Joanna Chłosta-Zielonka

Zwrot polityczny, który nastąpił 15 października. Szczególnie podnoszący na duchu, był liczny udział młodzieży w głosowaniu, co świadczy o jej dojrzałości i odpowiedzialności za własny kraj. Łączy się z tym data 13 grudnia, tj. akceptacja rządu nowego premiera Donalda Tuska i 15 grudnia – podpisanie przez prezydenta Andrzeja Dudę ustawy o refundacji in vitro z budżetu państwa.

Film „Zielona granica” w reżyserii Agnieszki Holland, który wywołał we mnie falę emocji. Wzmocnił moje głębokie przekonanie, że nie wolno pogodzić się z dehumanizacją człowieka w XXI wieku, w środku cywilizowanego, nowoczesnego kraju. Jednocześnie wyzwolił podziw dla osób bezgranicznie zaangażowanych w pomoc uchodźcom, wydziedziczonym przez własny kraj.

Książka Ishbel Szatrawskiej pt. Toń, która zobrazowała po raz pierwszy w tak doskonały sposób problematykę mazursko-niemiecko-polską, związaną z, będącymi konsekwencją II wojny światowej, przeobrażeniami terytorialnymi, narodowymi, kulturowymi i obyczajowymi obecnych Warmii i Mazur, a także przedstawiła trafną refleksję o współczesnym życiu.

Bernadetta Darska

Powieść Zyty Rudzkiej „Ten się śmieje, kto ma zęby” – sukces tej książki i zgodny podziw dla talentu autorki ze strony czytelników i krytyków to fenomen, który trzeba odnotować. Poznańska Nagroda Literacka – Nagroda im. A. Mickiewicza, Nagroda Literacka Nike, Nagroda Literacka m. st. Warszawy, nominacje – to wyraźne sygnatury zasłużonego dostrzeżenia. Zasłużonego, bo choć książkę wydano w 2022 roku, laury przyznawano w 2023, to nie ulega wątpliwości, że mamy do czynienia z jedną z najważniejszych powieści polskich po 1989 roku.

Festiwale literackie – i te funkcjonujące w ramach Koalicji Letnich Festiwali Literackich, i te które odbywają się wiosną lub jesienią. Większość z nich miała duże problemy z otrzymaniem dofinansowania, swoje wsparcia okazywali czytelnicy, a ci, którzy brali udział w spotkaniach jeszcze raz dali dowód tego, że w Polsce są potrzebne rozmowy o literaturze i ważnych sprawach dotyczących rzeczywistości. Rozmów tych nie zastąpi żadna rozrywka i żaden pozór oferowany przez kulturę popularną.

To, że literatura nadal zaskakuje. Także negatywnie, a uznani twórcy mogą opublikować książki słabe, powierzchowne, banalne. Smuci, że tak bywa, ale cieszy, że czytelnicy coraz częściej mówią o tym, że bieg wydawnictw za sprzedażowym sukcesem i stopniowe odchodzenie od jakości na rzecz sprawdzonej sprzedawalności to oferowanie kłamstwa. A kłamstwa nie chcemy kupować.

Marta Więckiewicz-Archacka

Najważniejsze wydarzenie na świecie – 7 X 2023 r.

Największy od lat atak Hamasu na Izrael, który pochłonął 1400 ofiar. Odwet Izraela i dalsze działania Hamasu doprowadziły do śmierci ponad 10 tys. osób i kryzysu humanitarnego. Z perspektywy medioznawczej jest to kolejne wydarzenie pokazujące, że pierwszą ofiarą wojny jest prawda. W związku z konfliktem pojawiły się liczne działania dezinformacyjne, pozostawiające użytkowników mediów w stanie niepewności i z poczuciem, że nie można dotrzeć do prawdziwego obrazu wydarzeń.

Najważniejsze wydarzenie w Polsce – 15 X 2023 r.

Wybory parlamentarne, które Polacy mogą uznać za swój wielki sukces z uwagi na rekordową frekwencję, ponad 70-procentową frekwencję. Po tych wyborach obserwujemy również zwiększone zainteresowanie polityką. Setki tysięcy osób oglądają obrady Sejmu. Z pewnością liczba ta spadnie, ale na uwagę zasługuje rekordowa liczba subskrybentów kanału Sejmu w serwisie YouTube, która dziś (19.12.2023 r.) wynosi 638 tys.

