewską. Druga to wydana w Warszawie w 1974 książka „Obroty słów serdecznych: antologia poezji o Mikołaju Koperniku”. Najstarszy zachowany utwór został napisany po łacinie przez Jana Dantyszka.

Tematyka kopernikowska była uprawiana przez twórców z Warmii i Mazur.

– Kopernik był dla nich dumą Warmii i dowodem jej polskości – opowiadał prowadzący.

Cykl „Spotkania z nauką” to możliwość wysłuchania wykładu na określony temat i wzięcia udziału w dyskusji. Spotkania cieszą się popularnością nie tylko wśród społeczności UWM, ale także wśród mieszkańców miasta. W roku akademickim 2024/2025 swoje wykłady wygłosili: prof. Miron Wolny, prof. Aleksander Kiklewicz oraz prof. Alina Naruszewicz-Duchlińska.

Anna Wysocka

fot. Kortosfera