Najważniejsze wydarzenie związane z nowymi technologiami – 14 III 2023 r.

Amerykańskie laboratorium badawcze Open AI wprowadziło GPT-4, a więc model językowy nowej generacji dla chatbota GPT. Ma on zdolność przetwarzania do 25 tys. słów, ale może też przyjmować dane wejściowe w postaci obrazu. Chat GPT jest coraz doskonalszy, budzi też coraz więcej kontrowersji. Trwają dyskusje o etycznych aspektach wykorzystania sztucznej inteligencji i o przyszłości przedstawicieli tych zawodów, których praca może być wykonywana przez AI.

Piotr Chlebowicz

Obóz demokratyczny wygrywa wybory parlamentarne w Polsce

Bałem się wyników tych wyborów, bo przegrana obozu demokratycznego oznaczałoby wprowadzenie kieszonkowej dyktatury i kształtowania Polski wedle wyobrażeń prezesa PIS, który żyje w świecie własnych konstrukcji intelektualnych. Państwo stawało się skansenem opartym na sentymentach i sarmackich wyobrażeniach pozycji kraju, który w rzeczywistości izolował się od Europy, tracąc szansę na rozwój i dalszą modernizację. Nie będzie Budapesztu w Warszawie i dobrze.

Otwarcie nowej siedziby Wydziału Prawa i Administracji

Społeczność największego Wydziału UWM czekała dwie dekady na nowy budynek, kisząc się w „inkubatorze” (trafne określenie oddające atmosferę kurnika) i korzystając z uprzejmości i gościnności władz innych wydziałów, które udostępniały pomieszczenia. Na czas oczekiwania Kolegium Dziekańskie WPiA pracowało na zasadzie „latających uniwersytetów” bo czasem brakowało powierzchni biurowej. Mój szef, prof. Jarosław Dobkowski, nie spał po nocach, pilnując szczegółów inwestycji, wisząc na telefonach. Mamy to!

Człowiek z gaśnicą

Pan poseł Braun zbyt mocno wziął do serca zasady BHP i zareagował stanowczo, używając gaśnicy proszkowej do zgaszenia menory w holu sejmowym. Przy okazji – zapewne kierując się potrzebami wyższymi – prysnął gaśnicą „z przyłożenia” w twarz kobiecie, która próbowała mu w tym przeszkodzić. Po akcji gaśniczej pokrzywdzona straciła przytomność. W programie telewizyjnym pan poseł Braun żalił się, że został zaatakowany, bo przecież jest chroniony immunitetem. Prawdziwy obrońca wartości i patriota z pana posła.

Stanisław Czachorowski

Obraz Nasze Niebo Kopernika – wspólne malowanie w ramach obchodów Roku Kopernika. Podkreśla znaczenie współpracy międzyludzkiej oraz integracji Uniwersytetu ze swoim otoczeniem. Takimi akcjami UWM wychodzi poza swoje fizyczne i kulturowe przestrzenie. Inicjatorem tej społeczno-artystycznej akcji była Artystyczna Rezerwa Twórcza, grupa emerytowanych pracowników i absolwentów. Udział wzięli przedstawiciele różnych instytucji naukowych oraz mieszkańcy Olsztyna i okolic. Teraz obraz wystawiany jest w różnych miejscach i służy jako rekwizyt do opowiadania o tym, czym jest nauka.

Chat GPT – cały rok 2023 upłynął pod znakiem szybkiego rozwoju sztucznej inteligencji i wdrażania jej zastosowań w życiu codziennym. Stał się naszą codziennością, wywołując gorące dyskusje co do przyszłości ludzkości i możliwych zmian społecznych. Mocno wpływa na zmiany w edukacji na wszystkich poziomach, także na uniwersytetach. Zawody kreatywne mogą czuć się w jakiś sposób zagrożone. Tak jak kiedyś pismo zmniejszyło znaczenie pamięci, tak teraz Chat GPT zmniejsza znaczenie umiejętności tworzenia treści.

Eksklusom to nowo odkryte organellum komórkowe. Zaskakujące jest to, że ciągle odkrywamy w biologii nowe struktury i zjawiska. Nauka jest piękna, bo ciągle jest coś do zbadania i poznania. Eksklusom to taki pojemnik na plazmidy – małe, okrągłe nici DNA, które mogą replikować się niezależnie od chromosomów. Plazmidy do tej pory znane były jedynie u bakterii. Eksklusom jest obiektem występującym w osoczu komórkowym, co jest niezwykłe, gdyż w większości komórek z jądrem (eukariotycznych), DNA znajduje się w jądrze i jest upakowane w chromosomach. Część plazmidów obecnych w nowym organellum pochodzi spoza komórki, a inne z telomerów – specjalnych „czapeczek” ochronnych na końcach chromosomów. Szczególnie w niektórych komórkach nowotworowych telomery są regularnie odrywane i łączone, tworząc pierścienie. Funkcje eksklusomu nie zostały jeszcze poznane.

Benon Gaziński

„Koalicja 15 Października”: niedawne wczoraj, niełatwe dziś, a jakie jutro (widoki na sukces, co on oznacza?)

„Władzy raz zdobytej nie oddamy nigdy” – słowa takie dobrze oddają desperację PiS-owskiej koalicji, która – nie akceptując wyników wyborów – usiłuje bronić rozpaczliwie swój dotychczasowy stan zawłaszczenia dóbr publicznych. Wypowiedziane zostały w czerwcu 1945 roku przez Władysława Gomułkę. (Nie)przypadkowa zbieżność? W jednym z felietonów sprzed paru lat doszukałem się kilkunastu podobieństw pomiędzy stylem i praktyką sprawowania władzy przez ekipę PiS a tą w czasach realnego socjalizmu.

Relacje zewnętrzne. Ukraina

Ukraina jest większa od Polski tak powierzchnią, jak i liczbą mieszkańców. Objęta dziś zmaganiami wojennymi, jej przyszłość powiązana jest z naszą przyszłością. Niedawna decyzja o rozpoczęciu negocjacji o członkostwo w Unii Europejskiej ma wielkie znaczenie geopolityczne wtedy, gdy uda się jej powstrzymać agresywnego sąsiada. Potwierdzeniem tego jest fakt pierwszej zagranicznej wizyty w Kijowie Radosława Sikorskiego po objęciu urzędu Ministra Spraw Zagranicznych.

Zainicjowanie debaty nad nowym traktatem Unii Europejskiej

Polskie dwudniowe referendum akcesyjne zbiegło się w czasie z pracami Konwentu Europejskiego nad nowym traktatem, mającym dokonać istotnych zmian w funkcjonowaniu Wspólnot Europejskich. Do tego gremium powołane zostały osoby wyznaczone przez rządy państw członkowskich i kandydujących (wśród nich była i Polska) powołującym Unię Europejską, przedstawiciele Komisji Europejskiej oraz Parlamentu Europejskiego. Przedsięwzięcie to zakończyło się niepowodzeniem. Mimo zmian wprowadzanych przez Traktat z Maastricht, czy przez kolejne traktaty, szereg problemów tak wewnętrznych, jak i zewnętrznych, niosących nowe zagrożenia, czeka wciąż na rozwiązanie.

Szymon Żyliński

Według mnie najważniejszym wydarzeniem mijającego roku było wprowadzenie sztucznej inteligencji (AI) pod strzechy, a w szczególności Chata GPT 4.0.

Po pierwsze, AI osiągnęła znaczące postępy w ostatnich latach, w tym w zakresie uczenia maszynowego, przetwarzania języka naturalnego i widzenia komputerowego. Te postępy umożliwiły AI rozwiązywanie coraz bardziej złożonych problemów, które wcześniej były poza zasięgiem technologii.

Po drugie, AI jest coraz powszechniej wykorzystywana w różnych dziedzinach, w tym w medycynie, biznesie, edukacji i rozrywce, na przykład do opracowania nowych leków, do personalizacji reklam i do tworzenia nowych form rozrywki.

Po trzecie, AI ma potencjał do wywarcia znaczącego wpływu na świat. Może pomóc rozwiązać niektóre z najpoważniejszych problemów świata, takich jak zmiany klimatyczne i ubóstwo. AI może również pomóc poprawić jakość życia ludzi, na przykład poprzez zapewnienie lepszej opieki zdrowotnej i edukacji.

Źródła zdjęć: Freepik, Wikipedia, jp

Felietony autorów powyższych podsumowań można znaleźć w papierowych wydaniach  „Wiadomości Uniwersyteckich”.